Katalog

'Bilgi çağı nda AIDS trajedisi Fen lisans A IDS vucudun Mvuımid sıstemını guçsuzlpştırerpk bulaşın hdstdlıkld ta kdişı t>av aşmasuıı engelleyen bır hastdlık OlumİPnn çogu vırus veya bakte rı enfeksıyunldi ından oluyor Henuz AIDS'e yol açan HIV vırusunu yok eden bıı üaç yok ancdk olası enfeksıyonlaıa karşı vucudu koruyan çok ptkılı ıkçkr vaı Bu ıldçlar HIV tdşıyıcıldiının enfeksıyonlardan olmclcrını engellıyor lek çare etkırı bu tedavı bulunand dek bu ılaçların duzenlı olarak ahnmaları ancak dylık tedavı malı yotı 1000 1500 ABD Doları nı buluyor Hastalar ve hukumetlerın pek çogu ıçın bu kdrşılanamayacak kadar yuksek bır rakam (ozpllıkle AIDS ııı dunyanın en yoksul bolgelerınden bırı olan Sahra Alrıka sındd pandemık oldugu müyonlaıcd ın sanın HIV taşıyıcısı oldugu yılda 600 000 çocu<5a annplennden HIV bulaştıgı anını üannsa) HIV AIDS ın pandemık oldugu bol gelerde antırptrovıral ılaçların ve fırsatçı enleksıyonldid kaışı geüşürılmış ılaçlaım patent ucretlen bu ılaçları sadece varsıllar ıçın olaridklı kılmakta Yeıyuzundekı tum HIV taşıyınsı/AlDS lılerın yalnızca %1'i letıovııal ıldç kulldndbüıyor Adına 'bilgi çağı' denen, aslında değerli bilgiye erişimin zorlaştmldığı küreselleşmenin genel niteliğini, çağın saglık felaketi AIDS bütün çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. 10 yılda sağlıkta bilim teknoloji paylaşımı açısından gelinen noktaya AİDS açısından bir bakış... lekslp davranılması pek çok ulkede kamuoyu tepkılerme yol açtı Bu ılaçların bazüarının buluşlarını yapan bılım ddamlaı ı ılaç şırketlc ı ınırı karşısında yeı dldı ABD'nın unlu tıp ve hukuk fakultPİerı ogrencılerı ve oğretım uye leıının de yeı dldıgı savunma (Nelson Man dela avukatlar arasmdaydı) ılaç fumdlaımm davalarıru geı ı çekmesıyle sonuçlandı Bu zafpr dunyanın dort bır yanında suıduru lerı DTO kaışıtı AIDS hastalarını destekleyen kampanydldrı yureklendırdı Baskılara daya nanıaydn DTO Katar toplantısmda aldıgı kararla ılaç patentuu 20 yü sureyle gdrantı altma alan füa ı mulkıyet haklarını koruyan knralldrı gevşetmek zorunda kdldı DTO nun bu gerı adımı küreselleşmenin halk saglıgı sorunldiını dgırlaştırdıgını kdbul etınesı demcktı Ancak ılaç şırketlorıne gore fıkrı mulkıyet hakları korumaya yonelık yasalar pazar ekonomısının doğal geıeksınımıdır Fıkrı mulkıyet korunmazsa ozel sektoıuıı tıp alanına yatı rım yapması beklenemez Dolayısıyla bu alandakı onemlı ıleılemeler surdurulemez lngüız Ilaç Fndustrısı Bırlıgı sozrusu Michael Lay yenı bır üacın gelıştırılmesının 10 yıl 1 mml ^ ^^^^mm surdugunu ve yaklaşık 525 mılyon ABD Doları na mdl oldugunu hıçbır ılaç firmasının bu kadar parayı geı ı alacagıru garantı etmeden araştırmalara yatırmayacagını açıkça belırttı Fıkrı mulkıyet haklarını koruma çabası da aslında tekelcı fıyatlandırmaya yonelık tlaçlar pek çok ulkede hattd ABDde büe hdlkın satın dldinayacagı kddar pahalı Bır de boylpsı yasal duzen lemelerle ılaçlar buyuk yoksul çogunluk ıçın erışılınez olacak U hıvereıte Fpn LLsariR Fgıtımının (ILL') temel aırida bılımsel duşuncenııı yapısı hdkkında tek bır fen dera ıle saglanabılecek olandan ddhddenn bır anldyıska2dndunidklıı(l) FJeştuBİ bakışa sahıp ınsanlaı yetıştırmpk bılgıye uldşrnanın yol ve yontemleıını ogretmek bılgıyı geıçek yaşamdakı olaylarla ılışkılendıiEbılme taton hahnde çalışma ve yazılı/sozlu cinlaüm beceıılen kcizan duTndk dıye sıralanabılecpk cunaçlar LSP yalnızra FLL nın degıl unıversıte egıtunınııı evıensel amaç landır Bu arrıaçldiın pasıf eCJıtun yonternlennı ıed dcttgı ve ogrennnın ogrenme suıpnnp aktıf katılı mını ongordugu dçıktır Ancak unıveısıtelenmızde uygulanan geleneksel yontem Aktanna Yontemı (taknr) oldugundan c<5ıencılenn FLEdcn bekle nen nıtclıklı amaçlann gerçekleşmesı yonunde egıtüebüdıgını ve onlara bır unıveısıte mezununda bulunması geıeken berenİPrın ka7andınlabıldi(^ı nı ıddıa etmek gerçeklere dykuı oluı Amaca ulaşamıyor Attiştımid yoıwlü>ı olnidk yd da lıadiib uatu egıtm yapmak ıçın başvuran mezunlarla ılgıh te'? pıtlenmıy ogrencılenn rrıezunıyet sonrası ozellıklennın başladıklan duruma goıp pck fazla deguşm^ dıgını gosteı mektedu Mezurdann rutel duşunmeyı beceremedık len, ezbercı yaklaşımlan kulldnmaya devam ettıklerı bıhmsel kavidmlaı hdkkmdd oıganıze bu bıltjı yapılanması oluşturamamış olduklan kdrşılaştımid yoluyla sonuç çıkaıamadıklan ve yazılı/sozlu anla tımda guçluk çeküklen bır gerçektn Oyleyse arridcınd uldşamayan bu FLE yapıyoruz demektu FIJF nde karşınnzd çıkan bu olumsuz sonu cu teıane çevuBiek bu egıtmden beklenen amaç lan gerçekleştırmerun yolu ogrencınırı ogrenme suıecıne aktıf oldrdk kdtılımını Sdglayacak egıtım yontemlennın uygulanmasıdır Pandora'nın kutusu Brczılya nufusunun "olü ırıın HIV taşıyıcısı /AIDS oldugu gelışmekte olan bıı ulke Bır surp once Drezılya hukurrtPtı ulkpdekı HIV taşıyıcılarına ucrptsız ılaç sagldinayd kaidr veıdı Saglık Bakon lıgı bu cesuı pıojeyı kaıaılılıkkı yaşama gpçırdı ve kısa bır surpdp AIDS olumlprı anldmlı olçude azdldı Ancak bunu yaparkcn bazı ılaçların patentlennı kırarak kendı urpttı Bu yuzden de fıkrı mulkıyet hakkı kurdllaj uu ıhlal etmış ol du ABD hukumetı Bıezüya yı once tehdıt ettı Ardından da jenerık 1IIV ıldçlarının bu şekılde ureülrnesının patent koıuyucu uluslarara sı yasalara aykırı oldugu vc ABD ılaç endustrısı aleyhıne ayrım yapıldıgı suçlamaldrıyla DTO'nun ılgdı yapısında yasal ışlemleıı baş lattı Brezılya Saglık Bakaru bu pıojeyle Brezüya Hukumetının yıl da 422 mılyon ABD Doları tasarruf sagladıgını bu buyuk sorunu başka turlu aşamayacaklarmı anlattıysa da ABD'nın tuturnu degış medı Ancak çeşıtlı yardım orgutlerınden gelen uluslararası tepkı ler Brezılya nın yamndaydı DTO nun tıcarı ydsalannm yaşamsal onem taşıyan ılaçlara yoksul ulkelerın ulaşmasını engelledıgı ve yoksul ulkelprın kendı jenerık üaçlarını uretmeye kdlkıştıklarında ABD tarafından tıcarı üışkılerın kesılmesı tehdıdıyle veya ılaç fırrrid larının açtıgı davaldila karşı karşıya kaldıkları, dunya kamuoyuna duyurulmaya çalışüdı ARGE kamusal kaynaklar Yoksullaı lehınu (şımdüık) kazanılan dava sonuçlarının ozel sektor yatırımlarını ve yenı buluşları engelleyecegı savı aldatmaca dır Yeryuzundekı araştııma gelıştırme etkmüklerının "o4050sı kamu tarafından oderuyor Tamamı kamu tarafından karşılanan temel bıyob]i ve dıgeı temol bılımler de hesaba katılacak olursa bu oran daha da yukselır Çogunlugunu kamunun odedıgı bır alanda tekelcı fıyatlandırma halkın aleyhıne bır tutumdur Bılgı çagı soylencesı kuresel leşmemn acımasız bır yalanıdır Hastaların var olan tedavılere ulaşmasını hukumetlerın ınsdnlarına ucuz veya ucıetsız ılaç saglama çabaları dahd çok kâr etmek ugruna açıkça ve acımdsızca engellpnmektedır Halılıazuda ılaç endustrısının yoksul ulkelere sunduğu ucuz veya ucretsız ılaç programlannın çok yetersız oldugu ve DTO'nun fıkt ı mulkıyet haklarmı koruma kurallannın var olan yardımlarını bıle tehdıt ettıgı açıkça goruluyoı Yapıcı bilgi kuramı Yapın Bılgı Kuramı (constructıvıst epıstemology) olarak bılınen ydkkşım (2 3) bu konuda yol gostencıdır Bu kuram ogrencıyı pasf bu bılgı alı Makale ve 28. Ulusal Fizyoloji Kongresi ve makalelerde kim yazar olmalı tezlere kimin adları konmalı tartışmalan üzerine... u yılkı 28 Ulusal Fizyoloji Kongresi 24 27 Eylul 2002 taııhlen aıasmda Turk Fızyolojık Bılımler Dernegı (TFBD) vc Ege Unıversıtesı Tıp Fakultesı Fız yolojı Anabüım Dalı nın çabdlarıyla Izmır de duzenlendı Gerek duzenleyıcıleı ve gerek se bız kdtıhmcılar ayldr oncesınden bu kongreye heyecarua hdzııldrıdık Ilk qun saat 10 45 te Sayın Pıof Dı Sevgen Aydar ın 'Hemapoıetık Buyume Faktorlerı konulu açılış konferdiısı ıle otu rumlaıa katıldım Sayın Aydar akademıkya şamıncoşkuldiııu Zdnıanın oldiidkâizlıkldnna karşın bılımsel dayanıklüık ve kararlüıgı ba şarmın yollarmı dkddernık sureçte ho caasıstan ılışkılerını bagiılık sevgı ve saygı Hindistan devrede Bu aıadd Hindistan da bır ılaç firmasının daha ucuz HIV ılaç ları uretmesıyle uluslararası fıyat savaşı yenı bır boyut kazandı Hındıstan uç ıldç kombınasyonunun hasta başına malıyetını yılda 3S0 ABD Doları na duşurdu Dunya çdpında 5 buyuk ılaç fırmabi fı ydtldimda mduıme gıtmck zorunda kaldılaısa da 3b0 ABD Doları nın altma ınmedıler AIDS pdndemibinın yaşandığı bır başka ulkp olan Guney Afuka 1 lukumptı yalnızra kendı ulkesınden daha ucuz olan ıldçldiuı dışdlımuid ızuı veren bıı pohtıkayı benımsedı Bu hukumet de hak sız rekabptp yol açmak suçldrnasıyla ulusldrdrası ydplırıınlaıla kaı sı karşıya kdldı 40 buyuk ılaç fıımdsı bu koalısyon oluşturarak 5 Mart 2001 de Guney Afrıka Hukumetını jeneıık HIV ılaçlaımı uıet ttgı ıçın dava ettı Bu şartlarda ülkelerin saglık sorunlannı kendi bilgi üretim ve organizasyonlanyla çöziimlemelerinden başka şanslan yoktur. AIDS gıbı butun ınsanlıgı ılgüendnen ve çok acıl onlem alınması gereken buyuk felaketleı ıçın ıse kamusal kaynakü bır uluslararası araştırma fonu en kısa zamanda oluştuı ulmalıdır Cem Terzl Doç Dr Dokuz Eylul Unıversıtesı Tıp Fakultesı Genel Gerrahı Anabılım Dalı YARARLANII AN KAYNAKLAK l.ThPİndpppndent Luropean Ldıtıorı Aıtlıuı C Newkiwsto suppıpss acadfmıc resedrch 18 Z Z002 2. Yeneıı Ş ÇUŞ ÇUŞ tur Hokırn Forumu ?,428 EylulLkım 2001 3. feachemRG Gtobalısalıon ıs good for your health mostly BMJ İZİ bü4 506 2001 4. Cuıma GA Globalızatıon and Healtlı lebulb aııd optıons WHü Bull 79 8^4 842 2000 5. Macfarlane S aııdetal Publıc hoalth ııı dpvplopmq rountııp"; I.anret 356 841 846 2000 6. 'Rıyloı D Pooı world health and nrh wnrld wealth BM] 322 629630 2001 7. Gavın Y US tradp artıon thretens Brasılıan AIDS progranurıe BM1 32? !B \ 2001 8. Sıdley P Druq companıes wıthdrdw ldw suıt ayaınst SouthAfnca BMJ 322 1011 2001 9.LecK Globdl Context Polıcy Futuros (orUK Health The NulIıeldTııu>l 19rJ910.Tpı/ı C Toplum Sa£flıqına Bır Kopıu Tıp Lı"|itınıı IİPti'?ırıı Yayınlaıı ?000 B Acımasız kurallar Bu gelışmeleı karşısında Dunyd BankdM AIDS kouıdmdtoıu bıle Ilaç şuketlerı Pandoranm kutusu nu açtı demek zorunda kaldı Müyonlarcd msanı olduıen buyuk bu hızla yayılan kuıesel bu saglık folakctındp bu denlı acımasız ve tamampn tıcan bır ref 816/12