Katalog

Politikbilim Aykut Coker ÜniversiteSanayi işbirliği (II) Modern sanayının doğuşuna kaynaklık eden Ingılız Sanayı Devrımı'nın, unıversıtesanayı ışbırlığı[USl]nın nesnel koşullannı da yarattığı soylenebılır Ingılız Sanayı Devrımı'nın kokenınde gırışımanın kâr etme ve bunu buyutme gudusu vardı Bu 'kâr etmekân buyutme', o gunun koşullarında nasıl mum7 kun olacaktı Hobsbavvm'ın çozumlemelenne dayanarak soylersek, genışleyen ve daha da genısletılebılecek ıhraç pazarlarına yonelık ımalât faalıyetıyle Ama, yalnızca ımalâtın genışletılmesı yetmezdı, aynı zamanda, uretılen urunler gelıştırıle bılmelı ve uretkenlık (produktıvıte) yukseltılebılmelıydı Bunu, buyuk olçude, sanayıde uygulanan teknolofik bulus ve yenılıkler sağladı Teknobjik buluşlar ve ozellıkle de buhar teknoloji sıne dayalı yenılıkler, yalnızca, sanayı ıle sınırlı kalmadı, başta ulaştırma hızmetlen olmak uzere, uretım malıyetlerını ve pazar fıyatlarını etkıleyen, dunya pazarlarına erışım ve bu pazar ların genışletılmesınde rol oynayan, hemen hemen butun ekonomık faalıyet alanlannda hızla yaygınlaştı Unutulmaması gereken nokta, Sanayı Devrımı'nın tek nolo/ı tabanını ampirik bllgiye dayalı teknolojlnln oluşturmasıdır Teknolo/ık buluşları ve yaptıkları yenılıklerle Sanayı Devrımı'nı tetıkleyen 'makinaalar' buyuk olçude ampirik bılgiye • praktıse dayanmışlardı Teknolo/ısı çok daha eskı çağlara dayanan su çarkımn kanatlannı ınceltıp bır makına olarak verımını yukselten ve su çarkını yenı sanayı donemının ılk çok amaçlı makınası hulıne getıren \ames Brındley bu kusağın onculeDünya gücü rındendı Koy doğumlu ve yoksul olmak için bır aıleden gelen Brındley, 1733'te, on yedı yaşındayken de Almanya'nm ğırmen çarkları uzerınde çalışma ilk işi ulusal ya başlamış ve bu mesleğı kendı arge kurmak çabasıyla edınmıştı Maden ocaklarında kullanılmak uzere buharla oldu çalışan bır pompa gelıştırmış olan (1705) Thomas Newcomen, bu Newcomen makınasını gelıştırerek, bıldığımız buhar makınası nı yapan (1763) James Watt, Watt'a, yaptığı bu makınayı gelıştırebıleceğı teknık olanakları sağlayan ve olçme teknığı konusundakı bılgısıyle oğunen sanayıa Matthevv Boulton, o sıra larda ılk demır sac gemıyı ınşa eden sanayıa john Wllktnson, ılk buharlı lokomotifı yapan (1804), koy okullarından yetışmış Rıchard Trevıthıck ve bu lokomotıfı gelıştıren (1829), Newco men makınası operatoru Ceorge Stephenson da bu kuşaktandı Ama, yıne Sanayı Devrımı'nın açtığı çığırladır kı, ampı nk bılgiye dayalı teknolo/ı yerını bılımsel bılgiye dayalı teknolojiye bıraktı ve bılımsel bılgiye dayalı teknolo/ı, sanayı uretımının teknolo/ı tabanını oluşturmaya ve boylece, sanayı ıle, bı lımsel bılgının uretım yerı olan unıversıte arasında bır bağ olusmaya basladı Kısaca soylemek gerekırse, teknolojl, sanayii unıversıteye bağlayan halka oldu Bu bağ XIX yuzyıl son larında Almanya deneyımıyle gozle gorulur hale geldı Daha once de yazdım, XIX Yuzyıl Almanya'sı, B Brıtanya Imparatorluğu ıle baş edebılmek ıçın teknoloııde yetkınlık kazanmak pesındedır Çunku, B Bntanya'nın dunya pazarlanndakı ustunluğunun teknolo/ıdekı yetkınlığınden kaynaklandığını kavramıstır Teknoloııde yetkınlık kazanmak ıçın, XIX Yuzyıl'ın ıkıncı yansında, Almanya'nm yaptığı ılk ış, bunu mumkun kılacak bır oğretım eğıtım sıstemı gelıştırmek ve unıversıtelen, sanayıı, devlet mekanızmasını ıçıne alacak, ulusal bır AR C£ ağı kurmak oldu Ulusal ARGE ağının kalbı bılımsel bılgının uretıldığı unıversıteydı Başta kımya sanayıı olmak uzere, Alman sanayısı de, ana bılgı kaynağı unıversıte olan, kendı, profesyonel araştırma bınmlerını kurmaya basladı Bu ağda devlet, yaptığı duzenlemelerle orkestrasyonu sağlıyor, gerektığınde, bılım ve teknoloııde yetkınleşmeyı destekleyecek fınansman mekanızmalarını ve gereklı altyapıyı kuruyordu Unıversıte ve sanayı arasında asıl bağı, ampirik bılgiye dayalı teknolojiden bılımsel bılgiye dayalı teknolo/ıye geçış su recıne paralel olarak, 'mühendislik' oğretımını unıversıtenın ustlenmesı oluşturdu Muhendıs yetıstıren Almanya'dakı yuksek okullarm, XIX Yuzyıl'ın ıkıncı yansında, unıversıteye donuşturulmesıyle baslayan bu mısyon, daha sonra, hemen hemen butun ulkelenn yuksek oğretım sıstemlerınce benımsendı Unıversıtenın muhendıs yetıstırmesı USİ açısından uzerınde durulmaya değer bır konudur http //www freecfm com/ı/ınovasyon/ 783/6 İlaç kutulanna gizlenmiş tehlike Şukru Hatun* O yun çağı 12 36 ay arasın dakı kazanüan bıyolojık ozerklığın tddırım çıkarü dıgı çocukluğun en guzel donemı dır Okul oncesı çağ (3 6 yaş) olarak da ısımlendınlen bu donemm ozel lıklerını Çocuk Psıkıydrıstı Prof Dı Atalay Yorukoğlu şoylp tdmmlıyor Bu donemde çocuklar avu cıvu ve yaşam doludur Sokulgan ve sevımlı ? dır Durmadan sorar Anne bu n e Baba bıınun adı n p 9 Neden7 Nıçm borulaıvun aıdı gehncz Sonu gel mez hır oğrenme açlığı vardır Hen/e yıbılmek tammak ıster Oyun bu donemm en onemlı uğraşıdır ve çocuklar başta renklı ku tular VP şışplpr olmdz uzere yenı gor dukleıı hcı şeyı bır oyun aracı olarak dlcrddrlar Kapalı gorduklerı her şeyı açmak ve hemen a<3i7İanna gotur mek ısterler Nesnelerı hala ağızla rıyla tanıyabüeceklerını duşunurler ve bazen tdtldrına aldumadan bır çok şeyı telasla mıdeye gonderme eC(dı mmdeduleı Bu donem çocuklarındd telıüke dlgılaması yeterınce gelışmemıştır bu npdpnlp de ev ıçleı mdekı zarar sız gıbı gorunen bır çok şey onlar açısından tuzak ışlevı gorur Çocuk ları ev ıçlennde bekleyen tphlıkplerın bdşındd onldi ın erışebüecegı yerlere geİLŞi guzel bırakılmış ılaç kutulan gelmektedu Çocukluk çağında en sık zehırlenme ılk beş ydştd olmdkta bunknn ° o 50 sınden fazlasını ılaç ze hırlenmelerı oluşturmaktadır Yıne zehıılenmelerın % 801 evlerde mey dana gelmektedır Hıç kuşku yok kı çocuklan her rurlu tehlıkeden korumak onceanne ve Her bin bebekten en az 1O'u 15 hkleYapüacak babdlann gorevı dır ılk şey evdekı bu yaş arasında ölüyor ve bu öliim tun üaçlarm çocuklann erışme lerin %10'undan kaza ve zehir yeceğı yerlerde saklanmasıdır Bunun yanında çocuklan ılaç lenmeler sorumlu. Başta aspirin zehırlenmelerınden koruyacak ve depresyon ilaçlan olmak üzere esas onlem ilaçlann çocuklann açamayacdgı şekllde ambalajilaçlann çoğu çocuklann açalanması yanı kılıtlı kutu lara bileceği şekllde ambalajlanıyor konmasıdır Bu uygulamaABDde 1970 de başlatıldı ve tek başına bu onelde edılen bılgıler oyun çağmdakı lemle aspırın zehırlenmesı sayısı 6 yıl çocuklarda en sık zehırlenmeye aspııçınde 8146dan 3575 e duşuruldu rın ve depresyon üaçlarının neden ol Hacettepe Çocuk Hastanesmden duğunu gosterıyor Bu ıkı ılaç grubu Prof Dr Fikriye Sankayalar ın ver hem evlerde en sık bulunduğu hem dıgı bılgılere gore Guvenh ılaç pa de zehırlenmeye yol açan dozlarının ketleme yontemlennın gehştınlmesı gorece az olması nedenıylp nl ' p ve bunlann gıderek artan oraniarda kullanılmaya ba$ lanması ıle ozellıkle ılaç zehırlenmelerı azalmaya baş lamıştır ABDde 19/Ode b yaj altında 226 zehırlenme ye baglı olum gorulmuş ıken 1990 da yalnız 49 olum gorukuuştuı Sonuç Ulkernızde dogan heı bın bebekten en az 10u 1 5 yaş arasında olmekte ve bu olurnlerın J/ol0nundan kaza ve zehırlenmeler boıumlu tutuluyoı Ne yazık kı başta aspınn ve depresyon üaçları olmak uzere ulkemızde satı lan ilaçlann çogu çocukların açabıle cegı şekllde dmbalajlamyoı Bu du rumda ulkemızdekı çocuk sağlığı programlannın ilaçlann zohırlenme onleyıcı ambalajlama gırışımı ıle guçlcndırılmesı gereklıdır Bunun ıçın başta Saglık Bdkanlıgı Ilaç ve Ec zacılık Gencl Mudurlugu olmak uze re ılaçla ılgılı kuıuluşlaıın konuya egılmesı gerekır Prof Dr Kocaelı Unıveısıtesı Tıp Fdkultesı e maıl shatun@ısbank.net.tr hırlenmeye neden olmakta Son yıl larda depresyon ılaçlarmın kullanımı arttığından bu üaçlara bağlı zehır lenmelerın sıklığında belırgın bır art ma olduğu gozlenmektedır Ornegın deprem sonrası dep resyon ıldcı kullanımının yaygınlaş ması nedenıyle son 1 yılda Kocaelı Tıp fdkultesı Çocuk Klungıne yatmlan zehırlenme vakalarının çoğu depresyon ılaçlanna baglı zehırlenme vaka landır Ozellıkle bu ıkı ılaç grubuna baglı zehırlenmeleı yaşamsal tehlike yaratmaktd ve üaç zehırlenmesıne bağlı olurnlerın en onemlı nedenını oluşturmaktadır Tehlikeyi kilitlemek mumkün F'pkı ydşamldrının en renklı do aemmde çocuklar ılaç kutularına gizlenmiş tehlıkeden ndbü koıunabı 7 lır Bunun ıçın toplum duzpyınde hangı onlemlerı almak gereklıdır' Zehır danışma merkezlerınden Yetişkin beyin hüaelerinde yenı hüaeler Yetişkin memelı hayvanların beyınlennde de yenı sınır hucrelerının oluştuğu gerçı bılınıyordu ama bunla rın ışlevsel noronlara donuştuklen kanıtlanamamıştı Amerıkalı büım adamlan genetık yontemler kulldndrak bunu gosterdıler Araştırmacüar beyın bolgesını ımuno lojık yontemlerle ınceledıklerınde sadece ıkı gun ıçınde oncu srnıı hucrelerı ve Glıa hucrelerının gelıştıÇını fakat gelışkm noronlann oluşmadığını fark ettıler Noronlar an cak dort hafta sonra gelışıyordu Aynca yenı oluşan noronlann ancak dort ay sonra gelışkm hucre durumuna geldığını de gorduk' dıyor araştırmacüar Beyrun hıpokamp bolgesı ogrenme ve hatırlama nın merkezıdır Bu bolgede oluşan yenı sınır hucrelerı ışlevını yınrmış beyın hucrelennın yerlerıru alabılırler Bı lım addmları yenı ışlevsel bınmler oluşturarak ogrenme yetısını guçlendırebıleceklerını de tahmm edıyorlar Her ıkı olasüıkla da yenı deneylerle kontrol edılecek Spor ve akciöer hastalannda düşünme yetisi Ohıo Devlet Unıversıtesı büım adamlanndan Charles Emery nın Amerıcan Journal of Respıra tory and Crıtıcal Care Medıcıne dergısındekı ha berıne gore kısa surelı egzersızler kronık bronşıt ten (COPD) yakınan hastalann duşunmp yetüerını guçlendırıyor COPD akcığerdekı oksıjen dolaşı mını engelledıgınden kandakı oksıjen mıktarını duşurur ve dolayısıyla da beynın yetersız beslen mesıne yol açar Buna bağlı olarak da hdstdnın zıhınsel yetüerı zayıflar Oysa yenı araştırma sonucu sadece 20 dakücakk pedal çevırmenın büe semp tomlan ıyüeştırdığıru gosterdı Hastalar yenı bügılen daha ıyı aküda tutabümelerı egzersızlenn ak cığerdekı oksıjen dolaşımını guçlendırdığıyle açüdanmakta