Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Onlar genç Sınıfın kapısında duruyorum Içende yorgun, bıkkın, pence reden dışarıyı olgun gozlerle seyreden ınsanlar goruyorum "Kım bunlar?" dıyorum, "Onlar, genç" dıyorlar Muzığı duyar duymaz, tıtrıyor bedenlerı, hemen tempo tutmaya başlıyorlar Yorulmak bılmıyorlar Muzık, onları esrıtıyor, coşup, bu dunyanın olağan sınırlarını aşıyorlar sankı "Kım bunlau" dıyorum, "Onlar, genç" dıyorlar Kuçucuk şeylere uzulup, ondan daha daha mınık şeylere sevınıyorlar Yureklerıne urnut yuva yapmış Sık sık çaresızlığın, umarsızlığın uçurumuna duşseler de, duygu dalgalannın ustunde 7 bır ınıp bır çıkıyorlar "Kım bunlar " dıyorum "Onlar genç" dıyor lar Bır ıkısı heyecanla odama dalıyor "Bulduk, oyle bır kuram kı, duşunce tarıhını alt ust ederek" Onlennde dosya, bırkaç gece uyumayıp, tarıhın gorup goreceğı en cesur goruşlerle, ınsanlığa meydan okuyorlar Culuyorum "Bunları bılıyoruz, zaten Şu şu kıtaplarda var " "Surdureceğız, goreceksınız, sarsacağız oıtalığı" dıyerek gıdıyorlar Sonra, galıba hay huy arasında ne soyledıklennı unuluyorlar Hayat onların sıvnlıklerını duzeltıyor Çok amaçok azı sıvrılıklerını koruyabılıyor "Kım bunlar7" dıyorum "Onlar genç" dıyorlar Gençler, bız yaşlıların "vaaz verıp", yol gosterdıklen Kımısı yaşadıklarımızı gerçekten merak edıp, dınler sızı Kımısı, gulup ge çer "Atıyor, ınanmayın" der Bız eğıtıalerın dıkkat çekıa bır ozellığı, onları adam etmeye çalışmak ıçın bol bol uyarmaktır "Bakın, uyanyorum, dedığımı yapın, yoksa yok olacaksınız1" Yaşadık ya, onlardan daha once, bu, onlardan daha akıllı, daha olgun, daha bılge olduğumuzu gosterır Oyle sanıyoruz Oysa, yanılgının hası, boyle duşunmek Zaman farkı "her şey" demek değıl Yaşayacak lar ve bızı "geçecekler" (Ceçmek ne demekse1) Gençlerı ne yoğrulup, şekle sokulacak bır hammadde ne buyuk umutlar vaat eden "dâhıler" ne de buyuklere Yanm yamalak bilgilesaygısı kalmamış, duyar riyle, her şeye karşı çık sız, bılgısız, polıtıkadan mayı eleştiri sanan, anlamaz, sorumsuz, fırsat genç değil, geç doğmuş duşkunu parazıtler olarak goruyorum Elbette, olabilir. "genç" deyıp, genelledığı mız, topluluğun ıçınde farklı ozellıklere sahıp olanları var Yıne de bu heterojen " topluluğun ortak ozellıklennın vurgulanması gerek tığını duşunuyorum Bızden gelıyorlar, geleceğe gıdıyorlar Bızden farklılar Kendılenne ozgu yaşamları var Kendılerıne ozgu dunyalan Bınlerce yıllık geçmışı oğrenıp, bu geçmışe kendı deneyımlerını kata caklar Elbette başarabılırlerse Geçmışın yuku altında ezılılırlerse, dığer kulturlerın baskısından kurtulamayıp, yaşamarını yorumla yabılecek urunlerı, bılım, sanat, duşunce alanlarında ortaya koyamazlarsa yok olacaklar Genç olmak, "var olmak" anlamına gel mez, her zaman Genç, eskı ıse, yoktur Anasından mılyarlarca "eskı" doğuyor, doğacak Ancak, eskıyı bılıp, kendı yaşam ufku ıçınde, eskı yorumuyla, ınşa edebıleceğı bakış açısı, yaşam bıçımıyle, "geç doğanlar", genç olabilir Geç doğduğu ıçın, henuz az yaşamış, az yaşadığı ıçın de umut sayılan, henuz yaşam seruvenıne atılmamış, yanm yamalak bılgılenyle, her şeye karşı çıkmayı eleştiri sanan, kendıne ozgu duşunceler gelıştırme cesaretınden yoksun, ıçındekı "bıyolofik gençlıkten" gelen "ateşın enerfisını har vurup harman savuran, genç değıl, geç doğmuş olabilir Genç olmak çok zor Hele bıyolo/ık yaş ılerledıkçe Benım gıbı, "gençlık ne dır7" dıye soruyorsanız, belkı de bu yaşlılık belırtısıdır "Geç de doğmadık, erken doğduk, ama yaşamımız boyunca hıç genç ol madık Genç olmak, ıçındekı guçle, bır çıçek gıbı açabılmektır" Bır ozeleştırı orneğı Ancak gençler dunyayı değıştırebılırler Ancak, onların yenı olanın ardından koşacak cesaretlen, bılgılerı, eleştiri guçlerı vardır Dunya tarıhı, yaşlılarla gençler arasında kavgadan oluşur Tarıhı gençler yazarlar Bılımde, teknolojide buluşların, kuramların ardında onlar vardır Sanat zaten yaşlıları kovar ıçınden Felsefe, yaşarken genç, çok genç hatta çocuk kalanlann başansıdır Olgunluk, çocuk olabılmekten gelır Hayatları boyunca, çocuk gıbı çocuk olamamış, genç olamamış ınsanlann genç kal mak ıçın gınştıklerı çabalar bana gulunç gelıyor Yalnız sporla, yalnız tıp yoluyla, yalnız kılık kıyafetle genç kalabıleceklennı duşunmelerınden anlıyoruz kı, onlar çoktan yaşlanmışlar 'Sihirii değnekle kansız ameliyat Cerrahide devrim yaratması beklenen yeni bir ultrason tekniği, ozellikle de kaza kurbanları, asker ve kanser hastalarının tedavisinde yeni olanaklar getiriyor ronses Dıana yı kazadan sonra otomobüın ıçınde gozden geçıren doktor onurı kesınlıkle yaşayaca gına ınanıyordu Oysa o olume çok ydklaşmıştı VVales Prensesı kısa bır sure sonra akcıö;pnndekı bır damar yırtıgının yol açtıgı ıç kanama npderuyle yaşa mıru yıtırecektı Ses üretlml Tedavi edid< ses dalgaj P Dışardan gorulmeyen damar yaidldiımalan her ılkyardım doktor u ıçın bır kabustur aslında Hastalar sa derp arıl muddhdleyle kuı tarılabüı yoı Ama np var kı hastanpye ulaşıldı gında genelde ış ışten geçmış oluyoı Sonogı ıfı teknıgınden gelıştırılen ve derıyı kesmeden amelıydtd ızın ve ren bn yontem ilk yardım doktor larının sılurlı degnegı olmaya aday Aletm ucu 1G cm kadaı bedenın ıçıne gırmesmp raöjnen bır ddmld kan ak mıyor Ultrason şımdıye dek dok torlara tanı konuhurıdd ydidımcı olu yoıdu Organları gorunur kılan sonar başlığıyla mesela tumoıler teşhıs cdılıyoı ya da ana karrnndakı bebe <*pn gplışımı ızlerımtktc Oysa yenı "highintensity focused ultrasound" (Hifu) yontc rnıylp tanı tpknıgı tpdavı edıcı bır ozellık kazandı Ultidüorıld tudavı tek nıgmde sel dalgaları 10 000 mıslı guçlendırderek bu tuı ıçbukey ay nayla odaklanmakta Bu bıraz guneş ı^ırüaruıın buyuteçle toplanaıak bır kağıt uzerınde açılan delıgın etkısıne benzetılebılır Ses dalgdlarının müı metre ıncehgındekı odak noktasında olu^>an yakla^ık 80 deıecelık ısı be dcnın derınhklpnndpkı bır dokuyu yakmak ıçın yeterlı oluyor Hasta bu gırışımı neredeyse ansız atlatırken narkoz ve hdbtdrıeye yatma sorunu da ortadan kalkıyor Aynca ultrasonlu oddklama teknıgının kullaram alaru oldukça gemş Kansız yontem şımdıye dek ozellikle de kanser has talarının tedavılennde başanlı sonuç vermış Ornegın Harvard Tıp Okulu nda gelıştırılen bır yontemle ses dalgala rıyla rahim tümorü ya kılarak yok edılmekte Oysa geleneksel cerrahı gırışımler genelde uteı usun tumden alınmasıy la sonuçlanmakta Ve ye nı yontemle tedavi edı len hastalar ameliyat gunu evlerıne donebılıyor lar ükey blr reflektor yardımıyla ses dal gaları beden içinde odaklanıyor Olası kullanım alanlan Beyln: TUmörierin et klslz hale getlrllmesln de Kalp: Kalpte rltlm bozuklugundan sorumlu hücrelerln yakılmasında Akclğer Böbrek Karadğer: TUmörierin etklslz hale getlrllmeslnde Ingüız ve Çınlı Kaza sonucu mey doktorlar ılk deneyımlp dana gelen Iç kana rmde karacıgeı bobrek malar: Damarların O meme ve aknğer tumor kapatılmasında lerım de ultrasonla başa Rahlm: Tümörlerin nyla tedavi ettüer Ope etklslz hale getlrll rasyon sırasında kanser meslnde hucrelerı aletın gorun kacak meyen ucuyla yakümakta Ancak ge Fakat yaşamı lehdıt eden ıç ka lecektekı operasyon yontemlerı tu namalaım sıcak ıgnpnın ışınlarıyla monon kanla besledıgı ana atardama durdurdbılrrıe oldiidgı bııçok doktoı rı kapatarak koru huylu tumorun "açıçın daha oncelıklı gelıyor Suyıın e ı lıktan olmesine" yol açacak şekıl edklıgı dokuda buhaı laştıguıda ku de dp gelıştırılebılır çuk damarlar bırleşıyor gerıye kalan Munchen Harlachıng hastane sınde 1996 yılından bu ydna 850 prostat hastası tedavi edıcı ultra sonla ıyıleştırıldı Sonar başlığı gırı şım sırasında goden bağırsagından (rektum) ıletıldıkten sonra tumoı bır kaç aşamada yakılıyor Lokal aneste zıyle gerçekleştırılen operasyon bır buçuk saat gıbı kısa bır sure ıçınde tamdmlanmakta Ultıasonlu pıostat tedavisinde bugune kadar cıddı bır komplıkasyonla karşıldşmadık dıyor Christian Chaussy. Ancak kemık yağ tabakalan veya bedendekı hava ve gaz ceplerı sonar aletının gucunu zayıflatabılece gı ya da şaşırtabılecegı ıçın yenı yontem kalp ve beyın gıbı organlarda şımdılık kullanılamamakta Ama uzmanlar bu konuda da yenı çozumler uretmeye çalışıyorlar New Yorktakı tıp teknıklerı uretıası ornegın toplaı damarlar uzerınden kalbe üetılebılecek ozel bır sonda gelıştirıyor Ses kaynağı buraya ulaştıgmda akustık tepıler kalptekı rıtım bozuklugundan sorumlu olan kalp kas hucrelennı ya mddde ıse tıpkı çıklet gıbı yapışmak ta Daha buyuk damarlarda çatlağa yonlendırüen ses enerjısı damar cıdarlarındakı yaralanmaları kapatan fıbrın maddesını harekete geçırıyor Yontem henuz ınsanlarda de nenmedı ama Washıngton Unıversıte sı (Seattle) araştırmacüarı domuzla rın bacak ddmaılarındakı yaidldnınaları ultrason sayesınde bır dakıka ıçınde dışandan tedavi edebılmışler Amerıkan ordusu tarafmdan fı rıaribe edüen bıyoteknık uzmdnlaımm gelıştırdıklerı taşınabilir ultrason aletıyle bedenın derınlıklerındekı damar çatlakları tespıt edıldıkten sonra hemen onarılabılıyor Hayvan larda ornegın karacıger ve dalak gıbı yogun ddmarlı organlardakı kanama lar kısa surede guvenılır bır bıçımde kapatılabümış Savaş sırasında olen askerlerın onda dordu ıç kanamalara uygun yara bandının bulunnıama&ı nın kurbanı olduklarından ordu taşı nabılır ultrason teknığme buyuk ılgı gostermekte Spıege Nılgun Ozbaşaran Dede Ultrason uzmanı Chaussy ve Hlfu clhazı Deriyl kesmeden ameliyat 794/2