Katalog

Yeni bir gözlemevi daha Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Astrofizik gözlemevi Türkiye'de işlev yapan altıncı gözlemevi İstanbul'da gokyuzu şenliği •• I •• •• Istdnbul Amdtor Astronomlar Kulubu IU Astronomı ve Uzay Bıhmlerı Bolumunde 1317 Mayıs 2002 tarıhlerı arasmda' Mayıs 2002 etkınlıgı çerçevesınde halka açık astronomı vo uzay bılımlerı hakkmda bır dızı semuıer ve gece gozlemlerı duzenlendı Şenbk boyıınca gozlem gunune ogle saatlermde teleskop başında Guneş gozlemlenyle başlanan etkınlık akşam saatleııne şu semıner başlıklarıyla surdu Gokyuzunu Tanıyalım Işık Kırlılıgı, "Teleskoplar Gunumuzde Astronomı', 'Guneş Sısternı" 'Guneş ve Dunya Uzerıne Etkılen 'Astrofotografçılık Yıldız Evrımı ve Karadelıkleı Evıemn Evıımı' "Yer Dış) Yaşam Araştırmaları' "Galaksıler ve Kuasarlar' "Bıyolojık Evrım Bılım Felsefesı Hava kararır kararmaz çok kısa surelıgme basta batmak uzere olan Merkıır ve Saturn sonra da Ç J a n a k k a l e d e mıtolojık hıkayelprın ^ geçtığı Kazddğlaı ı nııı etekleı ınde 'tanrılartanrısıZeusun yıldızh gecelerını sevıyorum dedıc]ı Ilıorı (Troy) a yakın bır konumda yenı bır gozle mevı kuruldu Çanakkale Orihekız Maıt Unıversıtesı Astıofızık Gözlemevi Bu goz lemevı Turkıyede ışlev yapan altıncı goz lemevı Genel anlamda gozleınevı gozlem t>el abtıonomı çahşmalanmn planlı VP sıs temlı yunıtulduğu büıınsel aidştııma yapı lan astronomı alanında eleman yetıştırılen ve guncel astronomı konularındd msanlann bılgüendırıldığı kurum demektır Geçmışte kurulan gozlemevlerı zaman ıçınde şehıı ıçleımde kaldıklan ıçın ışık kırlenmesı ne deruyle gozlemsel araştırma yaprna ışlevı nı yıtırırler Bu gozlemevlerınde sadece guneş ıle ılgüı gozlemsel aı dştumalaı yapı labılır Kandıllı Gozlempvı VP tstanbul Uru versıtesı Gözlemevi bu duıumda kdlmış olan gozlemevlenmızdır Ankara Unıversı tesı Gözlemevi de yakın çevıesındekı Tele kom Tesıslerı Çankaya Beledıyesı Tesısle rı TFD Kolejı Tesısleıı ve Ankaıa Unıversı tesı Vakfi Ilkoğıetım Okulu Tesıslerı nın ışık etkısıyle gozlemsel draştırmd ışlevını hızla yıtırdı Bu gozlemevmde artık sadece par lak gokcısımlerı gozlenebılmektedır Gozlempvlerı gozlemspl astronomı dlanında yeterı kadaı yetışmış eleman vaı sa ayakta kalabılır ve ışlevlennı yurutebılır Bır gozlemevının ayakta kalabılmesı ıçın en az on kadar yetışmış ınsan gurune gerpk sınme vardır Aksı halde gozlemevının ka pıları kılıtlı kalır ODTU Gözlemevi de bu dururndadır ve kapıları kılıtlı olduğu ıçın artık gözlemevi sayümıyor Işık kırlılıgı ne denıyle gozlemsel astıonomı alanında ye tışmış ınsan gucu bulunabılırse bu gozlemevınde sadece Guneş gozlemlerı eöjitım çalışmaları ve ınsanlan bılgılendırme çalışmaları yapüabılır Bugun Çukurova Inonu, Ercıyes ve Bılkent unıversıtelerınde de zaman zaman ec]ıtım drnacıyla kullanüdn ku çuk teleskoplar var kalıtesı ve sunulan olandkldi açısından yenı gozlemevı Ulusal Gozlemevı nden sonra ulkemı 7in ıkıncı gozlemevı ko numundadu tkı yıl once bu merkezın kurulmasına karar verıldıgınde ba 7i astronomlar IJlusal gozlemevını guçlendıımek varken neden ayrı bır gozlemevı kuruluyor dıye yakındılar Ben Ulusal Gozlemevı kurulması ıçın en çok çaba harca yan yedı kışıden bırıyım ve buqun sanıyo rum Çanakkale ekıbı olarak Ulusal Gozle mevmp en buyuk destegı veren ekıplerden bnıyız Ulusal gozlemevı gozbebegımız ama unıversıtelerde yerel kuçuk gozlemev leı ı kurulmasının egıtım eleman yetıştırme ve olanaga kolay ulaşım açısından çok onemlı olduguna ınanıyor ve her unıversıtpde bır kuçuk gozlemevı olmalı dıyorum Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi gözlemevi'nln açılısı, altta gözlemevlnln kış görüntUsü Neler yapılıyor? Gozlemevlerınde evren ıncelenmek te egıtım yapılmakta ve eleman yetıştırümektedır Yeryuzundekı ışler bıttı de sıra gokyuzune mı geldı dersenız Aslında ış ler once gokyuzunden başlarmş sonra yeryuzune gelnııştır Yeıyuzunde herşey Dun yanın ıçınde bulunduğu evren bolgesındekı koşullarla şekıllenmektedır Evren en bu yuk ve bedava laboratuvardır lçerısınde her turlu madde ve enerjı vardır Evrende ?70 °C ta maddenın durumunu ınceleye bılıyorsunuz 5 müyar C sıcaklıgında mad de de var evrende Bulunduğumuz ortamda manyetık olan 1 G un altında evrende ıse 1 trüyon gurısluk manyetık alanlaı var lcm kubu 10 mılyar ton olan karadehkler var Bu koşullardakı maddenın ozellıklerını ancak evrenı ınceleyerek anlayabılırsınız Her yenı bılgı yenı teknolojılerı yenı tekno lojüer de kalkınmayı gelışmeyı saglar In sanhk yerde bulamadıgını gokte bulabılmektedır Yenı Gozlemevının kuruluşuna top lam 120 müyar Tl harcandı Bu para unıveı sıtenm gırışmdekı 100 m lık bır yolun ona rımına harcdridn pardddrı daha azdıı Goz lemevı arazısınm bır kısmı ve 40 cm lık mo deın teleskop bagış olaıak alındı Avıu pada boyle bır kuruluşun degerı en az 1 mılyon Ameı ıkan Dolarıdır Bu kuruluş olu dogmayacaktır çunku once yetışmış ınsan gucu oluşturuldu Şu anda yenı goz lemevınde uluslararası duzeyde 15 eleman çalışıyor Daha şımdıden bu ekıbın ulus lararası yayınlan tum unıversıte yayınlarının o o30 unu oluşturuyor Gozlemevınde 14 17 Mayıs tarıhlerı arasında Astronomının pn yenı uç alanında bu yuksek lısans ve doktora kursu gerçekleştırıldı Kursa dort unıversıteden 45 yuksek lısans ve doktora ogrencısı katıldı Gozlemevmde Hazuarı aymdd da 15 ulkeden 70 bılımadamınm katüacagı ulus laıarası bır bıhmsel toplantı yapüacak Prof Dr Osman Demırcan Çanakkdle Onsekiz Mart UnıvRektor Yar Mars zor da olsa gozlenmeye çalışıldı Daha sonra Venus ve Jupıter nıspeten ufuktan bıraz daha yuksekte yer aldıklanndan gozlemlerı kolay oldu Gozlemlerın gece yansına dogru en keyıflı olanı ıse şuphesız hılal evresındekı Ay gozlemlerıydı Bu arada bazı çıft yüdızlann gozlemlerı de unutulmadı Tum bu gozlemler yeterınce buyuklukte ıkısı profesyonel olmak uzere dort teleskop kullanıldı Gozlem şenlıgı hafta boyunra oldukça yogun zıyaretçı akınına ugradı, yaklaşık bın beş yuz kışı tarafindan ızlendı Hem semınerlerde hem çay aralannda ve ozellıkle de gozlemler sırasmda zıyaretçılerın sorulanna ve merak ettıklen konulara oğretım uyelerı ve ogrencıler bılgı verdıler Cüneşin kızgm rüzgârlar İki teleskopu var Yenı Gozlemevı Çanakkale nın Gu ney Doğusundakı Hava Radar Mevzı Komu tanlıgı nın bulundugu bOO m yukseklıgın dekı tepenın Ulupındr Koyu yakuımda Gu ney Dogu yamacına kuruldu Gozlemevınde 40cm ve 30cm çaph ıkı modern te leskop bulunuyor Kulldnılan detektorlerle bu teleskoplar ınsan gozunun gorebıldıgı en sonuk ışıktan 100 000 kat daha sonuk ışıŞı kaydetnıektedır Gozlemevı Ulupuidi Koyu yakınına kuruldu Gozlemevı yarısı ormanlık alan olan 50 donumluk arazı ıçınde yer alıyoı Hızmet bınasında dershane, kutuphane mutfak atolye çalışma ve dınlenme odalan vardır Kullarulan gozlem aletlerı gozlem Guneş atmostennın yaşam ıçın elverışh bır ortam olmadığım bılım adamlan ?aten bıhyorIdidı Ancak bır mılyon derecenın uzennde ısı ureten korona aynı zamanda muazzam gaz ahmlan da yaratıyor Amenkah bır araştrma grubunun gozlemlerme gore guneş ruzgârla nnm hızı saatte 320OOOkm'ye ulaşmakta Plazma yaru elektrıkyuklu gazdan oluşan ahmla nn atmosfer yoğunluğu uzerındeh ethlerı, Guneşın çehm kuvvetınden daha guçlu Ve hz gm yuzeydeh çehm gucu dunyaya oranla yaklaşık olarak 28 nıısh daha yuksek Dunyada 70 hloluk beden ağırlığına sahıp bır foşı eğer Guneşın uzennde durabılseydı neredeyse ıfo ton gelebıhrdı Ehp kızgm gazdan oluşan ve Dunyanın çapmdan çok daha buyuk olan ko rona halkalanndah plazma akımlannı saptadı Yenı bulgu korona halkalan uzenndeh tahmınlerımızı tumuyle değışürmekte' dıyor, araştırma sonuçlannı Astrophysıcal Journal dergısmde yayımlayan Amy VVmebarger Guneş atmosferı, muazzam plazma ahmlan tarafmdan ureülen karmaşık manyetık alanlann ethsı alündadıı Bu alanlar ıse korona ıçmdeh elektrık yuklu parçacıhan ethler Araşürmacılar bu yuzden yay bıçınvnde manyetık alanlarddn oluşan korona haJkalannda fozgın gazm yakalandığını sanıyorlardı VVmebarger ve meslektaşlan, muazzam bır hızla halkalardan geçen parlak plazma bolgelen saptamışlar Soho teleskopundan yansıyan venler de korona halkalarmdah ozelhklerı kanıthyor "Demek h manyetık alanda sıhşan plazma sutunlan değıl, guçlu manyetık alanlar arasmdah geçıtlerden geçen plazma ahmlan soz konusu' dıyor HarvardSmıthsonıan Astrofizik Merkezı nden Leon Golub , 794/6