Katalog

Gönülden Bilime Ahmet Inam Bir felsefeci tipi Sınırlı Cergın Bırazı porselen bırazı takma dıslerını gostere gostere guluyor Neye baksa, baktığını karma karışık hale getırıyor Buna da bır anlamda gereksınımı var, çunku çozumleyecek malzeme yaratıyor kendıne Baktığının basıt, çarpıcı, duşunceye canlılık getıren boyutlarını bır turlu goremıyor "Bılımsel" goz luklerle baktığını duşunduğu ıçın, once gorduğunu karmaşa, kargaşa ıçınde gorecek, sonra sıhırlı değne ğı ıle yaraüığı "kargaşayı" sankı kendı değıl de, otekı duşunurler, bılım adamları, sanatçılar, yaratmış gıbı çozumleyecek, duzenleyecek Garıp bır kafa Kendı bulandırıp, kendı çozuyor Yaptığının kıme, nasıl "ışık tuttuijunu" kendı bıle anlamış değıl Totolojilen sarsılmaz yaşcım ger^eklerı gıbı goruyor Hıçbır sav ılerı surmedığı ıçın ("Kapı ya açıktır ya kapalıdır" gıbı) yanlış olmayan onermelerden hoşlanıyor Kendı yarattığı sorunların dışında sorun goremıyor Sezgılerını koreltmış, bılımsel olmamuklun odu koptuğu ıçın Çerçeveler kurup, çerçevelenn ıçınde duşunebılıyor Çızdığı çerçeveler, akademık felsefenın onde gelenlerının dudak buktuğu, genellıkle, Batı'dakı etkın goruşlenn kopyalannın kopyaları Onun dıkkat çekıa ozellıklerınden bırı de bu Hıçbır şey soylemeyen makaieler ve kıtaplar yazması Elbette çok onemlı bır becerı, felsefenın anlamı Eski fosiller üzerine büyük tartışma Bilim adamları dünyanın en eski kayaları üzerindeki mikro hayat kalıtılan ve Mars'tan düşen meteordaki hayat işaretleri üzerine anlaşamıyor F osılbılım (paleonlolojı) uzmanı J William Schopf 1999 yüında ya yınlanan Crddle of Ldfe The Dıs covcry of the Earths Earlıest Fosçıls~Ya şamın Beşığı Yeıyuzundekı Ilk Fosılleıın Keşfi haşlıkh kıtabında Ydşamın en eski ızleı ınc ulaşmdk basıt bır ış değıldıı Tıp kı elınızdpkı bırkdç ıpucuyld geıçekten karmaşık bır gızı çozmeye çdhştığınızda olduğu gıbı yarulgılara duşmek ışten de ğıldır Bu tur yanlışldr utanç verıcı olma mn da otesındo bılgıye ulaşan yolun onu nu kesen turde cıddı gaflaıdıı dıyoıdu Schopf a gore son zdmanlaıda ya herhangı bu cdiüı tutunun ortaya çıktıgı Kambrıyum oncesı donemden çok daha oncesıne aıt olmaları gerekırdı Schopf un buldugu fosıllerın bıı bolumu tıpkı bogumldrı olan bır hortum gıbı farklı hucre dızüeımden oluşan hf lerı andırıyordu Schopf bunların fotosen tetık mavı yeşıl denız yosunlan olduğunu one suruyordu Oyle ıse fosiller yalnızca yaşamm erken evrıldjğının kanıtı olmakld kalmıyor ayrıı zamanda bu evrım surecının çok hızlı gekstığmı de ıddıa edıyordu Oxford Unıversıtesı nden Martın Bıasıer şımdı Schopf un kanıtlarına yenı Brasıer organık molekullerın hıdroteımal ydiık tdidfuıdaıı kdibon monoksıt ve hıd ıojenden oluşturulabılecegıne ınanıyoı Schopf bunun çok uzak bır olasılık oldu gurw dıll at c,ekıyoı ve Yeı bılım taı ılun de bugune dek bıyolopk olmayan orga nık bıı maddeye rastlanmadı Olsaydı çok hoş olurdu dıyeıek bu goıuşe kıüşı çıkıyor Ve daha bır kaç konuda bu taı tış ma sumyoı Jeokırnya verılerı 3 ö mılyar yü once yer yuzunde mıkıobıyolojık yaşamm var ol dugunu ve bu mıkroplann fosıl olarak nı telendırılmeseler bıle kımı oıganık mad de kalınüları bıraktıklannı ortaya koysalar da bu organık oluşumlara başka bır açıklama getırılmesı de olası Oyle kı taı tışmalı lıfleıdekı organık madde lıfler mıkropların fosülan olmasd da mık rop lardan kaynaklanabıhr Schopf ve onu eleştırenler konuyu da hd ayrıntüı bır bı çımde araştırmak ıçın sık sık kayalara gerı dorıseleı de Mars meteortaşı fo billeıını destekle yenlerın kendılerını en çok eleştıren kışınm de şıddetie eleş tırılmesı karşısında sevınıyorlaı mıdır Ne oluısa olsun yer yuzundekı eski fosıl lerle üqılı son taı tış malar Maıs konusu nu gıdeıek daha ıçınden çıkılmaz bıı duıuma getırıyor Yenıden gıdılebıle Bu "orta karar" da bu değıl mP Saatler ce insanm, bu . Slflin, bu SevgİSİ kın felsefeci orneğı ola rak 9Ost enyor sorun kumkuma . anlatamamak ne ve Çevresı yet 0^ena/er/ne . zin, felsefe öğretlCİSİ Oİarak ÇeV resine ve felsefe etkmlığıne verdİğ'l Zaran kİm karşıiayacaktır? Bırçok meslekdaşıyla çalışıyor Onları anla rnamaya çalıştığı ıçın Sık sık "bılımsellık ayaâa Y y , ,,felsefe d l V f f ü / k af ası karışık, rahatsızlıkları B L f " ", e d/r 4 V °' : İ°J'" ' " " elınde , felsefe sulandırılıyor, bılımden uzaklaş tırılıyor" yakınmalarıyla on nsa ta n başlıyor yaztlanna Dındar olmamasına karşın, ıçınde gızlı bır yobaz vâız var1 Asıp, kesıyor Neden asıp kestığını anla mak çok zor Sezgısız, uyku dar, ayrıntıları formule edebılecek teknık donanımdan yoksun olduğu ıçın, Batıda benzer goruştekı meslekdaşlarının çok gensınde Geveleyıp, tenmler yumurtlayarak felsefe yaptığını sanıyor Iç dunyası, kâbuslar dıyarı Insanları sevemıyor Vesveselı Insanların kendıne duşman olduğunu sanı yor Cençlere zorluk çıkarıp, onu saymaları ıçın baskı uyguluyor Adam yerıne konulmadığını duşunuyor, bundan dolayı olur olmaz yerlerde, zamanlarda ken1 dını kanıtlamaya çalışıyor Sık sık ılaç alıyor Curultuden rahatsız oluyor, çevresınde gulen oğrenalenn kendıne gulduğunu sanıyor "Bu kendını, ısını, uğraş alanını bılmezın felsefede ne ışı var7" dıyebılırsınız Bu "orta karar" ınsanın, bu sorun kumkumasının, bu sevgısızın felsefe oğretıası olarak çevresıne ve felsefe etkmlığıne verdığı zaran kım karşılayacaktır7 Bu tıpler yenı oluşmadı Felsefenın, bılımın doğuşundan bu yana hep varlar Zararlan elbette vardır ama, olumlu yaratımlar ıçın belkı de gereklıdırler Onlar olmadan felsetenın ne yone gıtmesı, nelerın ne bıçımde kotarılrnası gerektığını goremıyor, felsefealer Belkı akademık felsefeci gıderek bu tıpe benzıyor Tarıhındekı onemlı bır gerçeğı, felsefe yapmanın, fılozof olmanın bır "karakter" gerektırdığını bır gun anlayacak belkı Şımdılık çok uzağında felsefeyle yaşamanın Meslekten felsefeci, felsefeyı yaşayamıyor çoğunlukla 783/2 Brasler, Schop'ın Avustralya da bulduğu foslllefmlf mlkrobun (sağda) blyolojlk olmadığını tteri sürüyor pılan bu gaflardan en buyuğu Antarktı kddd bulunan ALH 84001 olarak adlan dırılan bır meteortaşının Mars gezege nınden mıkropların fosıllerını ıçprdıgı ıd dıasıydı 1996yüında NASAnınbıı basın konferansında one surulmesınden bu yana Schopf Mars'ta yaşamın karutlan ola rak sunulan bu goruşe şıddetie kaışı çık tı Şımdı bır grup bılım adamı de benzer 1 bıı yanılgıya duşuyor Nature dergısınde yayımlanan yazıya gore Avustralya da bulunan mıkroskobık fosıllann fosılle ya kmdan uzaktan bıı ılgısı yok Ddhası ya şamını Avustralya fosıllerını ıncelemeye adayan ve bunlaıın yoryuzundekı yaşa mın ılk karutlan olduğunu one suren kışı mn bızzat Schopf olması oykuye dlaycı bu boyut kazandırıyor Schopf Avuitralya mn batısındakı Çmlı nın Korfe^ı adı verılerı bu yetde bıı tuı kuvarslı kayanın ıçınde fosıllpşmış mıkroplar bulduguru açıkladıgında 80 lı yıllarda UCLAda gorevlı bır profesoıdu Soz konusu mıkroskobık fosiller yaklaşık 4 mılyar once (Karnbnyum oncesı do nem) yeryuzunde var olan tek canlı tu ruyduler Kuvars kaya 3 5 mılyar yıllık ol duğundan Schopf un fosiller uıın başka bır yorum getırıyor Işe fosiller yerıne çevrelerındekı kayaları ınceden ınceye araştıımakla başlayan Brasıer Insanlar sonradan bır açıklama getırme umuduy la fosıllan yerlerınden edıyorlar Işte bu rada kesın bır yanılgıya duşuyorlar dı yor Schopf un kuvars kayasını denız kıyı sında oluşmuş tortul bır kaya olarak değeılendığı draştıımayı yenıden gozden gpçıren Brdsıer ve arkadaşları bunun hıdrotermal bır yankta oluştuğu sonucu na vardıldr Madenlerle ılgılı kanıtlar dan yola çıkan ekıp oksıjen ureten bır fotosentez surecınm orada meydana gelemeyecegıne kayanın olu şumundan elde ettıklerı verılere gore bunun 200 derece Celsıus un uzenn dekı bır sıcdklıkta meydana geldıgı ne ve bunun da yaşamm surdurulme sı ıçın çok yuksek olduğuna dıkkat çekıyor Karbon ıçeren hemen hemen tum molekuller ıçm geçerlı kımyasal bır terım olan organık terımı bıyo lojık terımmden farklıdır Organık molekullerın buyuk bır bolumu canlı yaratıklar tarafından uretılseler de her zaman oyle olması gerekmez cek bellı bır yerden alınan ve başka yer lerden alınan benzerlerıyle karşılaştırılan kaya oınekleıı konusunda bıle ınsanlaı bır goruş bıılıgıne varamıyorlarsa uzak lardakı bır meteoı taşının ıçındekı fosiller konusunda nasıl goruş bıılığıne varabılır ler kı? Yeryuzundekı yaşamın tdmmlan maüi bu denlı guç olunra dıınyamızın dı şmdakı yaşamı tdnımlanıanuı çok daha guç olması hıç de şaşırtıcı değıl Rıta Urgan kaynak Nowsweek