Katalog

/ • > & Bir fikir 300 milyar $ hk sanayi doğurdu Temel bilim araştırmalannın geleceği nedir? Ozellikle uygulamaya donuk butün bilimlerin ve bilgilerin anası olan temel bilimler, kısa vadeli ticari kazançlar getirmiyor diye, dunyada tu kaka edilip bir kenara mı atılacak? Henuz bu noktaya gelmedik. Ama temel bilimlerde, maddi destek açısmdan bakıldığında araştırma alanları ve araştırmacı sayılannın daralmakta olduğu da bir gerçek. Bell laboratuvarlarından 20 yıl çalıştıktan sonra Isviçre ETH'ye giden Avusturyalı fizikçi Bertram Batlogg ile Die Zeit'da yayımlanan soyleşiyi (6 Aralık 2001) ancak okuma fırsatı bulduğumda, temel bilimlerin geleceği konusunda karamsarlığa kapıldım. Bu söyleşinin ana hatlarını aktaracağım sizlere. Batlogg ve ekibi, Bell'de, plastikten lazer ve düşük sıcaklıklarda elektriği dirençsiz ileten kristaller (super iletken) bulmuştu. Ancak, 11 Nobel ödüllü bilim adamının çıktığı Bell'de bile temel araştırmalar baskı altına girince Avrupa'ya göç etmeyi tercih etti. Çunku, kısa donemde piyasaya bır urun çıkartmıyorlarsa, temel bilimcilere halkın vergisini ve şirket parasını boşa harcayan insanlar gozuyle bakıldığı duygusunu rahatsız edici bir şekilde yaşamaya başlamıştı. Hisse senedi borsası, uzun vadede sonuç verecek bir çalışmayla zerre kadar ilgilenmiyordu; "ya uygulayacaksın ya da gideceksin ". Oysa, Batlogg adı son iki yıl içinde Science dergisinde 7 kez, Nature'da ise 3 kez çıkmıştı. Normalde, hayatı boyunca bu dergilerde bir kez makalesi yayımlanan bilim insanı kendini mutlu ve başarılı hissederdi ve ününü bununla surdurup giderdi! Diyor ki, "1979'da Bell'e gidiş bir Mekke'ye gidiş gibiydi. Onlarca kitabını okuduğum Nobel ödullu insanlarla konuşuyor ve tartışıyordum. 1980'lerin ortasında Bell laboratuvarlarında 20 bin fizikçi, muhendıs, teknıker ve malzeme araştırmaası vardı ve bunlardan 1000'i temel deneyler yapardı". Bell'de bulduğu YBCO super iletkeni, onca yıl sonra bugun Detroıt'te 30 bın eve elektrik veren bir pilot uygulamaya donuştu. 8 tonluk bakır telin gorevini 17 0 kiloluk super iletken teller yapacak. Temel araştırmaların onemini gosteren guzel bır ornek. Batlogg "Eğer temel araştırmalardan beş yıl içinde uygulamaya donuk başan istenirse bu iş nereye gider? Fıziğin amacı teknoloji yaratmak değil evreni anlamaktır. Fakat buna rağmen fizik dunyaya buyuk olanaklar bahşetti; transistoru, lazeri duşunun, bunlar olmadan ne PC ne de bilgi aktarımı olurdu. Şimdi fizıkçıler uzerinde buluşlarını hemen seri üretime donuşturme baskısı ve beklentisi çok arttı." diyor. Bell'in bugunkü sahibi Lucent şirketi de baskısını hıssettınyor ve tasarrufa gidiyor. Çok iyi bilim insanları buradan gitmiş. Son beş yıl içinde temel araştırmaalardan üçte biri tasarruf edilmiş. Orneğin 1998'de Nobel alan Horst Stormer de Columbia Universitesi'ne goçmüş. Tabii, buna rağmen Bell temel araştırmalara hâlâ dunyanm parasını harayor. Batlogg "Elektronik Muhendisleri Için Kuvantum Mekaniği" isimli kitabı elinde sallayarak diyor ki: "Kuvantum fiziğinin babalarının, bulduklan teorilerinden bugun 300 milyar dolarlık bir sanayi ortaya çıkabileceği duşu, akıllarının ucuna bile gelmemişti". Kastettiği tabii, bilgısayarlar, cep telefonları, uydu televizyonları falan... Kuvantum fiziği olmasaydı, bunlar da olmazdı... Fizik kendı başarılarının kurbanı mı oluyor? Yoksa, unlu "Piyasa Tökezlemesi" yasası, yani piyasanın, paranın, yatırım araçlarının kısa vadeli kâr duşuncesi ve miyopluğu, kendisine durmadan meyve veren kocccaaa fizik ağacının govdesini baltalamaya mı başladı? *** Celecek cumartesi yenıden bırlikte olmak uzere. Dikkat bebekler sizi gözetliyor! 14 yaşındakı yenıyetmelerm drıne ve babalaıımn onerılerı konusunda nasıl eleştırel yorumlar yaptıklan herkesçe bılınır Ya, 14 aylık bebekler 7 Bebeklerle ügüı son bır araştırma onlann da bu tur tepkıler qosterdıklermı ortaya koyuyor Bebeklerın bır lambayı ellerıyle degıl de, alruyld tos vurarak yakıp sonduıen bır kadını ızledıklerı deneyırı sonucunda kendılerı ne olanak venldıgmde bebeklerın yaklaşık uçte üasının de aynı yontemı uyguladıklanna tanık olundu Bu sonuç karşısında kafaları karışan Budapeşte ve Munıhh aıaştıı macdar bır yaşındakı bebeklerın varüacak hedef ıle araç ara sındakı baglantının mantığa uygunluğu konusunda bır değeılendııme yapabıldıklerım duşunduler Bu duşunreden yola çıkarak de rıeyı bıraz degıştırerek yenıden uygulayan aıaştıımacılaı bu kez kadının uşumuş gıbı yapıp bır battanıyeye sarınarak lambayı yıne alnıyla yakıp sondurdugu deneyde kadını ızleyen bebeklerın yak laşık "n80'ının sıra kcndüeiıne geldıgınde larnbayı başlarıyla degü ellenyle yakıp sondurduklerını gorduler Dana ne yedi? Asıl sorun, ne kadar et yediğimizden çok, etini yediğimiz hayvanların neyle beslendikleri... Araştırmaya gore, yabanü hay vanlarm ıçeıdığı yağ oranı tahılla beslenen hay vanlardan çok daha duşuk ayrıca, bu yağm buyuk bır bolu mu kalp saglıgı açısmdan yaraılı oldugu sanılan omega 3 turun den, daha kuçuk bır bolumu de kalp hastahklarına neden olaıı omega6 turunden oluşuyor Benzer olumlu ozellık lere otla beslenen buyuk ve kuçukbaş hayvanlarda da taruk olunu yor Colorado Eyalet Unıversıtesı nden Dr Loren Cordain ve ar kadaşları avcı toplayıcı topluluklaıda kalorderın yaklaşık uçte üası nın hayvansal besınlerden alındığına dikkat çektı Bu bulgu ıle soz konusu toplumlardakı duşuk kalp hastalıklan duzeyı drasınddkı bağlantıyı araştırmak uzere av hayvanlarınddkı yag oranı ıle ot ve tahılla be.slenen hayvanların yag oranlarını karşılaştıran ekıp ınsan ların yabanü hayvanldrla beslenme alışkanlıgma gerı donmelerı gerektıgı sonucuna vardı Dr CordaınrEt yıyerek sağlıklı kalabıkr sınız yeter kı yedığınız hayvan eskı alışkdnlıklara gorp beslenmış olsun ' dıyor obursalı@cumhurıyet com tr CBT Internet adresı wwwcumhunyet com tr Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No:783 23 Mart 2002* tmtıyaz sahıbı: Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yayıncıhk A Ş adına llhan Selçuk . Yayın Daıuşmanı: Orhan Bursâlı • SorurrUu Mudur Fikret tlkiz Gorsel Yonetmen Tüles Hasdemiı • Baskı: Sabah Yayıncılık A Ş Idare Merkezi ve Yazısma adresi: Turk Ocağı Cad. No. 39/41 CağaJoğlu, 34334 tstanbul. Tel: (212) 512 05 05 • Faks: 0212513 85 95. Reklam: Publi Media 783/3