Katalog

TACİZ: Zamanın iyileştiren Küçük yaşta tacize maruz kalan insanlann beyinlerinde düzelmesi mümkün olmayan yaralar açılıyor karşın beynı o gunlerın ızlerını hâlâ taşıyor Bu oldukçd uç bır ornek ancak ne ya zık kı buna bcnzer vakalara sıklıkla rastlamak mumkun ABDde her yıl çocukları koıuma kuruluşlan uç müyondan fazla çocuk tacızı ve ıhmalı konusundd ıhbdr alıyor Yapılan ıhbar ları degeılendıren yetkılüer burüann ıçınden yaklaşık bır müyon vakanın doCjru olduğunu ortaya çıkartıyor Taciz ve psikoloji Fızıksel cınsel ve duygusal tacız ıle ço cuğun psıkolojık sorunları drasırıdd guçlu bu ÜLşkının bulunması bırçoklarına şaşırtın gel meyebılır 1990 lı yüların başmda akıl sağkğı ıle ugraşan uzmanlar duygusal ve sosyal sorunların psıkolojık sorunlard dd ddvetıye çı karttığına ınanıyordu Çocuklukta yaşanan td cızın savunma rnekaiLumdlaı mı temelmden etkıledığı ve psıkolojık gelısımı sekteye uğrattığı sanılıyordu Buım adamlarına gore bu tur psıkolojık hasarlar bır tur yazılım hatasıy dı ve terapı üe yenıden progıamlanabılıı ve duzeltılebılırdı Ancak borı gunlerde Massachussetts Belmont McLean Hastanesı ve llarvard Unı versıtesı Tıp Fakultesının bırlıkte yuruttuğu araştırmalar farklı bır goruşu savunuyor Ço cukluk çağındd yd^diidiı tacızleı beynın fizık sel olarak şekıllendıgı krıtık donemde meydand geldığı ıçın şıddetlı streoC bdğh olaıak beyınde yapısal ve ışlevsel açıdan gerıye do nuşu olmdyacdk hdidilaı oluşdbüıı Soz ko nusu araştırmalardan elde edılen sonuçldid gore bu tur tacızler sınırsel gelısımı degıştı rerek molekuler ve norobıyolojık oluşumldrı tetıklıyor batılır Bu kışılerdekı bır dı ğer egüım ıse anı ofke nobetlerı ve pardnoyadır Ay rıca başkalarıyla ıhşküerı dengesızdır kendüerıru sureklı yalnız hıssederler gu vensızdırler madde bd gunlüıgı aracdıgı ıle ger çeklerderı kaçnid egılımın dedırler En tehlıkelı şekhy le kendılerıne zarar verme ye yatkındırlar McLean Hdstane sı nden Martin H.Teicher 1984 ydında SKB kuşkusu ıle kendısıne başvuran uç hastayı tedavı edeıken er ken yaşlardakı tacızın ve ıh rridlın lımbık sıstemlerının gelışımını bozdugu kuşku suna kapılmış Lımbık sıs tem bırbırıne bağlı beyın çekırdeklerının (sınırsel merkezler) bıraraya gelme sınden oluşur ve duygu ve bellegın duzenlenmesınde onemlı bır rol oynaı Beym de ıkı krıtık lımbık bolge vardır Bu ı hıpokampus dı ğon amıgdaldır Bunlar teporal lobun (^dkak bolgesı lobu) altmda yer alırlar lııpokdmpus sozel ve duy gusal bellegın oluşması ve dnımsdnmdsı konusunda onemlı ıken amıgdal bellegm duygusal ıçerıgının olu şumunda ornegm korkuyd bdglı duygular ve saldırgan tepkıler onem kazdnır Teıcher meslektaşla rı Yutaka Ito ve Cazol A.Glod ıle bırlıkte çocuk lukia maruz kalınan kotu muamelenın bu bolgelerın saĞfhklı gelışımını etküeyıp etküemedıgmı araştırmaya karar verdı Çozumlenmesı gereken sorular şunlardı Frken yaşlarda maruz kalı nan şıddet ve olumsuzluklar amıgdalda elektrıksel sınırlılık halını artırıyor olabüır 7 mıydı Veya aşın mıktarda stres hormonuna maruz kdlan gelı^mekte olan hıpokampusun zaıar gormuş olabüır mıydi'' Bu sorulara yanıt didrken zarar goren hıpokampusın veya geregınden fazla uyarılmış amıgdalın ortaya koyduCpj semptomldrın tempoıal lob epılep sısı (TLL) ıle benzer o?ellıkler taşıdıgı varsayunı terrıel dlındı TLE krızı suasında hastanın bılıncı yerınde olmasına karşın bu bolgelerde oıtaya çıkdn elektrıksel fırtınalara bağlı olarak psıkomotor (ıstemlı harekete aıt) semptornldiı belııgmdıı Bunlar bellı bır derı bolgesınde duyulan an ve yanma uyuşma ve yukseklık korkusudur Motor (kaslan ha rekete geçıren) semptomlar ıse sabıt bakış lar ve kas seyırmesıdır Otonomık (bağımsız) semptomlar yuzde kızarma ve mıde bulantısıdır TLE aynca beş duvu ıle ılgüı halusınas 1 994 yılında Boston polısı ıhbdr uzerıne yıkak dokuk ve pıslık ıçınde bır dpdrtnidn ddiresıne duzen ledığı bır baskında 4 yaşındd oldu gu halde daha kuçuk gosteren bır çocuk buldu Her turlu şıddete alışık olan polısler bıle goıdukleıı rridnzdia kaışısmda şaş kınlıklarını gızlemedıler Çocuğun kuçucuk ellerı koıkunç bır şekılde yanmıştı Sonradan oğrenıldı kı çocuğun uyuşturucu bdğımlısı dnne^ı cezd olarak çocuğunun ellerını kayna makta olan çaydanlığın buharına tutmuştu Çocuğun suçu kadının erkek arkadaşı ıçın hazırlddığı yemeğı yernesıydı Oldukça kotu duı umda olan çocuk o gune dek doktor yuzu gormemıştı Basm bu oykuyu mdnşetiere tdşıdı Pek çok aıle çocuğu evlat edınmek uze re sıraya gırdı Sonunda çocuk hastdneye yatıııldı ve yanan ellerıne derı naklı yapıldı Kurbanın fızıksel yaraları zamanla tumuyle lyıleştı ne var kı aradan yülar geçmesıne Uç kişilikler Çocuklukta maruz kalınan tacızler ılerı yasldida çe^ıtlı şekılleıde kendını gostenr Içsel olarak depresyon endışe hdlı ıntıhar eğı lımı veya travma sonrası stres olarak ortaya çıkan tepküer dışarıddn bakıldığında saldır ganlık anı ofkc nobetlerı hıperaktıvıte veya madde bagımlılılıgı gıbı davranışldrld dd kendını bellı eder Çocuk lukta maruz ka lınan kotu mu amplenın ılerı yaşlaıdakı en ıl qınç yansıması Korpui kallosum Talamus Prefrontal korteks "Sınır Kişilik BozukluğuSKB" olarak tanımlanan psıkıyatrık has tabktır Bu has talıkta kışı dığer ınsanlan sıyah beyaz olçuler ddhılınde de ğerlerdırır bır gun goklere çı kartılankışı cr tesı gun en uiak bır olumsuzluk ta yerın dıbıne yonlar (banrı) dd yaratır Orneğın bu hastal ğa yakalananlar "Alis Harikalar Diyanı da" oldugu gıbı nesnelerın boyutldrını fark bır şekılde alrjılar "De ja v u " olardk tanırr ldndiı duı urnldi ve akü beym bağlantısmı kopması da bu hastalıgın belırtılerı aıasına sayüabılıı Hlpotalamus Tacize bağlı beyin hasarları Eıken yaştakı tacız ıle lımbık ^ı^tu bozuklukları arasındakı ılışkıyı ortaya çıkar mdk ıçın hastaldiın onune bıı lıste kondu B lıstede TLE ye bağlı semptomlar yer dlıyo du 1993 yüında 253 yetışkınden alınan yara lar mcelendı Deneklerın yarısı çocukluk dc nemmde fızıh veya cınsal tacize maruz kt lanlardan oluşuyordu Çocukluğunda bu tı muarneleye maruz kalmamış kışılerın veıdıl lerı yanıtlarla karşılaştınlınra ortdlama te puanldiının fızıkı tdcıze maruz kalanlard Temporal lot Amlgtal • Hlpokamp Beftnciğln orta lobu Çocukluk dönemlndekl taclzlerln yol açtığı anthoiyal davraniflar llmblk slsteml aşın uyarılmau sonucu ortaya çıkar. Bu sistem baflıca hlpokamp ve Amlgdal'dan oluşur. 783/8