Katalog

ıız? da aynı şekıldc otkı tüan ydtıştıı ıcılar vu jtırınlardan daha faz kullanan ılaun etkı açık bır şekılde fark dpattıkldrı anda stıe en cıhazı kapatma ı Bu d ) ne kadaı çok kadar artma<;ı anh ııonı çıkaı InsanJar J7]uklaııru gormckle aındeTVızler FSM ?ının onundc nt, ka kcyıf aldıkldrıru bıl nde ortaya koydular zltyenleı kı bunlara IV ızlpyırısı denılt ddha kısd suıelı 17 ılere gunde ? saat ız oidiıla daha az aldıklarını bıldırı Bu aıada sıkı TV ız ılerı daha urctken ddıkları ıçın suçlu ııssıne de kapılırlaı nya Irıgılteıp VP de yapılan anştn ı suçluluk hıssının iinıf TV ızleyıcılerın ıha yogun oldugunu a çıkarttı ke< Ivan Pavlov Ididfın dan tanımiandn uyum tep kısı ınsanların ıçgudusel olarak anı uyanlar karşısm da scrgıledıklen goısel ve ışıtsel reaksıyonlardır Ev nmsel mırasınıızm bır paı çası oldn bu tepkının ışlevı ranlıyı duşmanlarmın tehdıtlerıne karşı korurmktır Tıpık uyum tepkılerının başında beyne gıden kan damarlarının genışlenıebi kdlp dtışlarının yavaşla ması major kas gruplanna gıden kan damdrldnnın buzulmesı gelır Beyın dıkkatıru tehlıke hakkında da hd fazld bdgı toplamaya yoğunhştırırken vucudun dıger kısımlan dıngın bır konuma geçer 1986 yüında Stanford Unıversıtesı ndcn Byron Reeves ve Mıssourı Unıveısıtesı nden Esther Thorson bdsıt TV hılelerımn anı ses yukselnıesı zo om lar anı objektıf hareketlen gıbı uyum tepkısım tetıkleyıp tetıklemedığını araştırdı Bu hılelerın beyın dalgalannı nasıl etkdedıgını ızleyen bılım adamları bunların ıstem dışı tepkılerı harekete geçırdığı sonu cuna vardı Burada ügınç olan şekıl üe ılgıh ozellıklp rın ıçerıkten daha çekıcı olmasıydı Uyum tepkısı TV açıkken gozlerımı onddn alamıyorum Bu kadar çok TV ızlemek ıstemıyo rurrı ama kendıme soz geçıremıyoıum TV ızler ken kondımı hıpnotıze olmuş gıbı hıssedıyorum benzerı yakınmaldrı kı^mı ohıak açıklıyor Indıana Ilnıvprsıtesı nden Annıe Lang ve ekıbı uyum tepkı smden hemen sonra kalp atışının azaldıgmı ortaya çıkarttı Rpklamlaıda ınuzık klıplerınde ve hareketlı hgın baskın olduğu fılmlerdp TV hıleleı ının dozu art tıgı ıçın uyum tepkısı suıeklı olarak uyanlmış olur TV nın sesıne ve ışıgına yonelen ügı çok tık cn bır yasta başlıyoı Tel Avıv UnıveiMtesı nden Dafna Lemish bebeklerın 6 veya 8 haftalıkken TV ye ılgı gostprdıgını behıtıyoı Bıraz dahd buyuk bebekler yattıkldrı yeıde TV yı ızlempk ıçın kafalarını 180 de rete dondurpbılıyoı Bu cgılını de uyurn tepkısının ne dLnlı koklu oldugunun belırgın hır gostergesı • konsa a Ortalama insan günde 3 guçlugun t rves y o n so runlar karşısındd saatten, ömrünün 9 sabırsızlık gıbı olumsuzluklar yd yılını TV'ye ayırıyor ratdbılıyor Bun dan 25 yıl once tugılız Kolumbı yasından Tannıs M.MacBeth Williams TVleıı olmayan bır dag kabılesını uzun sure gozledı TV geldıkten sonra çocukların ve yetışkınlerın sorun çozmede yaratıcılıklaımın azaldıgı guçlukler karşı sında sebat goblermedıklerıru ortaya çıkiı Bazı araştırmacüaıa gore madde bagımlılıgı üe TV bagımlılıgı arasınddka en onemlı paralellık TVden mahrum kalındığında hşüeıde ızlenen psı kolojık ve fızıküel bozukluklar Bu konuda yapılan ça lışmalara katılan gonullu aıleler bır sure TV ızlemeye son veıdılcr Pek çoğu bu sureyı tamamlamadan pes ettı Bazı aılelerde bu sure ıçınde uddı tartışmalar yaşandı Boş zamanlannın çogunu TV kar^ısında geçı ren kışılenn yaşamlaıuıı yeıuden bır duzene sok nidları o kadar kolay degıldır Ne vaı kı bu oldiidksız da dr gıldıı yalnızta bazı sıkıntıldrın ydşdnmasını da goze almak gerekır New York Cıty Unıversıtesı nden Charles Winick gozlertılerını şoyle dıle getırı yor Pek çok ınf>an ıçın TV den uzak geçırılen ük 3 ya da 4 gun çok zorduı Hatta bu sure az televızyon ız lenen evlerde bıle sıkıntı yaratır TVden mahıum ka lan dilelerde ük brrkaç gun ıutm ışleı bıle aksar Bu yenı edınılmıs bo^ zamdnı nasıl geçırpccgını büeme yen aıle fertlerı bırbıılerıne sataşmaya başlar Tek başma yaşayanldida can sıkıntısı ve sınırlüık halı go rulur Ancak ıkıncı haftd yenı duzene daha 1yı uyum saglanır Butun bu bulgular deneklerın anlattıkldrı oykulere dayahdır Ne yazık h bugune dek TVden mahrum kalmakla ılgüı herhangı bır ıstatırtıta bügı mevcut degü Madde bdgımlılıgı krıterlerı TV duşkunlugu konusuna da uygulanabüse de bazı bılım ddamldrı TV duşkunluğunu bdğımhhk olarak degerlendırmı yor Omeğm Mcllvvraıth TV duşkunlugunun depres yon veya sosyal fobılerden kaynaklanabılecegıne de dıkkdt çekıyor Butun bunhra kaışm bdzı bılım adamlarına gore kaşıleıe büımsel olarak TV bagımlı sı tanısı konup konmaması pek o kadar da onemlı değıl çunku mılyonlarca ınsan ne kadar TV ızleye cekleıı konuiunda kendılerıne hala soz geçııemıyor Reyhan Oksay Suentıfıc Amerıtan i^ubat ?002 TV bağımlılığma nasıl son verilir? Bireyler ve aileler TV izleme alışkanlıkları uzerinde daha etkin bir kontrol sağlamak için aşağıdaki stratejilerden yararlanabilir: 1)BHİnçlenmek: Dığer bağımhlıklarda olduğu gıbı, TV ızleme alışkanlığınm nasıl basladığı, ne kadar zamanınızı aldığı ve ne kadar keyıf aldığınız konusunda kendınızı sorgulayın ve bu asamada olabıldığınce kendınıze karşı durust olun Bunun ıçın bır kayıt defterı tutun Bu kayıtlara daha ılerı bır tarıhte baktığınız zaman bazı programlar dan ne kadar fayda %ağladığınızı ve ne kadar keyıf aldığınızı tespıt edebılınınız Izleme dozunun ayarlanması TV ızlemeyt turııuyle son verılmesı dogıu bıı mpsıjdeğıl Gprek çoruklaı ın gerekse yetışkınlerm IV yı tumuyle yaşantılaı uıddn çıkartması soz konusu oldrridz Sorun yogun VP uzun suıelı TV ızlerne alış kanlıgından kayndkldnıyor ESM ıle yapılan aıaştıımalaıdd çok ılgmç bır olgu ot tayı çıkıyoı Sıkı FV ızleyıcılerının yaşama ba ku? açılaı ının tarklı oldugunu ortaya çıkaı tan bu araş tırm ılar bu kışılerın ddha mutbuz daha kaygılı oldu gunu gosterıyor TV bagımlılarmda gorulen bu fark lılık yalnız olduklaı uıdd dalıa da belırgınleşıyor Mdnıtobd Unıversıtesı nden Robert D. Mclhvraith, kendını TV bdgrrrılısı olarak t inımlayan kışıleı uzerınde dprınleme<;]ne bıı vah^nid qerçek leşrırdı Mrllvvıaıth bu kı^ıleıın ıçırıde bulundukları ortamdan kısa surede sıkıldıklannı bır konu uzeıın de dıkkatlerını uzun suıe yogunlaştıramadıklannı ke^fttü Bagımlılar ıçm TV ızlemek canlaruu £>ıkan konulardm uzakla^mok ıçın bır kaçı^tı Bu arada sur duıulen dığer çalışmalar IV bağımlüarımn sosyal aktıvıtelere ve sportıf faalıyetlere fazla katılmadıkları nı az TV ızleyenlere gore daha obeze olduklarını gosterıyor 2)Alternatif faaliyetler geliştirmek. Insan lar akşam yemeğınden kalkar kalmaz genellıkle TV'nın onune koşar TV ye alternatıf olusturabıle cek dığer faalıyetlerı bır lıste halınde yazıp buzdo labının kapağına yapıştırabılırsınız Istem dışı bır hareketle TV onundekı koltuğa oturmadan once bu lısteye bır goz atmak yararlı olabılır 3)lradeyi guçlendirmek Pek çok TV ızleyıası bır fılmın veya programın ızlenebılır olup olmadığını bırkaç dakıka ıçınde anlar Ancak TV'yı kapatacağı yerde oturup ıkı saat boyunca tum programı ızler Beğenmedığınız bır prog ramın arkasından hangı programın geleceğını merak etmenız do ğaldır Ancak TV'yı bır kez kapatırsanız, gelecek programı merak etmekten kurtulursunuz 4) Simrlari belirlemek. Bır mutfak kronometresı zamanlama konusunda getıreceğınız sınırları be lırlemede yardımcı olabılır Kronometreler ozellıkle vıdeo oyunlarında daha yararlıdır Cıhaz çaldığı zaman çocuk durması gerektığını anlar Bazı anababalara gore bu tur bır uyarı, sozel olarak yaptıklan uyarıdan da ha yararlı Çunku bazı çocuklar zıl sesını daha addıye alıyor 5) Kanallan bir Çİp İle bloke etmek: Televızyon ahazlarınm ıçıne artık mıkroçıpler yerleştırılıyor Bunlar şıddet ıçeren fılmlerın çocuklar tarafından ızlenmemesını sağlıyor Bundan başka yenı çıpler TV ızle me surelennı de belırleyebılır Onceden belırlenmış sure dolduğu zaman goruntu kesılebılır 6) Seçici bir izleyici olmak. Kanallar arasında "zap" yapılacağına onceden seçılen programlar ızlenebılır 7) VCR'dan yararlanmak: Bır programı anında ızlemek yerıne daha ılerıde ızlemek uzere kaydedebılırsınız Pek çok ınsan daha ılerı bır tarıhte bu programları ızleyecek vakıt bulamadığı ıçın daha az TV ızlemış oluyor 8)Tumuyle mahrum kalma: Bazı aıleler TV ızleme suresını azaltmak ıçın TV ahazını evın en el verışsız ve en uygunsuz noktasına yerleştınyor Hatta bazıları dolaba bıle kılıtleyebılıyor 9) Medya konusunda eğitmek: Bugun ABD, Kanada ve Avustralya'da pek çok okulda medya konusunda ders verılıyor Bu şekılde çocukların, ızledıklerı programları daha tyı analız etmelen ve değerlendırmelerı sağlanmış oluyor Eğıtılmış çocuklar onune her gelenı değıl, kalıtelı olanı tercıh edeceğı ıçın otomatıkman TV ızleme suresı duşuyor nasıl ilgi iyor? bu kadaı cazıp h dıı ? T V rıınrdzıbp yuk orand ı ınsanla [yolojık uyum tep ıdpn kayııakldn idii lü^/yılındaılk Neden izliyorlar? Rıı arada oı t=ıy ı kdçuıümaz olaıak şu soru çıkı yoı Irısanlar sıkıldıkldn veya yalnızhklarındaıı bunal dıklaıı ıçın mı TV ızlıyoı yoksa IV ızlempk ınsanlan sıkıu ve ydlnız bır yaşama mı surukluyoı' Bılım adamlarının çoğunlugu bırrnc ı ^>ıkkı kabul etse de bu soıunun yanıtırun o kadaı basıt olmadığını da ka bul edıyorlar Yale Unıveısıtesı nden Jerome L.ve Dorothy Sınger a gore fazla TV ızlemek 779/9