Katalog

22 noktada hasta haklan G unumuzdekı saglık hızmetlerının sunumu sırasında tuk yonden karşımıza çıkan olgulardan bırı hasta haklarıdır Hekırn ıle hasta arasındakı üışkıde hastanın hdk tdlep edebüecegı hastdrun muhatabı kışı gplpnpksel alışkanlıkla hekam olarak gozuk rnektedır Oysa bugıın artık hasta haklan dedığımızde hdstanm karşı smda bulunan muhatabın bır butun olarak hastane/sağlık kuıumu ola rak algüanmasına dogru gıdüdığı goruluyoı Artık hasta haklan ded'ığimizde hastanın karşısında bulunan muhatabın bir bütün olarak hastane/sağlık kurumu olarak algüanmasına doğru gidildiği görülüyor. 1 Agustos 1998 de ulkemude yururluöje gııen Hasta Haklan Yonetmeliği nde hastd hdkları tenıel ınsan haklannm cağhk hızmetlen satıasındah yansıma sı şeklmde açıkldnmaktadır Bunlar gıbı zorlaştırıcı etkerüer hasta haklan gınşımının dunya top lumlanna yerleşmesını yavaşlat makta ve tardftar bulmasında guçluk yaratmaktadır Hasta haklan çerçevesuıde bugun dunyada go rulen sureklı nıtelıktekı etkın faalı yetler daha çok kuçuk gruplara aıt faalıyetler şeklınde olrnaktadır Or neojın çocuklar ıçın çalışan gruplar ya da AIDS bobrek hastaldrı gıbı bdzı hasta gruplan tarafmdan hasta hakları daha duzenlı bıçımde düe geürümektedır Herşeye ragmen bu konu uzerıne artmakta olan bır ılgırun varlıgı da ınkâr edılemez Bu konuda dıkkat çekıcı nokta hasta Bilgilendirmek önemli Hdbta hdklaıı kışılık haklarırun gelışımıne paralel bır seyır ızler Kışılık hakları kaşıyı toplumdakı otekı kışüerden aynan yalnız kendısmın kullanma hakkına sahıp olduçju de gerlprdır Bu hakların gehbimı hekım hasta ılışkısının gelp npksel rolunde onemh degışımler getırmıştır Geleneksel tıp etıgındekı hekımın paterndlı&tık (babacü) tutum ve davramş.ı bılımsel tcknık yontemler doc^rultusunda hastamn tanı ve te davısını tek başına yonlendırmesı şeklınde karşımızd çıkıyoı Hıpokratık gplpnpkte tıbbı mudahdlerun nıtelığı nskle rı yan Ptküen gelışımı alternatıflerı g±)i konularda hastanın büguendırılmesı ve olası ıstemlerı genelde goz onune alın mıyor Bu rur bır tutum VP ddvranışd kdrşı gunumuzde gelıştırılmış olan "Hasta ozerkliğine saygı" ılkesı yeru bır de ğeı olarak tıp Ptıgıne gırdı Boylelıkle hasta kendısıne uygulanan tıbbı mudahdle uzeı ınde hekım ıle bırlıkte ortdk soz soylcme hakkına sahıp olrridktadıı Hipokrat tan yaklaşık son 25 30 yüa gelene kadar he kım hasta ılışkısının etık yonu hekımın yukumlulugu uzerınden düe getırüdı Tıptakı bılımsel teknolojık gelışmeler m san haklan yenı sosyal hak kavramları lıberal dunya gorusu bıreyselcılık gıbı faıklı yenı dış şekülenmeler Bdtı toplumla rında hasta haklan olgusunu ortayd çıkaıttı haklan destekleyıcüeıının en başta hekımler ve otekı saglık çalı&anlaı unn olmasıdır Dığer yandan hekunleı de ıçınde olmak uzere bazüarının savundugu goruş hastanın ıhtıyacı vardu hakkı degıl ıfadesıyle dıle getırılmektedu Ancak hak vc tıbbı mudahale olgubunu bırbırlerının karşLsma koymamak gerekıı Ne tıbbı mudahalenın onemı tıbbı mudahale yapılmamasını beklemeye hakkı vardır Has tanm yazdı unzalı onam formu alınabüır 6 Herhangı bır tıbbı testten once hastahgının şımdıkı durumu ve gekşme şeklı hakkında bılgı almaya hakkı vardır 7 Kendı yerıne karar verebüecek bınru belrrlemeye hakkı vardır 8 Tıbbı bakım ve tedavıyle ügılı tum çalışanların kım uklerıru meslekı durumlarmı ve tecrubelerıru bılmeye hakkı vardır 9 Irk mülryet dın cmsıyet veya sakatlıgı nedenıyle ayrım gormemeye hakkı vardır 10 Yabancı dılle konuşulması durumunda tercunidiı ıs temeye hakb vardır 11 Kendısıyle ügılı tum tıbbı kayıtları ıstemeye ve ın celemeye hakkı vardır 12 Sağhk durumu ıçın bır başka uzmandan danışmanlık ıstemeye hakkı vardır 13 Dogrudan kendı yararına olmayan egıtım amaçlı tıbbı ıslemlerı kabul etmemeye hakJcı vardır 14 Herhangı bır ılaç test ışlem ve tedavıyı reddet meye hakkı vardır 15 Kışısel bılgı ve haklarına saygı gosterılmesını bek lemeye hakkı vardır 16 Zıyaretçüerım kabul etme telefonla goruşebılme hakkı vardır Aılelerm çocuklarıyla termınal donem has talarının akrabalanyla ?4 saat bırlıkte kalabılmeye hakkı var Hasta haklan hareketi Insdnların sahıp oldukları haklar her yerde onemlıdır haklar kışüerı ve kışısel değerlerı korur Kışüer sahıp olduk ları hdklaı sayesınde eşıt muamele gorurleı Dunyadakı has ta haklan konusundakı gırışımlere baktıgımızda karşımıza çı 9 kan duıum nasıldır ülası hasta hakldrı savunuculannın konumları otekı hak konularından farkh ozellıktedır Mantıksdl olaıak hasta hakla rını savunacak kışüerın ılk once hasta ya da sağlık sorunldrı olan kımseler olması gerekır Dıgeı ydndan hasta konumu ıçerısınde kalıcı ya dd devamh bır ınsan grubunun varlıgm dan doğal olarak soz edemeyız Orneğm bu kadm haklan hareketi dedıguruzde devamlı bır kadınlar grubunun vaılıgı mevcuttuı üığer yandan hasta haklarını savunma noktasırıda oldiı hastalar bulundukları noktada agrı acı ıçınde kıvranan ınsan lardır O sırada haklarını savunabüecek guçte degıllerdır Is tedıklerı ük şey bu an onre acüarının dındırılmet.1 ve ıyüeş melerıdır Bu noktada en asgarı duzey tıbbı bakım büe ka bullenılebılmekte olası haklardan vazgeçüebümektedır Ay nca hastahk nedenıyle kımı hastalaıın bılınç ve ruhsal du rumlaıı zayıflamaktadır Bunun yanında bır habtane hızmetı ıçın savunularak bu hdk soz konusu olsa bıle bırkaç hdfta gı bı kısa bır yatış suresı ıçerısınde bunun sonucunun alınması pratıkte neredeyse unkansızdır 805/12 bıreysel hakların ıhlal edümesmı gereküru' ne de hak kavramının varlıgı tıbbı gırışımm onunde bır guçluk oluşturur Onemlı olan hasta hakları kavrammın ıçınde yer alan ınsancü yaklaşımın benımsenıp benımsenmemesı sorunudur Hasta run her ıkısıne de gereksınımı vardıı dır 12 Gereklı belgelerı ımzalamak koşuluyla ıstegı uzerme sağhk durumu ne olursa olsun hastaneden aynlmaya hakkı vardır 18 Gereklı açıklamalan almadan ve saghk kurumunun kabulu olmadan bu: başka hastaneye nakledümeyı kdbul et memeye hakkı vardır Hastd kabul etmıyorsa bır danışman dan goruş almaya hakkı vardır 19 Taburcu olacağı gunden en az bu gun once tabur cu olacagını ogrenmeye hakkı vardır 20 Kun tarafmdan odenırse odensın hastane fatuidsını uıcelemeye hakkı vardır 21 Hdkldrını savunacak bır avukattan yararldnmaya hakkı vardır 22 Taburcsu olurken tum tıbbı kayıtlann kopyasını al maya hakkı vardır Doç Dr Erdem Aydın Hacettepe Uru Tıp Fak Deontolojı( 1 ıbbı Etık) ve Tıp tarıhı eraydm@hacettepe pdu tr Kdynaklar 1 AnnasGJ The Rıghts of Patıents 2 n d Pd Ilumana PressTotowa New]ersey 199? 2 Aydm E Tıp Etıgıne Guış Pegem A yayıncılık Ankara2001 Hasta haklannm unsurları Genel bır fıku vermesı amarıyla bazı hasta haklanrun neleı olabılecegı konusundakı bır lısteyı burada venyoruz Hastanın 1 Tıbbı tanı tedavıyle ılgılı her turlu konuda bılgılendı rılmeye hakkı vardır 2 SaQlık kuıumunda hangı araştırma ya da deneylere tabı tutulacagı ve onların alternatıflennı bılmeye hakkı vardır 3 Tıbbı bakım ve ışlemlerle ügılı dogru bılgı almaya hakkı vardır 4 Hızlı ve ozenlı acıl bakıma hakkı vaıdır 5 Anlaydbüeceğı ıfadeleı le bılgılpnmeye hakla vardır Olum ı ıskı başarı olasüıgı yan etküer konusunda bügüendı ı ılıp gonullu bılınçlı ve anla^üınış bır onamı (onayı) olmadan