Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Ciddiyet "Matematik ciddi iştir" diyor, salonun ortalannda oturan, değerli bır matematik hocası, "sizin anlattığınız gibi değildir." Hafıf mütebessim, çarşı pazar dilıyle, belki de biraz "argo" kullanarak, matematik eğitimi üstüne geliştirdiğim modeli anlattıktan sonra. Belli ki kızmış bana, bunca ciddi, "bilimsel" bir çaba olan matematiği tam bir karikatür haline getirdiğimi düşünüyor. "Vah, vah", "kimlerin diline duştü, saygın matematiğim" diyor, belki içinden. Belki de, sempozyumlara bir daha çağrılmamam için kulis yapmayı düşunuyor. "Ciddi insanları çağralım, bundan böyle; matematiğin "m "sinden anlamayan, uyduruk felsefecilen almayalım aramıza" diyecek, arkadaşlarına, kim bilir? Ciddiyetten soz eden insanları hep cıddiye almışımdır. Bizim "şarklı" laubaliliğimiz, yalan yanlış konuşup, yalan yanlış iş yapmamız haklı olarak onları rahatsız eder. Eğer ciddiyetten soz eden kişi akademisyen ise çok ama çok ilgimi çeker. Içımden "akademtsyen dedığin çok ciddi olmalı", bu insan da çok ciddi, maşallah, tam akademisyen " derim. Ciddiyeti anlardım da, ciddiyete daveti anlayamam. Ciddilikten ne anlıyorsan oyle yaşa, ne diye çevrene ciddiyet çağrıları yapıyorsun? Nedeni açık, "bilim" çok ciddidır. (Her akademisyen, nedense kendine bilim insanı diyor, hayret! "Objektıt" olduklarını soyluyorlar, bir "hayret" daha.) Bilimde öyle "laubali" davranışların yeri yoktur. Herkes, cenaze törenındeymiş gibi ciddi olmalı, ciddi çalışmalıdır. El kitaplatı Cİddİyet, kendİ bu akademisyen, kendı şarıyor? O, yüzeysel, "gayrı ciddi" bulduğu Elbette şunu sorarım, tavn, bak,şlr anlay,Şl doğmltUSUnun j j ı «ı . « .ıj. dlŞindakllen Clddl akademisyenlerden tek VetSİZ" bulmaksa, ustünluğu ciddiyeti mi ' . . . , , . Y°ksa>' ciddiyeti, onu yObaZİIK, dar katall yaratıa kılmış da, ele "Güçlendirilmiş gerçeklik kavramıyla tamtılan yeni verl gözlükleri sayesinde mühendisler ve teknisyenler, kullanım klavuzlarma ve el kitaplarma gerek kalmadan bilgileri gözlükten okuyabilecek alışırken ellennı kullanmak zorunda kalan kışılerın yanlannda not defterı ya da gereklı kıtapları taşımalan zor dur Oysa gunumuzde kıülanılan aletler gıt gıde daha karmaşık hale geldıgı gıbı uretım surelerı de gunden gune kısalmdkta Evdekı bır makıneyı onarmaya gelen bır servıs elemanı çantasmdakı bır el kıtabından yararlanabılıyorsa da, endustrıde çalışan bır teknısyenın boylc bır olanuğı bulunmayabilir Ya çalıştıgı alan çok dardır ya da aynı anda ıkı eh de çalıştığı aletın uzeı ındedır çi sunumda farklı sistemler var fakat yarı saydam ekran ya da aynalarla ısleyen gozlukler gun ışıgmda beklenen sonuçları vermıyor Verılerı dogrudan doğruya taşıyıcının agtabakasına aktaran gozluk tıpı pratıkte kuHarulmaya uygun olan tek ornek Sistem, Amenkan Mıcrovısıon fırması tarafindan askerı amaçlar ıçın uretılmıştı Uretıcı her ne kadar lazeıli gozlugun tıp alanında da mukemmel işledıgını savunuyorsa da, aletle ılgılı hâlâ onemlı şıkâyetler bulunmakta. Yapay zekâ var Sıstemın pratıkte kullanımı sırasında meydana gelen aksaklıklar genelde ınsan ve yapay zekânın ortaklıgından kaynaklanmakta Mesela yarı saydam gozluklerle uçaklardaki kahn kabloları onarmak zo runda kalan Boemg çalışanları baş donmesınden yakmıyorlaı Ilerı teknolojıyle uretılen taşmabılır bılgısayarlar ınsanın algdama mekanızmasmdan daha yavas ışlemekte Ornegın ınsan hafıf sallanmalara baglı ola rak degışen goruş açısını bılgısayardan once duzeltebılıyor Gerçı buyuk bır ışlemcı gozluğe bağlandıgın da bu gorevı yerıne getırebılır, fakat bu durumda da sorun tamamen ortadan kalkmryor Bazı kurnaz tasarımcüar, ınsandakı duyuları bılgısayarın temposuna uymaya zorlayarak çozum bulmaya çalışıyorlar Bu durumda gozlugu taşıyan hşı çevreyı degıl ' auymented realıtıy" sıstemının ek bılgilerıyle donatüı bır vıdeo gorunrusunu göniyor Ancak bu sefer de gorme duyusu, denge duyusunufı mesajlanyla uyumlu olmadıgmdan baş donmesi so runu ortadan kalkmıyor Bu olumsuz ozellıklerden dolayı gozlugun, hareket halinde yerıne getirüen ış lerde kullanılması pek uygun gorulmemekte. lıktan öte bir şey T °ld® s°runlann f° î o r / lı bıçımde çozumlerıne katkıda bulunabilmiş mi? Ciddiyeti onu "geriyor", dar kafalı, laf anlamaz, dediğim dedik mi yapıyor? Gergi'n, takıntılı, sıkıntılı bu arkadasların cıddıyetleri yuzunden çok, sıkıntı çektiklerini duşünüyorum. Sınıf diye bir yer var, kapısından gırer gırmez gergınlık başlayacaktır. Neden? "Bilim", gerginlik ister de ondan. Gerilip, gerilip kopacaksın.. (Ben de bu ciddi insanlara saygıyla selam vererek, "vah bilimim vah, kimlerin eline düşmüşsün" diyorum. Içimden, tabiı.) Bu bir karakter ve üslup işi, kimi yaradılıştan ciddi kimisi şakacı olabilir. "Ne var bunda?" diyebilirsiniz. Buyrun deyiniz. Ciddiyet, kendi tavn, bakışı, anlayışı doğrultusunun dışındakileri "ciddiyetsiz" bulmaksa, yobazlık, dar kafalılıktan öte bir şey değildir. Uslup farklılığını, farklı renklerden, havalardan soylemeyı, duzeynzlik, nıteliksizlik sanma, tam bir düzeysizlik, nıteliksizlik örneğidir. Ciddi insanlara saygım ve sevgim çoktur. Zaman zaman kendime "bir buyüyüp, olgunluğa erişeyim, hemen ciddi olacağım " derim. Kendim ciddi olamadığım için ciddilere takılmayı çok severim: "Hayrola çok ciddisin, bir derdin mi var?" Üniversitedeki odamın kapısına şoyle bir yazı asabilirim, kızarsam, günün birinde: "Ciddiler giremez". Ciddilerın, yaratıcı ciddiyetlerı olması ıçın azıcık tebessum, biraz gözyaşı, bir damla şaka gerekir. Bılıme, sanata, kendini adamış, içi duşünce, tasarı dolu insanların gülümsemeyi bilen insanlar olduğunu düşünurum. Bilim gulumseyen bilim; felsefe, gulumseyen felsefe; matematik, gulumseyen matematiktir. Gülmeyi, gülümsemeyi, "bılıme aykırı" sanan, muzdarip akademisyenlere, son çıkan, elektronik gıdıklama makinesini edinmelerini onenrım. Genç bilim insanlanna gülümsemeyi öğretemezseniz, onlara bir şey oğretemezsiniz, papağan olmaktan başka. (Bu sözume, bir abartı mı diyorsunuz, siz gülün diye yazdım!) . , 800/2 ' Ç Bu durumda harıka bır urun onlara yardımcı olabilir "Augmented reality" (güçlendirilmiş gerçeklik) kavramı ınsan aklını elektronikle destekleyen her şeyı, ama ozellıkle de ven gozlugunu kapsamakta. Veri gozlugu, kullanıcımn gordüklennı kaydederek konuyla ılgılı bılgılerı yansıtıyor Bır vmç operatoru bır elektromotora baktığında gozluk son bakım onerılennı sunarken, ornegın yaglanması gereken bolgede sokulecek vıdalan kırmıZıyla işaretliyor. Sistem çok karmaşık Buraya kadar her şey çok basıtmış gibi gorünuyor, ama "augmertfed reality" sıstemı prat^kte(lo kadar karmaşık la, bu yuzden şımdılık sadece arâştuma projelerınde ışlemekte Dunya çapmdakı en buyuk proje Arvıka, Fraunhofer Enstıtusu yonetıminde, DaımlerChrysler, Aır bus, Sıemens ve VW gıbı buyuk kuruluşlann katıkmlar ıyla surmekte Uç yrilık proje çalışmasını geride bırakan "Augmented reality "sıstemı onümuzdeki donbaharda ılk kez bır fabrıkada denenecek. f'Ç Coruntulerı tanıyan ve ışleyen gerekli soft\fere programının önemlı olçude tamamlanmış olmaauıa ragmen, şu anda kullanılabilır durumda olan ven gozluklerınde hâlâ bazı aksakhklar yaşanmakta. Ger Şimdilik pahalı Aynca buyuk masraflar da sıstemın yaygınlaşmasında onemlı bu enyel oluştuımakta Askerı pilotlar yan saydam gozluklerle goreve başlamış olmala nna ragmen, sıstemın endustrı alanında cazıp hale gelmesı ıçın fıyatın 5000 Euro'nun altına duşmesı ge rekryor Bu hedefe yakalaşan Arvıka projesı sıstemın en azından 2010 yıhna dek ucuzlayabüecegini tahmin etmekte Gorulen o ki "augmented reality" sıstemirün piyasaya çıkmasına daha uzun yvüar var Fakat Fraunhofer Enstıtusu daha şımdıden grafik ven ışlemının hangi alanlarda kullanılabilecegini araştınyor Enstıruye gore sistem ozellıkle de oyunlar ve taşınabılıı turıst enformasyon sıstemlen içrn ıdeal bır gelecek vaat etmekte (nod, kaynak' Dıe Zeıt)