Katalog

ediği yaralar Tacizin beynin limbik sisteminde ölçülebilir değişiklik yarattığı saptandı goruntuleme (MRI) teknıklennden yararlanıJ dı Erken tacız olayı ıle hıpokampusun boyut lan arasındakı bağlantı araştırıldı 1997 yıün da Yale Unıversıtesı Tıp Fakultesı nden J. Douglas Bremner ve elabı çocukluklannda cınsel tacıze maruz kalmış kışüerın yas cın sıyet egıtım açısından eşleştırılmış gruplarMRI goruntulerıru aldı Sonuçta sol hıpokam pusun sağlıklı deneklere oranla yuzde 12 oranında daha kuçuk kaldıgı ancak sağ hıpokampusun normal boyutta kaldığı tespıt edıldı Benzer şekılde 1997 yılmda Kalıfornı ya Unıversıtesı nden Murray B.Stein da çocukken tacıze uğrayan 21 kadında sol hıpokampusta anormallıkler tespıt ettı Sol hıpokampus normal kışılerden kuçukken sag hıpokampus normal boyutlardaydı 2001 yılında Almanyada Gılead Hastanesı nden Martin Driessen ve ekıbı sınır kışıük bo zukluğu ve çocukluk donemı tacızı yaşayan yetışkın kadınlarda hıpokampusun yuzde 16 amıgdalın yuzde 8 oranında kuçuk kaldığını ortaya çıkarttı Oysa 1999 yılında Pıttsburgh Unıversı tesı Tıp Fakultesı nden Michael D.De BelIİB ve meslektasları MRI olçumlerı sonucun da travma geçırmıs 44 kadının hıpokaınpus veya amıgdallarında bır farklüık tespıt etme dı Bu durumu değerlendıren McLean ekıbı De Bellıs ın sonuçlarınm farklüık yaratmama sıru şoyle açıklıyor Stresın hıpokampus uze rındekı etkısı çok yavaş ve aşamalıdır Dola yısıyla olumsuz etkıler ınsanlar lyıce yaşla ranca ortaya çıkabılıı Ote yandan Stanford Rockefelleı Mc Gıll ve Emory Unıversıtelerınde hayvanlar uzerınde yurutulen denpylerde erken yaşta strese maruz kalan hdyvdiıların hıpokampus ve amıgdal bolgelerının ypterınce gelışmedı gı de tespıt edıldı lıkte tpmporal bolgeler en fazla etkılenen kısırndı Sol yarıkure lısan algüama ve ıfade etme konusundd uzman alanların bulunduğu kısımdır Sağ yankure ıse duygulaıı ıfade etme ve uzanibdl bılgıyı ışlemden geçırme ko rıularında uzmandır Bu durumda tacıze ma ruz kalan çocukların bu olumsuzluklan sağ kortekste bırıktırdıklerı ve bunlaıı ammsar ken sağ yarıkurenın daha fazla gelıştığı gıbı bıı sonuç çıkmaktadır Taciz ve uyum yeteneği Bu vatsayımı test etınek ıçın McLean ekıbı tacıze uğrayanların yarıkuresel faalıyetlerını olçtu Çocukluk donemındekı stres yara tan olayların anımsanması sırasında sağ ydrıkurelerını daha fazla kullandıkları tespıt edıldı Kontrol grubunda ıse denek ler ıkı yarıkureyı da aynı yoğunlukta kul larayordu Bu çalışma çocukluk donemı travması ıle gelış memış sol yarıkure arasındakı bağlantıyı pekıştırırken ıkı yarıkure arasındakı bılgı akışı da ılgınç bır yol çızıyordu Beynin sol yarıküresindeki sorunlar Lımbık sıstemm çocukluk donernındekı tacızlerden etkılendıgı varsayımı kesınlık kazarurken McLean ekıbı eıken yaşlardakı travmanın beynin ıkı yankuresını nasıl etküe dıgını EEG Uygunluk testı ıle aıaştırmaya ka rar verdı Klasık EEG beynin fonksıyonlarını ortaya koyarken EEG Uygunluk testı beynin mıkroyapısını beymdekı bağlantılar goste ıır Bunu yaparken kortekstekı noıonal bağ lantıları olçeı Genel olarak LEG Uygunluk testmde alman yuksek değerleı noron bağlantılarının zayıf olduğunu qosterır Bu bağlamda Feırher ve ekıbı taraun dan yurutulen EEG Uygunluk sonuçlanna go re saglıklı kontrnl deneklerınde sol koıteks sağ korteksc yoıe dalıa fazla gplışmıştı Bu da Domınant Yarıkure Anatomısı ıle uyum lu bır sonuçtu Bunun anlarnı saglaklarda sol koıteksın domınant olma^ıdır Oysa çocuk ken tacıze uğrayan deneklerde sağ korteks sola oranla daha fazla gelışrruştı Bunların so lak ya da sağlak olup olmadıklan da bu ara da kontrol edıldı Tacıze uğıayanlarda sağ yarıkuıe normal deneklerınkı ıle aynı boyuttay dı ancak sol yankurelerı daha kuçuktu Bu etkı tum sol yankurede belırgın olmakla bır de 38 cınsel tacıze uğrayanlarda yuzde daha yuksek olduğu tespıt edıldı Hem el hern de fizıksel tacıze maruz kalanlarm nları hıç tacıze uğramadığını beürtenlprp ıla yuzde 113 daha yuksektı 18 yaşından p kotu muamele gorenlerde bu etkı daha yaşlarda tacız qorenlerp oranla daha şıd ıyciı Bu testlerde erkck ve kadın aıasındd langı bır fark tespıt edılmedı 1994 yıhnda McLean ekıbı tacızın etkııı olçmek ıçın lısteden daha yararlı oldu a mandıklan FEG olçumleı mden yarar ıaya kaıar verdıler 115 deneğın ıçınde m yaşta travma geçırdığını belirtpnlerın Je 54 unde beyrn dalgası anoımallıkJen ıırken cıddı bıçımde cınsel tauze ugra aım yuzde 72 ınde EEG anormallığı go n Bu konuda çalışmalar yapan dığer tırma merkezlerınde manyetık rezonans Çocuklukta maruz kalman tacizler ileri yaşlarda depresyon, endişe hali, intihar eğilimi veya travma sonrası stres olarak ortaya çıkar. Bu tepkiler dışarıdan bakıldığında saldırganlık, ani öfke nöbetleri, hiperaktivite veya madde bağımlılığı gibi davranışlarla da kendini belli eder. Butun bu bulguları degerlendıren Teıc her ortaya şoyle bır varsayım atıyor Erken yaşta stıese maruz kalmanın pvrımsel açıdan yararları olabılır Gelışım donemınde as.ırı stresın yaratüğı molekuler ve norobıyolojık değışıklıkler kışının prışkın donemınde teh lıkelı bır dunyaya daha kolay uyum sağlamasını ve hayatta kalmasını sağlayabılır Zor koşullarda kaç veya savaş tepkısı bu değışımın bır sonurudur Ancak uyum sağ lama yeteneğını kazarurken çok yuksek bır bedel odemek zorunda kalıyoruz Strese karşı gelıştırüen reaksıyonlaı kısa vadede hayatta kalmak ve uıe mek ıçın gereklı olabılır ken uzun vadede obezıte II tıp şeker ve yuksek tansıyon rısk lerını beraberınde getırır Ayrıca ıntıhar eğüımı hızlı yaşlanma ve beym fonksıyonlarının erozyonu gıbı psıiayatrık sorunlan da hesaba kat mak gerek Çucukken nnsel tacıze uğrayan erkeklerde Korpus Kallosumun oıta kısımlan ıncelen dığı zaman bu kısmın kontrol grubunkınden daha kuçuk olduğu ızlendı Ayrıca erkekler de elkısı en fazla ve en kalıcı olan olumsuz davranış şeklı çoLukluktakı ıhmal ve ılgısızlık tı Kızlarda ıse tacızın en zararhsı cinsel tacizdı Tecavuze uğrayan kız çocuklannda korpus kallosumda belırgın bır kuçulme saptandı Bu deneyler 1999 yılında De Bellıs taıafından tekrarlandı ve benzer sonuçlar el de edıldı Cıncınnatı Çocuk Hastanesı Tıbbı Araşnrmalar Merkezı nden Frank W. Putnam bu varsayımı bır adım daha ılerı gotureıek şoyle konuşuyor Yeterlı beslen me ve aşırı strcsten arınnıış bır ortam çocuk beynının daha sağlıklı gelışmesıne yol açar Boylece daha az saldırgan duygusal olaıak dengelı sosyal yonlerı guçlu dığerlerının sorunlarına duyarlı bır msan yetışmış olur Bana gore bu koşullar ınsa nın yeterıeklerını VP yaratıcılığını gelıştırmesı ıçın gerekhdır Toplıun çocuklarını nasıl bes ledığme bağlı olarak ne ekerse onu bıçer Şunu kabul etmelıyız kı çocuk tacız gormeye ceğı bır ortamda yetışmelıdır Çunku tacız beynı bır kez etküerse beyınde yaptığı tahrıbatı gen çevırmenın ımkâra yoktur Reyhan Oksay Scıentıfic Amerıcan Mart 2002 783/9