Katalog

ranın çığlıklan bıı bısıkletçıyı başannın doruklanna gotrebüır Ancak, ayru şey bır golfçunun sopasını kuma saplamasına neden olabüıı Kısacası, baglam onemlıdrr Tavrın da onemı vardır Rakıbın ruhsal yonden çokertümesı sporcunun performansını etkıleyen bır başka yontemdır Bunun smanması çok guçtur, ancak, boylesı bır durumun yaşanabüeceguıı soylemek yeterlıdır Kendi sahasında olmanın yararları Bedenın uyarılması da sporcunun performansını eüaleyen bır unsurdur, dozun aşın düsük olması da, aşın yüksek olması da zararlıdır Dahası, persıformansın doruguna ulaşmak ıçın n a gereklı uyanlma mıktan sporcudan olanak tasporcuya farklüık gosterır Ornegın, nıyor Rus spor büımcısı Yuri Hanin'e gore, Belkı de oyle olsporcu A'nın en az mıktarda uyarüdıgında muyor Sporda bu tur ustun bır performans gosterdıgı B'run orta sıvrılmeler olasüık hesaplan derecede bır uyarümayla doruga çıkügı, C ıçın ıse, "*"' konusunda uzmanlaşmış ıstaustıkçıler en yuksek duzeyde bır uyanlmanın gerektıgı "opümal tarafından sınanabılır Içgudusel olarak, bu "anlık" ateşleperformans kuşaklan" vardır Tum bır takımın uyarılması, nelerın" gerçek olduguna ınanınz Gelgelelım Stanford kendı sahasında oynama avantajı olarak bılınen duruma Unıversıtesı davranış bılımlerı uzmanı Amos Tveraky ve bır açıklama getırebüdıgı gıbı, hıç bümedıgımız kırra gerekıbının, 1985te yaptıgı basketbol ıle ılgılı bır araştırma, çeklerı su yuzune çıkartabüır Yanşmacılann kendı sahaılk atışın başanlı olması durumunda, oyuncunun ıkmcı lannda daha başanlı oldukları herkesçe "bılınır" Takımaüşta da basket yapma olasüıgının artmadıgını ortaya lar tum sezon boyunca en ıyı dereceyle bıtırmek ıçın cankoydu Ekıbın elde ettıgı bulgular gerçekte ınsanın sezgılannı dışlerıne takarlar Araştırmalar, futbol ve beyzbol talerıne oylesıne ters duşuyordu kı, sınır bozuyordu Art arkımlannın kendı sahalannda bıraz daha başanlı olduklada gerçekleşünlen başanlı aüş sayısı, ıstaüsüktekı yazırını, ancak basketbol ve hokey takımlan ıçın kendı sahatura modeh kestınmlermden elde edılen sayıyı aşmıyorlannda oynamanın başanyı belırgın bır bıçımde artırdıgıdu Büım, olasüık hesaplannın dışında bır şeyın meydana nı (yanşma alanının daha kuçuk olması bır olasılıkla topgelmedığını gozler onune serıyordu lumsal etkıyı artınyor) ortaya koyuyor Gelgelelım, bu etBu ükeye ters duşen tek bır aynksı dukı yalnızca duzenlı sezonluk oyunlar rum var Zaman zaman, ınsana ozgu ıçın geçerlı olabılır Corunuşe bakıDeneyler, alışılmışm dı tum degışkenler, onyülarca eşi benlırsa, etkı sezon oncesı ve sonrasında azahyor Belkı de, takımlar da, şında bir görevi yerine zerine rastlaıunayan bir performansa yol açabüecek bıçımde bır tıpkı bıreyler gıbı, farklı toptımal performans kuşaklanna sahıp Bır getirirken, fiziksel ve ha araya gelebüır Ornegın, 1968 Meksıolasılıkla da, aşın hararetli yan yal eğitim gören grupla ka Olımpiyatlannda, Bob Beamon'un 8 90 metrelık aküalmaz uzun atlayışı, daşlar fınal yaklaştıkça daha da farın yalnızca fiziksel eği 6 62 metrelık rekoru çarpıcı bır bıçımnatık bır tavır takınarak takımlarının gerçekdışı beklentıler ıçıne gırmetimden geçenlere kıyasla de golgede bırakmış ve bu rekor yırmı yüı aşkın bır surede kınlamamıştı lerıne neden oluyorlar Bu da, takımın performansını kosteklıyor Bu çok daha başanlı olduk Daha da çarpıcı bır ornek ıse, Joe Dibüımsel çozumlemeden elde edılen larını ortaya koyuyor. Magglo'nun 56 atışlık oyunuydu Bu performans ortalamadan oylesıne bubelırsız bulgular, ınsanoglunun deyuk bır sapma gostermıştı kı, olasüüc hesaplanna gore gışken yapısının çogu spor ruhbüım modellerını de altust "olanaksız" bır durumdu Bu tur bıreysel usrunlukler büıettığını ortaya koyuyor Tum evrımsel bıyologlann bıldıgı, me meydan okuyabüır ve ruhbüımsel kuramın ıç ıçe geçdeneysel ruhbılımcılerın ıse gozardı ettıgı bır şey de, turmiş duzenegıne boyut kazandınr ler arasındakı çeşıtlüıgın aynksı bır durum degıl, bır norm oldugu Ve ınsanoglundakı çeşıtlılık baska hıçbır turde boylesıne behrgın degüdır start verılmeden once, gozlennı kapatıp yerlennde donen sporculara sık sık rastlamışızdır Deneyler, alışümısın dışında bır gorevı yerine getirirken, fizücsel ve hayal egıtım goren gruplann yalnızca fiziksel egıtımden geçenlere kıyasla, çok daha başanlı olduklannı ortaya koyuyor Gelgelelım, duşsel egıtım gorup de başansızlığa ugrayan sporculann sayısı hıç de azımsanamayacak denb çok Boyle olunca, gozunde canlandırma, yararcü tasarlamadan bıraz daha ıyı bır yontemmış gıbı gorunuyor Bu yontemın en ateşlı savunculan büe, çok sayıda etmenın yontemın saglayacagı yararları olumsuz yonde etküeyebüecegını kabul edıyorlar Kuzey Carolına Unıversıtesı spor psücolojısı uzmanlanndan Daniel Gould ve Nicole Daznarajian, ımgelemın otekı fızücsel yeteneklerden farksız olduguna dıkkat çekerek, bu yetenegın gelıştınlmesınm sıstemlı bır çahşmayı gerektırdıgını belırtıyorlar Her sporcunun duş kurma yetenegının farklı olduguna parmak basarak, soz konusu yontemın ustun bır performansın saglanması açısmdan pek de sıhırlı bır yontem sayümadıgını düe geünyorlar. Bir yığın saçmalık Gould ve Damarajıan, gorunuşe baküırsa, tum bu yontemlerın sız çalıştıgınız surece ışe yarayacagını soylemeye çalışıyorlar Iyı de, bu tam anlamıyla ne demek 9 Psücolojık bır yontemın ışe yarayıp yaramadıgını anlamak ıçın, soz konusu yontemın yalnızca bellı bıreylerde mı ışe yaradıgı, yoksa herkes ıçın mı geçerlı oldugunun belırlenmesı gerekır Altın madah/ayı kazanan sporcu soz konusu oldugunda, o sporcu her ne yaptıysa "ışe yaramıştrr" Uygulanan yontemler konusunda büım adamlannın ne duşunduklen hıç onemlı degıldır nasüsa madalya alınmıştır Boylece, ük soruya olumlu bır yarut alınmıştır Pekı, madalyayı kazanan sporcuya uygulanan yontem tum sporcularda aynı sonucu venr mı 9 Işte asü sorun burada karşımıza düalıverıyor Verdıgını gosteren çok az deneysel kanıt var Kimı ruhbüım uzmanları gıbı, fazlasıyla üerıye gıdıp, ruhsal bozukluklann tumden toplumsal kokenlı oldugunu one surmayorum Klıruk ruhbüımcı Tana Oineen'ın, "ruhbüım endustnsınm kurbanlar uretügı" goruşune de katümıyorum Ancak, bu üa karşıt kutup saçmalüdarla dolu bır alana, fazlasıyla gereksınım duyulan bır mıktar kuşkuyu aşüadı Gerek pratısyenler, gerekse spor ruhbüımıne emek verenler şoyle bır genye çeküıp, bellı bır yontemın ıyı olduguna ınanmanın o yontemın ıyı oldugunu soylemek ıçın yeterlı bır gosterge olup olmadıgını, degüse, bıümın bır yontemı nasü daha geçerlı küacağını kendi kendüerıne sorsalar çok ıyı olur Pekı, bır bısüdetçı olarak bana uygulanan yontemler bır ışe yaradı mı' Buna bır yanıt vermem çok guç, çunku tek deney bendım Yontemlerın ışe yaramasını ıstedıgımde ışe yarar gıbıydüer Bu da, pek fena sayümaz Yıne de, bu çalışmalara daha fazla zaman ayırsaydım, sonuç degışır mıydı, dıye duşunmeden edemıyorum Sporun ruhsal bır yonu olmakla. bırlıkte, oncelüde fizücsel bır şeydır Beden ve zekânın uyumlu bır butunluk ıçınde oldugu her ne kadar dogruysa da, zekâ boyutun bedenın usrunde bır yerlere konmamasında yarar var Rita Urgan Scientific Amerikan Presents Canlandırma işe yarıyor mu? "Havasında olma" palavrası Büım, sporda doruk performans olarak bılınen ruhsal kavrama da ışık tuttu. Bu kavram sporculann "uyum ıçınde", "havasında", transa durumunda" turunden, en az kavramın kendısı denlı belırsız deyımlerle sozunu ettüderı, ıçınden çıkılması guç kavramlardan bır tanesı Psıkolojı Toplumsal büım uzmalannın çogu gıbı, spor psıkolojı uzmanlan da davranışı kavramakta, onu onceden kestırıp ve denetlemekten daha başanlı oluyorlar Kımı sporculan doruga nrmandınrken, kımüerının tokezlemesıne neden olan tum degışkerüenn bır modelde toplanması apayn bır şeydır Hangı sporculann kazanacagını kesurmek çok daha guç oldugu gıbı, sıradan bir uzmanlan bu durumu "gevşemis", "dikkatini odaklamıç", "güctinü toplamış", "kendini kaptımuf" ve "oyuna hâklm" gıbı deyımlerle dıle getırıyorlar Ne var kı, tum bunlar yalnızca ruhsal durumlarla fizıksel performans arasındakı yanlış anlaşümış bır ılışkıyı tanımlamanm farklı yolları. Sporcunun beynınde ve bedenmde ne oldugunu tam olarak büemedıgımızbır şeyler zaman zaman onun tum bu ozelbklen bır araya toplama sporcuyu bir yüdua dönüştürmek de, gerçekte, olanaksızdır Bu noktada performansın gelışnnlmesı ve spor danışmanlıgını ıçıne alan, spor nihbüımının karanlık dunyasına gırıyoruz Bu alanda uygulanan en yaygın ve en etküı yontemlerden bır tanesı, sporcunun kendısını sporun fiziksel sonuçlannı kafasında yerine getırdıgı, hayal egıtım, ya da gozunde canlandııma yontemıdır Olımpıyat oyunlarında 747/19