Katalog

Gençlik intiharlan ve silah YINE REKTÖRLÜK SEÇİMLERİ! u yüın yaz ve sonbahannda 15'e yakm ünıversıtenın rektorlerinin süreleri bitecek Çogıı Anadoluda yeı alan bu univer sitelerde, seçim kampanyalan daha şımdıden başladı büe. 18 aıaük 2001 tarihli Cumhuriyet Gazetesi'nde Deniz Som'urı koşesmde yeı alan bir yazıda, biı Anadolu üniversitesmın rektorunün soyledıkleri çok çarpıcı: "Henüz rektör adayı olmadım, Şu an aralarında buyuk bir mucadele veren adaylan gözlemekteyım1" 70 küsur unıversitenin bulundugu Turkiye'de, 3 buyuk kent dışında, rektorluk seçimlerı üniversite kampüsünün dışma taşıp partüerin, yerel yönetimlenn, yerel basının, odalann meselesi haline geliyor1 Adaylar kentın sıyası yapısma ve rant tablosuna göre destek ya da köstek buluyor Bu şekıldekı seçimm universitenin özgür iradesini ne derece yansıttıgı tartışıhr. Seçimden bir gün once gorevdeki rektör, yetkisine dayanarak kendisine oy saglamak üzere onlaıca oğretim üyesini göreve başlatabüıyor Bu kişilerm akademık yeteneklen, bırikimleri zerre kadar sorgulanmıyor1 Bugünku sistemde rektönin sınırsız'a yakm, idari, akademık ve mali yetküeri bulunuyor. YÖK yasası degiştırilmedıği takdırde, rektörlük seçimle degü de atamayla olsa, yıne aynı sorunlar ve tehlıkeler kaçımlmaz olacak. Bu kez, atanan kişi seçimle gelen kışmın eleşürüen tum keyfı uygulamalannı sürdürebilecek Sonuçta de^ışen bır şey olmayacak. Çözüm, rektönin "tek adam" yetkısinın, akademık kurum ve kurullara dagıtılmasını sağlayacak yasalarla YÖK'un yeniden yapüanmasıdır, Böyle bir çatı önıldügü takdırde rektör seçimle gelebüü. Ancak, yetkileri yasal olarak keyfilige izin vermeyecegınden, şimdiki sorunlar onemli ölçüde giderümiş olur. Universitelerde ogretim üyeligine atanma ve yükseltmenın çalışmaya, büıme, emege ve başanya donuk kesin kurallan yoktur. Durum böyle olunca da rektör kendi adamı diye hiçbir yayını, çalışması olmayan kışıyi herhangi bir aka demık kadroya atayabümektedır. Ustelik, ügüı dekana, anabılım dah başkanma usulen büe haber verme geregmı duymaksızm! Yardımcı doçentlikten profesorluğe kadar tüm akademık atama ve yukseltmelere bilime dayalı somut kriterler getırüse, rektör ıstese büe kayırmacılık yapamayacaktır. YOK, doçentüge başvuruda bu yü bazı kurallaı getirdi Konuya duyarlı büim adamlan yülardır bu konuda yazıp çizmekteydi. Nihayet YÖK bu yü gerçegı gormuş olmalı kı, doçent adaylan için biı kaç bilimsel ölçut koydu. Üstelik bu ölçutler Turkıye koşullaımı da dikkate alaıak en alt smırda tutuldu. Buna ragmen bu olçutlen taşıyıp doçentüge başvuranlarm sayısmda geçen yıllara kıyasla yan yanya duşüş gözlendi. Işte buyrun! Geçmişteki olaylann yaşanmaması için şimdiden onlem almak ve rektörlerın bu şeküde seçilmemesi ıçm gundem oluşturmak gerekiyor. Turkiye'de her konuda degişım rüzgârları esmektedir Üniversite ve YOK açısından da degışımm vaktı geünıştir. Çıkış noktamız büim ve kişiye göre degiştirüemeyecek kesin kurallar ve yasalardan oluşan yeni bir YOK Sahı, Koç Universıtesı, Rektorünu neden The Economist'e üan vererek aradı da, seçım yaptırmadı dersinız!... Ya da üniversite reformu ıçm ılla Kopenhag knterlerinı mi beklemek gerekir! Prof. Dr. Nadir Paksoy, SitoPatolog, lzmıtKocaelı (citographica@ixir.com) I naanlar kendilerıni korumak ıçın süah dlıılaı. Ztihıri duş mana karşı. Bu duşman once mdlma sonra canına göz dikebilir. Veya komşusuna hırsız dadanmıştır, en azından tehdit almışür. Boyle durumda korkuyu yenmenin tek yolu silah almaktır. Alırsın olur biter. Tak beline dolaş veya koy sepete misali, ama etrafındaki insarüar da silahmızm oldugunu bilsin hatta gorsün Turkiye'de on üç kişiden birinde sılah vardır. 5 000 000 silahlı kişinin neredeyse %90'ı bu ruh haJıyle sılah almıştıı. İstatistikler gençlik intiharlannda, halkın silahlanmasının da önemli katkıda bulunduğunu gösteriyor tır. Bu yaş gurubunun gerçekleştırdıgı süahla yaralamalann %82.7'sıni erkekler ve %17. 3'ünü de kızlar yapmıştu, Tüm silahla yaralaınalann %28.0'ı 15 24 yaş gurubuna, %2.2'si 15 yaş altındakilere aittir. bunda gençler ;çok sık olarak " Ben kimim? Neden ben"> Bu dünyada yerim nedır" gibi soıulaıa yanıt bulmaya çalışır. Kendı dunyasıyla baş başa kalan genç sık sık hayal üe gerçeği ayırt etmede zorlanır. Çok çabuk hayal kmklıgına ugrar Tehlıkelere girer çıkar. Yaşam, heyecan ve tehlikeli denemelere dönüşebilir "Ne kadar risk o kadar yaşam "tarzı temel yaşam biçımi olabılrr. B Silahla ilgüi suç verilerı ıse bu duşuncenın ne kadar yeısiz ve gerçek dışı olduğunu gösterıyor "Evde silah bulundurma" dığer insanlar içın buyuk ıısk ve tehlikeleri de beraberinde getırir Özellikle risk olarak gençler, çocuklar, yaşlılar, akıl hastalan, zekâ özürluler, aıle içı şıddet ortamı, kıskançlık, yoksulluk ve istismar tanımlanmaktadu. Bunlar intihar, cinayet, silahla yaralama, eş öldürme, silahla cınnet ve silahı kurcalama esnasmda aile facialan olarak karşırruza çüayor. Sılah evi korumaz. Silah potansiyel suç aletidir. Şiddet olan, öfke olan her yerde kullanılabilir. Ofke degişık duzeyde hepimizde vardır. Yaşamımızda öfkemizi kontrol edemedıgımız arüarımız mutlaka olur. Bu kendimizi koruma ıçgudumuzun en uç ifade şeklıdir. Gençlerde fazla Gençlerde süahld intihar veya kendini yaralama olguları silahla adam oldurme ve yaralama olgularından 23 kat daha fazladır, En sık silahla intıharlann yaşandığı yaş guıubu 15 24'dür. Ve silahla intıharlann 1/3'ü bu yaş gurubundadır Silahla bile bile adam öldürmelerin 1/4'u ve silahla yarala maların 1/4'ü yine bu yaş gurubundadır. Silahla ıntıharlarda cinsiyet farkklığı yoktur. Ister 25 yaş altı gençlerde silah olsun isterse evdeki diger insanlarda sılah olsun Tum bu denemelerde bocalamalar, duyguların uçlarda yaşanması, duyguların kontrolsuzlugu, çok çabuk yalnızlık boşluk hissıne kapılma yaşanır. Bu duygularla beraber hayatın anlamsızlıgı, karamsarlık, umutsuzluk ve intihar düşünceleri de akla gelebilir, Işte silah bu duygular esnasında devreye girebilir. Plansız ve anük bır kararla silahla ıntihaı gerçekleştirebilir. Çoğu zaman babasmın silahıyla. Ardından aile faci ası. Araştırma riski gösteriyor Bakırkoy Psüdyatri Tedavı ve Araştırma Merkezi (BAPAM) ruhsatlı silah sahibi yaklasık 10 000 kişi üzerinde yaptıgı çalışma verüerine göre ;silah sahibi insanlann %89'u süahın gençler için büyuk risk oluşturdugunu ve hatta %74'üde aynı zamanda medyadaki şıddet görüntülerinm bunu teşvik ettigini belirtmişlerdir Ve bu süah ruhsatlarının %38. 8'i evde (meskende) bulundurma olup, bu insanlann %18. 4'inrn kardeşlerinde ve %23. 2'sinin babalannda da süah vardır. Bu veriler büe bu insanlann talep ettiklerı silahlann nelere yol açabüecegınin farkında olmadıklannı ve bügisizce silah aldıklarını veya taşıdıklarını gostermektedir Tum bu verüerden gençlerde ıntüıan tartıştıgımız şu gunlerde bu intiharlarda ne kadar rolümüzün oldugu orladadu. Silahlanma 2000 yılı Emniyet Genel Müdürlügü verilerine göre hâlen 490 985 kişide taşıma, ruhsatk 334 160 kişide bulundurma ruhsatlı sılah vardır. 21 yaşını dolduran her Türk vatandaşı belli koşulları yerıne getirmek kaydıyla silah alabilir. Ruhsatlı silahlann %2.6'sı 2225 yaş gurubutıa aittir. Kayıt dışı silahlarda dikkate alındıgında Türkıyede yaklaşık 130 000 gençte silah vardır. Bu Almanya'daki silahlann yansı, Avusüalya'daki toplam silahlann iki katıdır. 1998 yüı T. C. Başbakanlık Devlet Istatistik EnstitusuOlum lstatıstıklerine goreı silahla intihar veya kendinı yaralama olaylannın %36.1'ini 25 yaş altı gençler gerçekleştirmiştir. Bu süahla intihar veya kendini yaraı lama sayüarı bu yaş gurubunda sılalüa bile bile adam öldürmelerin 3.5 ve silahla yaralamalann 2.3 katıdır. 25 yaş altı gençler tara&ndan silahla intihar veya kendinı yaralamaların %52.8'ini kızlar, %47.2'sini erkekler gerçekleştirmiştir. Silahla intihar veya kendini yaralamalann %32. 5'i 1524 yaş grubunda olup;sadece %3. 6'sı 15 yaşın altındadır. 25 yaş altındald insanlar bile büe silahla adam öldürmelerin % 26.5'ini gerçekleştirmiştir. 25 yaş altı gençlenn yaptıgı silahla adam oldmmelerin %71. 5'ini erkekler %28. 5'ini de kızlar yapmış olup, silahla yaralamalann %30.8'i aynı yaş grubuna ait evde silah bulundurmanm gençlerde silahla intihar ve silahla cinayet ve yaralama suçlannı ne kadar artırdıöjı ortadadır, Silahla in tihar şeklinin ne kadar ölumle sonuçlandıgı da gayet açıkür." Evde silah bulundurmak" evdeki gençlerimize, evinde silah bulunma yan gençlerimize kıyasla 12 kat intihar, 5 kat cinayet ve 6 kat daha fazla süahla adam yarala, demekle eşdegerdır, Gençlerin intiharlann neredeyse tamamını plansız ve anlrk biı kararla gerçekleştirdigi de düşünulurse evde patlamaya hazır saatü bir bomba gibi süah bulundurmanm kime faydası olabüir kP Evde süah varsa hernen ortadan kal dırmalı mumkünse tamamen evden uzaklaştırmalıdır. Süah üe mermilerini ayn ayn yerlerde saklamalı, silaha kılit vurmalı veya derhal çelık kasaya kaldırmalıdır. Onlemler Sonuçta ruhsatlandırmada yaş sının yukseltüebüir. Evde süah bulundurmanm ne tür tehlıkelere yol açabilecegini bilgüendıren kampanyalar hedeflenebılır. SUah başvurusu yapanlaıa bu bilgüeri içeren egıtimler veya en azından sozel olarak bügüendirme yapüabüir. Ev ziyaretlerı üe süah saklama, koruma, emniyet tedbirleri ögretüebüir ÖOceyle başvurmuşsa ofkesinin dagıl ması, süah sorumlulugunu fark edebümesi veya süah almaktan vazgeçebilmesi içm ruhsatlandırmada sure sınırlaması konulabüır. Süah kilitleri yaygınlaştırüabüır. Kuru sıkı gibi oldurmeyen yaralamayan süahlara, plastrk mermılere öncelik tanıma diger tedbııleı olabüir Dr. Ayhan Akcan Gençlerde intihar Gençlerde intihar nedenlerinin en önemlisi kimlik karmaşasıdır. Bu yaş guru Devlet Istatistik EnsÜtüsü1998 Olüm Istaüstiklerine göre; Ölnm nedeni Süahla intihar Silahla yaralama SUahla öldürme 1 114 YM n (•/.) 56 (%3. 6) 19 (%2. 8) 10 (%2. 3) 1S24 yaç 2S ya» ve ttıttt n (%) n (%) 987 (%73. 9) 503 (%32. 5) 468 (%69. 2) 189 (%28. 0) 322 (%73. 5) 106 (%24, 2) Toplam n 1546 676 438 BAPAM İSTANBUL 779/12