Katalog

ardından... unutarak çırüçıplak fırladıgıru arüatmıştı. Eşi nin ıkazı üzerine Aykut geri donüp giyındı ve ışının başma koştu. îlk gelen habeıleı ongörüleri aynen dogru çıkmış olan bılım adamını tatmin eden, ınsan ve vatandaş Aykut'u ise perişan eden nitelikteydi. Kuzey Anadolu Fayı sozunu tutmuş, Kocaeü'nin şirin kazası Gölcük yerlebir olmuştu. Aykut ogrencilerini toplayarak kanayan yaranm üzerine koştu. Ilk gözlemler yapıldı, ölçümler alındı, kayıtlar tutuldu. Bu arada Aykut Türkiye'deki ve dünyadaki meslekdaşlan ile temasa geçerek bir dcp rembiümci ordusunun Türkiye'ye akmasına yardımcı oldu. Bilgi tutkunu Barka Aykut Barka'yı henüzÎTÜ'ye geçmeden tammıştım. 1990'lann başmda, Boğaziçi Universitesi Kandülı Rasathanesi ve Deprem Araştırmalan Enstitüsü'nde Işıkara ile görüşürken Barka'yı tammıştım. Bana çahşmalan hakkmda bilgi vermişti. tzmit ve çevresinde hendekler kazıyor ve geçmiş depremlerin izini sürüyordu. Bu depremlerin Turkiye 'yi bekleyen tehlikeler hakkmda bilgi dolu oldugunu, aletsel verilerle birlikte bu bilgilerin deprem öngörüleri konusunda bize çok yardımcı olacağını söylüyordu. Deprem, bir sistemik yapının işaretidir. Yani geçmişi ve geleceğiyle vardır, bir defalık bir olay değildir. Bu nedenle Aykut Barka, depremle ilgili bilgi neredeyse hep peşinde koştu. Sonra ÎTU'ye geçti. Hiç durmadan hendekler kazdı, deprem izi bulamadı, üzüldü; ama yılmadı; gitti başka yerde açtı, iz buldu sevindi. Belki de kimse onun gibi deprem konusunda bu kadar ağır işçilikyapmadı. Barka, bir bilgi tutkunuydu. Kuzey Anadolu Fayı'nm davranış özelliklerini anlamaya çalıştı durmadan. Bu çalışmalarınm sonucunu aldı. 1997 yıhnda sismik gerilme birikim alanlarmı ortaya koyan çarpıcı makalesi, eli kulağında depremlerin habercisi idi. Bu yazının bir özeti dergimizde 1997'de yayımlandı, ama vurdumduymaz bir ülkenin sağır kulaklannda yankılanmadı. Bilgi; birincisi, üretildiği ölçüde değerlidir, ikincisi de yaygmlaştığı ve kullamldığı ölçüde. Barka, tam anlamıyla hayatı boyunca bilgi üretiminin peşinde koşan adamdı. Bilim, bilgi üretmektir. Bilim adamı bilgi üretendir. Belki Turkiye Aykut Barka 'nın kişiliğinde, bilgi üretmenin ne demek oldugunu anlamıştır. Anlamış mıdır, dersiniz? Pazar giinü uçağımızKahire'den Yeşilköy'e konduğunda, Barka toprağa verilmişti. Sürücümüze geçen birhafta içinde Türkiye'de ne olup bittiğini sordum. İkı şey söyledi: Barka öldü ve bugün cenaze töreni vardı; ikincisi Aiyon 'da deprem oldu! Sürücü, Barka'yı tanımıştı. Ama, onun bilgi üreten birkişi oldugunu biliyor muydu? Ankara, Barka için mesajlar gönderdi. Başsağhğı mesajlannı çekenler, Barka 'nm hayatı boyunca bilgi üretimi peşinde koştuğunun ve böylece Türkiye'ye büyük katkıda bulunduğunun farkında mıydı dersiniz? Koşan adam Ancak yapılması gcreken işin cesa metı bir ınsamn yapabılecegı veya organıze edebileceğinin çok üzerindeydi Burada merhum arkadaşımızın tüm bilim hayatında belini bükmuş zayıf bir tarafı, belki de onun ölümünü hazırlayan faktörlerden biri olarak karşımıza dikildi. Aykut her işe koşmayı kendi vazifesi addediyordu. Arazidekı bir hendegm kazılması, gidecek ekibin vasıtalarırun ayarlanması, bununla ilgili televızyon ve gazctclerc habcr ycüştuilmesı ve her is teyene anında ve yerinde cevap verümesi hep Aykut'un işiydi Her soru soran gazeteciye cevap vermenin, her çagıran televızyon kanalına koşmanın gerekmediğı, depremin sunduğu muazzam bılimsel ve lojistik sorunların bir ekip içerisınde çözülmesi gerektıgi gerçeğı Aykut'un sabır sırurlarının ne yazık ki dışındaydı Bu arada 1999 depremlerıyle birçoğunun aklına "benım evinı, fabrikam gelecek bir depremde ne olacak?" sorusu takılmıştı Bu soruların da muhatabı olarak top luın orıunde kendını sorurnlu hisseden ve baskı altında kalan Aykut. tum iyi niyetiyle yardım etmeye çalıştı. O âna kadar hiçbır yan geliri olmayan ve guncel kalabilmek ıçın yabancı dergüere para yatırmak zorunda olan her Türk öğrotim uyesinin pek iyi bildiği gıbı, Aykut, fedakâr eşi ve ikı evlâdı sefâlet sırurında bir hayat sürmüşlerdi Aykut bu fırsatların aüesini bu acıklı durumddiı kurtaracağını düşündü onları da koşturma casına dahıl etti. ninkine karıştı Geıiye eşi, çocukları, öğrencileri, meslekdaşlan ve durup dınlenmeden urettigı eserleri kaldı, Katkıları çok geniş Aykut'un Turkiye jeolojisine olan kat kıları Kuzey Anadolu I ayı ile sınırlı degüdır Batı Turkıyo'rıın büyuk çokuntu alanlan uzerinde arkadaşlan ve ogrencılerıyle birlıkte çalışü, Naci Gorür'ün başlatıp yonettiği denız çalışmalarına geniş faal tektomk ve deprembüim bilgisıyle katkıda bulundu. Guney 'l'ürkiye'nin genç ve faal tektonıgı üe ilgilendi ve bu alanda çalışmalar başlattı. Ancak 1999 depremlerinden sonra Aykut'un hemen tüm çalışması bu depremlerin incelenmesine yöneldı, Istanbul Teknik Universitesi 1773'deki kuruluşundan bu yana rnodeın bilinıin Tuıkiye'deki en önemli penceresi olmuştur. Ay kut Türkiye'ye yalnız modern deprembılımini ve faal yapılar tektonigıni getirerek İTlJ'nun bu ışlevını surdurmesıne yardımcı olmakla kalmadı, modern jeolojide sayısal verilerin ne denlı onemlı oldugunu, modern yerbiliminin ne kadar modern teknolojiye bağlı oldugunu vurguladı ve yerbılimlerı eğitimde bu yönler de düşünülerek cıddî bazı degışıklikler yapmamız gerektiğuu savundu. Ne uzücudur ki bu yondc tartışmalar ve çalışmalar surerken, kurum ve ulke olarak Aykut'a en çok ihtiyaç duydugumuz bir anda, kader onu aramızdan çekti aldı I Ağır yük Aykut'u tüketiyor Depıemle beıabeı Aykut'un saçtığı ışık da artmıştı. Ama mumun daha hızlı yanmaya bdşladıöjinı Aykut farkedemedi. Pek çogumuz onu ıkaz etmeyı denedık Ndfılc1! Depıuın çdlışrıiciltuuun yetirdi ği agır yük onu iyice iTÜ'deki masasma ve araziye bağladı, evinin sıcdk ortdinından daha da uzaklaşfı Sureklı çalışma. zaman zarnan Aykut'u ağır bir yorgunlugun ıçıne ıttı Sonunda yagı tukenen fıtil, kendinı birıkmış yağ yığınlarırun aıasmda buldu ve giderek titremeyo başlamış olan ışık 1 Şubat giinü ebediyen sondu gıttı Kuzey Anadolu Fayı lGAralık 1995'ten sonra bir kez daha öksüz ka.ldı. Aykut. büyuk bir şevkle ekdbine kalıldıgı ve çok sevdıgı Ihsan Ketın'ın yanmri cpttı İTlJ'nun kubbcsindc modern dopıem) nlimi vc faal yapı lar tektoniğıni ulkemıze netıren Aykut Barka'nuı hoç sadâ.nı ITU'nun digpr aziz oluleri Sana çok teşekkürler! Sevgılı Aykut! IJlken ve mületın sana muteşekkirdir, Ümversiten, ögTencilerın ve arkadaşldrın seııin aızu ettıgın yolda çalışmaları sürdürecektir Yeni mumlar yakılacaktır. Bu açıdan zamansız gırdigin mezarında rahat uyu, Sana bu dünyada veremedıqimiz huzuru. orada, Ihsan Hocamızın yanında bul1 Anıların bize güç versin. Sana , fedakâr ailene, çolugurıa çocuğuna sağlayamadıgımızı, bari senin ögrencilerine, onların nesillerıne ve yetiştirdiklerine sağlayabilolim. Senin eriyip giden mumun ne olur artık bir ampuhın keşfine yardımcı oLsun. Yaktığımız mumldiın hepsinin titrek ışıklarla tukenip gittigını spyre mahkum olmayalım1 Ulusumuzu Sdran bu gcce artık bitsin1 İTU Maden Fahıltesı Cenel Jeoloji Anrtbihm Dah vc Avrasyj Yerhîlimleri Enstıtunü Mensuplıin Türkiye'nin, bilgi peşinde koşan onbirlerce Barka'lara ihtiyacı var. obursalı@cumhuriyet.com.tr CBT Internet adresi: www.cumhuriyet.com.tr Cumhuriyet BİLİMTEKNİK • No:777 9 Şubat 2002* lmtiyaz sahibi: Yedi Mayıs Haber Ajansı Basın vc Yayıncılık A.Ş ndına tlhan Selçuk . Yayın Damşmatu: Orhan Bursalı • Sorumlu Müdür: Fikret llkiz. Görsel Yönetmen: Tüles Hasdemir • Baskı: Sabah Yayıncıhk A.Ş. Idare Merkezi ve Yazışma adresi: Türk Ocağı Cad. No: 39/41 Cağaloğlu, 34334 Istanbul. Tel: (212) 512 05 05 • Faks: 0212513 85 95. Reklam: Publi Media 777/3