Katalog

Kumsallar canlanıyor Turizm ülkelerinde kumsallar canlandırma çalışmalarıyla turizme kazandmlıyor suz bakış açısının gıderümesıdır(5) Kumsal besleme çalışmalan yoluyla rekreatıf olanakların artınlmasının hedeflenmesı ozellikle kıyı turızmıne bağımlı ulkeler/bolgeler/yoreler ıçın daha onem kazanmaktadır Geçen 1 / yıldan bu yana Kuzey Avrupa ülkelerinde uygulanmakta olan kumsal besleme yoluyla erozyonun onlenmesıne ve rekreatıf olanaldarın artırdmasına yonelık pro]eler, Ispanya ve Italya gıbı Akdenız ulkelerınde de son yülarda gelışım gosterdı Plajların ekonomık VP çevresel değerlerı goz onunde bulundurulduğunda kumsal besleme sonucu yaraülan dlanın fızıksel buyuklugunun yanı sıra kalıtesı de onemlıdır Bır yandan dogal bır dege: olarak dıger yandan rekreasyon dlanı olarak plaj çevre kalıtesınm koı unması ve yukseltümesı temel hedef olmalıdır Ornegın kumul alanlarındakı hasarın orüenmesı ve bır dızı yonetım gırısımlerı yoluyla çevre kalıtesınm yukseltümesı plajlardakı kum kaybının onlenmesı ne yaıdımcı olmaktadır Dıger yanddiı lekreatıf kullanım olanaklarının sağlan ması ya da gelıstırılmpsı pld|m konumuna kullanım bıçırnıne yogımluguna ve hınterlandın sahıp olduğu ozellıklere bağlı olarak bır dızı olanakların (duş wc su temını yemeıçme unıtelerı spor alanlan hıjyen ve guvenlık de ügüı olanak lar vb) kabul edılebılır duzeyde sağlanmasını da gerektırmektedır Bundan başkd hedef sadece lekreatıf olanakların artırümdM oldugunda her ne kadar olçulmesı zor olsa da kumsalların ekolojık ve bosyal taşıma kapasıtelerının de goz onunde bulunduı ulması gereklıdır Ancdk etozyonun onlenmesı temel hedef oldugunda oluşturulacak yenı plaj dknırun uzunlugu derırüıgı VP yukseklığı pldj materyalı ne olursa olsun sorunun çozumunu saglayan teknık karaıldia bağlıdır Son olarak plaj gerısınm plajla entegre olacak bıçımde çeşıtlı duzenlemelerle ıyüeştırümesı hedeflenmelıdır Lıteratuıde plajlann/kumsallanncdnlanduüması olarak geçen bu tur projelerın ozellüde Ispanya da başarüı orneklerm gormek mumkundur Dığer ydiıdan büındıgı gıbı dogal sureçler kendısıra Anzlo Pfo/ı, Roma, kumsal canlandırma çalışmalan sonrası plaf kullanıalan £/ Maretme Plajı, Barcelona. kumsal canlandırma çalışması öncesl (solda) ve sonrası Ozlem Unal* unya Turizm Orgutu nun raporlanna gore( 1) kuresel olçekte seyahat eden turıst sayısı 2000 yıhnda 698 müyona ulaşt Bu değerın 2010 yılında 1 müyara ?0?0 yıünda ıse 1 mıl yar S60 mılyond ve turizm gehrlerırıın 2 trü yon Atrıeııkdiı Doları na varacağı tahmın edüıyor Her ne ka. dar seyahatlenn bolgeler drasınddkı dağılımında degı^me ler beklense de tuııst sayısı ve turizm gelırlen bakımından Akdenız ulkelerı onde qelen ulkeler olmaya dpvam edecek Yıne tdhmınlere gore Akdenız ulkplerını zryaıet edecek olan turıst sayısı 2010 yılmda 270 müyona ve 2020 yılmda 340 müyona ulaşacak FVansız tspanyol ve ltalyan sahılleıı en çok tercıh edılen yoreler olrnayd devam edecek Kumsdllar yore ve ulke ekonomısıne turizm yoluyla buyuk katla sağlıyor kdybolındktadır Kıyı dlanlarının koı unması ve ıyüeştırümesıne yonelık yonetım programlan problemın/problemlerın algılanmaya başlanmasıyld bırlıkte ele alınmaktadır Ozellikle son yırmı beş yüdır uluslararası kamuoyunun gundemınde olan Kıyı Alanlannın Butuncul Yonetımı ne yonelık gırışımleı ıse bu açıdan dıkkate değerdır Kıyüarda erozyon sonucu karşüaşüan hasaı ı onlemede uç temel yonetım yakldşımı benımsenıyor • Dalgakıran ya da dpnız duvarı gıbı katı onlemler ka tegoıısınde ele alınan yapıların ınşa edümesı • Yumuşdk onlemler katpgorısınde yer alan ve aynı ?a manda rekreatıf olandkların sağlanması ya da artırüması avantajinı sağlayan sureklı bır plaj/kumsal besleme progra mının benımsenmesı (bu yontem kımı durumlarda katı on lemler üe beraber de uygulanabılmektedır) • Daha fazla hasarın orüenmesı amacıyla etkılenen çevredekı yîpüarın ve kullanımlann kaldırüması ya da başka yere taşınması Her bryakld^ımyeıel bolgesel ve uklesel ol çekte kısa orta uzun donemlı etküeıe sohıptıı Dolayısıyld teknolojık ekonomık ve çevresel faktorler dogrultusunda en uygun yontemın seçılmpsı ve uyguldrridya konması dısıplınleıarası bır yakldşımı ve pıofesyonel duzeyde değerlendır meleı ı gerekmıyor Bır dızı fakior kumsal besle me projelerının uygulamaya konmasını teşvık edıyor • eıozyon nedenıyle kıyı ban dında sedıment kaybı ve plaj larm daralması/kaybolması • yu?mek guneşlenmek sorf yapmdk gıbı plaja ba ğımlı rekıeasyonpl olanaklara ve ursatlarn yonelık artan ta lep gıbı bır dızı faktor kumsal besleme projelerının uygula maya konmasını teşvık pdıyoı (4) D Dığer yandan gunumu/de dunya nufusunun yakldşık 2/3 u layı dlarüdi ında yaşıyor Nufusun artmabi ve ıç kesım lcrden kıyılara olan goçlet nedenıyle bu oran artmdktd 2025 yüırid gulındığınde dunya nufusunun yaklaşık 3/4 unun yanı 6 3 mılyar kışının kıyı dlanlaıında yaşayaoagı tahmın edüıyor Nufustakı onemlı artışlar ozpllıkle guney yarım kurenın gplışmekte olan ulkelerınde gozlcnmekte Dolayısıyla bu bolge leıdekı kıyı alarüan VP yakın çevresıne yonelık bastaların artması olasıdır(2) Sahillere baskı Kıyı alanldrına yonelık artdiı talep sonuru yaşanan baskı bır dızı problemleı ı be raberınde getırıyor Doğal faktorlpr ya da ınsarı fdktuıunun neden olduğu ptküer sonucu kı yı dlanlarının sureklı değışıme uğıaması ve kıyı prozyonu bu problpmlprın en oncmlüerındendır Dalga ve luzgâr haıe keüeıımn yol açtıgı etkılerın yanı sıra yanlış planlama polıtıkaları ve yerseçınu kararları sonucu ozpllıkle plajlaı vo ku mullar uzerıne ınşa pdılpn oteller ve ıkıncıl konui gelısmele rı mannalar ve Iımanların yol açtıgı etkıler ve nehır yatakla rının dogal yapısına ynnplık muddhaleler (genışİPtmp da raltma yon degıştıımt ve kum alımlan) sonucu plajldi daral makta hatta kaybolmakta kıyının en onemlı savunma meka nızması olma ı^levmı kaybetmekte kıyı gerısuıde yer alan yapdan bu nedenle hasaı gonnekte gayrımpnkul değerle rınde kayıplaı olmakta ve rekreatıf olanaklar azalmakta ya dd 779/16 Literatürde "plajlann/kumsallann canlandınlması" olarak geçen bu tur projelerin ozellikle İspanya'da başanlı örneklerin gormek mümkün. tekrarlamaktadır Bu nedenle erozyonun yasandıgı kıyı alanlarında genelde bu tur pıojeleı belırlı perıyotlarda tekrdrlanmaktddu Aksı takdırde bır kez gerçekleşüı üen kumsal besleme projesı erozyon sorunun tamamen ortadan kaldııma mdktddır Referanslar (1) Woı ld Tourısm Organısdtıorı (?001) Mıllemum Tburısm Boom ın 2000 hilp //wwwworld l o u t ı s m o i ( j / n e w a r o o m / r e l e a s e s / m o r p ı t ! o aies/R10102001 htmlppb (/) Paııtı T Urıdl Û Ve Uçkaç Ş (?000) HulıııuulKı yı Alanlan Planl ım uı vı Yonetıınmdc Kıyı Cnvantennın Onemı vc CIK"\] "ifı Bıkjı Sıs lemlerının Uyqul<tıuaılala Rolu Yayımlanmdmış Anşlırnı ı KApı»u Düku/ Lylul Unıveraıtıiı l?mır 75 sayfa 0 ) Ruol P rapobımcn M S Tbndello M (1997) Fhy ıi( ıl Model Tbsts ııı the rYamevvoık of Btuch Nouııshınpııt PeıloınıaıiLe Evdkı ıiıon Proceedıngs ofthe Thııd Intern ıtıımal f oııfprence oıı the Medıtemtnean Co aslal Lnvıronment MFDCOAST1» Novpmbeı 11 14 1997 Oawra Malta E Oi han(ed) pp 107"! 1088 (4)yayt! a 10/5 ( b ) y a g e S 1075 (6) Rmjmrıe Emı ha Romagna (.İ000) FM Hjıamma dı Messa ın Sıcure77a deı TYnttı Cı ıiu ı del Lıtora le Fmılıano R(im<K|iıolo Medıaııtt ldpascımcııto corı Sıibbıı Sottonıaııııt 1'ımjBtto PiPİıınınırı DııPmbıe 2000 pp 6^. (/) van dcr Salnı ] (Z001) Kumsal bralt rriL/ı (inlandırma konusundakı çalışrnıldrı ıı ( u u kı^ısel aı^ıv Canlandırmanın yararları • Kıyı erozyonu ve t>el nedenıyle ortaya çıkan hasdim azaltüması • ıekreasyon ve tuı ızm olanaklarının gelıştırılmesı •pldja yuklencn kıımun dofyd sureçler yoluyla ele alı nan proje alanının dışındakı plajlaı ı da besleyebılmebi • proje malıyetının ?amana yayüması • etkılenpn toplum kesımının erozyona yonelık olum " D E U Mımaıhk Fakultesı Ocjretun Uyeü Aynntıu bılgı ı^m Unal C) (2001) Bearh Regeneidtıon Frojp< t , as d Way Towards Integrated Coastal Zorıc Mcmarjt ment The Cases of Anzıo ond Nellurif (Lazıu Regıon) Italy Yayınlanamış Ard^tııma Kaporıı Anzıo lzmır <!001 8? sayfa aynca ozlem unal(a)dpu p<lu tı