Katalog

Politikbilim Aykut Göker KOBl'lerimiz için çözüm 0) Bebeklere inek sütü vermeyecek miyiz? Ticari mamacıların işine yarayan inek sütü düşmanlığı için yeterli kanıt var mı? Bilim, sütle birlikte demir takviyesi ile sorunun çözümünden yana Şukru Hatun* kulldrın dçılmdsıyld birlikte gdzetelerde yocuk beslenmesıne yonelik çeşıtlı uyan ve onerüer yayınlandı Bunların bazılarında "inek sütü vermeyin" ara haşlıgı knllanılarak ozellıkle ılk bır yıl ıçındp ınek sutunun bebekleıe zararlı oldugu bagırsaklarda gızlı kanamaya yol açtı gı dokyısıyld dernır eksıklıgıne neden olaıak beym gelışımı nı de olumsuz etkıleyebüecegı üzerinde duı uldu Bır çok ulkede ozellıkle çocuk saglıgını ılgüendıren onerı ve uyanlaı ulusal komıtpler tarafından bır çok araştırmanın sonucuna gorp yapüıyor Ulkemızde ıse genellıJde ge lışmış ulkelerın kuıumlaımın ıapoılannı temel alan dpgışık uzmanldrın goruşleı ı kamuoyuna bazen TV reklamlarına çıla ldiak yanaıtılıyoı İnek suru konusunda son 10 yılda ulkemızde neredeyse herkesın hpmfıkır hale gpldıgı yaklaşım Amenkan Pedıatn Akademısı nın taıafından 1992dp y.ıyımlannn ra porund ddydnıyoı Ulkemızde IJP bek beslenmesı ile ılyılı onca soıuıı varken yülardır medyddd inek su tunun zararlarına degınpn konuş maların on plana çıkması ısteı ıste KOBl'lehmizin sorunlarıyla ilgilenecek, KOSGEB gibi, iyi dusunulmus bır kamu kurumumuzun bulunması, bizım için önemli bir üstünlük. (Söz KOSGEB'ten aglmışken, kuruluşuna onculuk eden, yakınlarda kaybettığımiz, TTCVGenel Sekreteri Dr. Akın Çakmakcı'yı minnetle anıyorum.) Bu ustunlyğumuzu yeterince etkın kullanabildık mi? Bunu irdelemekte yarar var; çünkü, Bologna Bildirisi'nde yer alan tavsiyelerin Turkiye'deki muhatabı oncelikle bu kurumumuz. Konuyu, TUBlTAKTlDEB'in önceki baskan yardımalarmdan, bu alanın uzmanı Mufit Akyos'a sordum; işte onun KOSGEB konusundaki değerlendirmekri: Akademi dünyasında, KOSGEB modeli üzerinde çalışma yapmış pek çok araştırmacı var. Bu birikimden sistematik bir biçımde yararlanabilseydik, Bildiri'deki tavsiyelerin bazıları zaten hayata geçirilmis olurdu. KOBl'lerimizle ilgili, incelenmesi gereken, daha pek çok olgu var. Örneğin, Bildiri'nin doğal olarak yanıt getirmediği, "Kriz koşullarının üstesinden gelebilmeleri için KOBl'lere nasıl yardım edilebilir?" sorusu, oncelikle ele alınabilir. KOBl'ler krizde çok kan kaybettiler; ama, Ankara'da, OSTlM'de gördüğümüz gibi, kendilerini korumaya yonelik kurumsal mekanizmalar gelıştirmeye de çalışıyorlar. Neler yaptıkları ve ne sonuç aldıklan incelenmeye değer; ayrıca, incelenmesi de gerekir ki, KOBl'lere, bu can pazarında yol gösterilebilsin. Yine OSTlM'den bir ornek vereyim. OSTlM'de buyüyen firmalar Organıze Sanayi Bölgesi'ne geçtiler. Ama, bunlarla kalanlar arasında, buyuyenlerin deneyimlerini aktarabilecekleri, farklı düzeylerde yeni işbirliklerinin kurulabileceği ağyapılar olusturulamadı. Yerel ağyapı oluşumlannın tesvik edilmesine ilişkin tavsiye üzerinde duracaksak, bu ve benzeri ornekleri incelemeliyız. Diğer ülkelerdeki en iyi uygulama örneklerinden de yeterince yararlanmadığımıza isaret etmeliyim. KOSGEB iyi düşünülmüş bir kuruluş; ama, değisen koşullara göre misyon ve vizyonunu yeterince gozden geçirip yeniden belirleyebildiği söylenemez. KOSGEB'in kaynakları sınırlt. Eğer kaynak sınırlıysa, yaratılabilecek ekonomik ve toplumsal faydayı en yüksek düzeye çıkaracak öncelikler ongortılebilmelı. Örneğin, kaynak kullanımında, ellerinden tutulduğu takdirde, anlamlı büyüklükte ekonomik fayda yaratabilecek yerel yetenekleri harekete geçirme konusu üzerinde odaklanılabilir. Ama, bu tür öncelikler belirleyebilmek ve belirlenen önceliklerın isabet dereceleri, değisen koşullara yanıt verebilecek bir vizyona ve buna uygun bir misyon tanımımızın olmasına bağlıdır. Değisen kosulları zamanında ve iyi algılayabilmek; bunlara yeterli yanıtların verilip verilemediğini görebilmek için, uygulamadaki programların ve kurulan merkezlerin, yarattıkları ekonomik ve toplumsal fayda açısından ölçülebilir olması gerekir. Herprogram, ölçülebiliriiği kendi içinde tasımalıdır ki; geliştirilebilsin, omrunu tamamlamıssa, daha fazla kaynak harcamadan kaldırılabilsin. Bu tür değerlendirmeler olmadan geleceğe yonelik ongörülerde bulunmak çok anlamlı olmaz. KOBl'ler, olçeklerinin getirdiği sınırlar dolayısıyla, gereksindikleri pek çok hizmeti, kendileri için ne kadar yaşamsal olursa olsun, uzman istihdam ederek kendi bünyelerinde üretme gücünden yoksundurlar. Büyük isletmeler için çözümleri artık sıradanlasmıs ya da kolaylaşmış, girişimcilik, teknobji ve inovasyon yönetimi ile ilgili pek çok soruna, kendileri çözüm bulamazlar. Diğer ülkelerde, KOBl'lerin bu açığı etkin danışmanlık mekanizmaları ile kapatılmaktadır. KOSGEB'in yeni misyonunun birparçası, Türkiye'de pek cılız olan bu mekanizmanın gelişmesi için uygun ortamı yaratmak olabilir. KOSGEB bunu yapmaya hiç çalışmadı değil; ama, bu yöndeki çabalarının sürekliliği olmadı. Bu çabaların başka alanlardaki önlemlerle desteklenmesi pek fazla gözetilemedi. Oysa, başarı için süreklilik ve sistemik yaklaşım esastır. Müfit Akyos'un KOSGEB'le ilgili değerlendirmelerini izlemeye devam edeceğiz. O tu verılrnesının bagırsaklardan demıı kaybua drtıtdıgı detnıı eksıklıgınm zıhınsel ve motoı gelışmeyı bozdugu, esas onem lısı ıse sonradan yapılan demir tedavisi üe bu zaidildim tarn olarak gerı donmedıgvnı gosteren araştırmalar etkılı oldu Yıne son yıllarda başta tıp 1 dıyabet olmak uzere bazı hdstalıkların inek suru ile ılgılı oldugunu one suren araştırmalarm ya yrnlanması bır tur inek sutu 'duşmanlıgma ' yol açtı Bu sureç buyuk oranda tıcaıı mama uıetıcıleıı taıafından desteklendı ve "Anne sutu çok değerlı bır bcsmdır ama anne sutu olmadı ğında sakm inek sutu vermeym tıcdrı rnaniri kııll<mm " şeklınde ozetlenebılerpk goruş yaygınlaştı Anne sütü erken kesilince Cuııuınuzde uıek sutunun ılk bıı yılda verılmesıne kar şı olan goruşleı hâlâ revaçta ama ornegın inek sutu Tıp 1 dı yabet ılışkısını one suren tez artık pek geçerlı değrl ve yakın zamanda yayımlanan bır makaledp mek sutune baglı gi7 lı kanamanın klınık onomının şüpheli oldugu ılen sunildu Bebekleı yeni dogan donemmden baş ldyarak gurıluk kdlorılerırıın "/o 35100 unu sut yoluyla sdglaılar Anne sutu ılk 4 6 ayda bebeklerın butun ıhtıyaçlannı karşılamakta, daha sonra ıse beslpnmenın katı gıdalarla desteklenmesi ge lekmektedıı Bebek beslenmesındekı sorunldim başında çeşıtlı nedenleıle an ne sutunun kesılmesı gelıyor Bu duıumda annelprm tam inek sutu ' ticari mama an mama veya diğer nışasta te nıellı uııuıleı (muhallebı gıbı) aıasında teıcıh yapması geıekı yor Bu tercıhın bebeklere hem yeteılı pıoteın ve kdlorı sagla yacak hem de başta demır olmak uzere çeşıtlı mmeıal ve vı tamınlerın eksıklıgınr onleyecek bır tercıh olması gerekıyor I lıç kuşku yok kı ozellıkle ük 36 ayda taze ve tam inek sutunun kullanılmasından mumkun oldugunca kdçınılmdlı dma bu arada ekonomik durumları ticari mama almaya elverışlı olmayan aılelere sureklı rnek sutunun zararlannda bahsedılmesıran onlann nışastaya dayalı "an mama" gıbı besınlen tercıh ede rek daha zararlı bır rutuma yoneldıklerını unutmamak gerekıyor inek sutu, bılınen ve yaşaınsal olmayan zaıaılan yanında hâlâ en ucuz proteın kdynagı ve Anddoluddkı dilelerın inek sutu kullanmadan bebeklermı beslemelerı mumkun gorunmuyor Bu durumda inek sutunu yasaklamak yenne agızdan dermr destegmın üzerinde tıtızlıkle durmak daha gerçekçı gorunuyor * Pıot Dı Kocaelı Uıuveısıtesı Tıp Fakultesı Çocuk Sağlığı ve Hastalıklan Anabıhm Dah eposta shatun@sbank net tr mez ticari mama üreticilerinin ışıne yanyor ve bu aıada ulkemı/ dekı beslenrne bozuklugu ve aıv mı sıklıgında hıssedıiıı bıı azalmd meydana qelmıyor O zamdn hepı mızın rnek sutune yapılan ıtırazlaıı ulkemızm gerçeklerı ışıgında degerlendırerek topluma daha butunluklu mesajlar veımemız gerekıyor İnek Sütiine Karşı olmak yeterli mi? Inpk sutune karşı kampanydnın ılk yıllannda unlu bır çocuk hekımhgı dprgısındpkı mek suru başta olmak uzere ıneklenn evrendekı zararlannı konu edrnen bır yazı "Kahrolsun inekler" başlıgı üe yayımlanmıştı Makaleye gore inekler dunyaddkı yeşü cddnlarm en onemlı ruketıcısı olmalannm ve bır çok hastalıgı ınsanlara buldştırmdldrının yaru sıra çıkardıkları bol mıktdrddkı gazla ozorı tabakasuıın tahrıbatırun da başlıca sorumluları olarak nıtelenıyordu inek sutunun allerjen proteınler ıçerdıgı, kalsıyum ve fosfor gıbı demır emılımını azaltan mmeraller yogunlugunun yuksek oldugu, bobreklere daha fazla yuk geürdığı bır başka soyleyışle inek sutunun kendı yavrTilan ıçın dızayn edılen bır sut oldugu uzun yülardır bılıruyor inek sutune karşı cephenm buyumesınde, bebeklerdekı demır eksıklıgı kansızlıgının sanıldıgından sık olduc^ıj erken bebeklık donemde tam inek su Hüsamettin Tuğaç Vakfı Araştırma Ödülleri TUBITAK Hüsamettin 1\ıgaç Vakfi 2001 Yüı Araştırmd Odullerını almaya hak kazanan bılım ınsanları ve proje len Uludağ Umversıtesı Zıraat Fakultesı, %rla Bıtkılen Bolumu oyTetım uyelerınden Prof Dr Esvet Açıkgöz ve Dr Necdet Oral "Bursa Çım Aknldrındd Tohum Kcaı^unları, Ekım Oraıılaıı ve Azotlu Gubre Uygulamaları Üzerinde Araştırmalar" konulu drdştırma projeleı ıyle, Bırıncılık Odulu, Gazıantep Unıversıtesı Muhendıslık Fakultesı Makma Muhendıslığı Bolumu oğTetım uyelerınden Doç Dr Melda ter'da gorev yapan Dr Volkan Seyrantepe "Mıtokorıdrıal DNA Prob'unun Uretımı ve Mıtokondrıal Hastalıkların T^nı sında Kullanımı" konulu araştırmd projesıyle Uçunculuk Odulu TUBITAK Hüsamettin Tuğaç Vakfı Dı Ahmet Tuğaç m vasıyetnamesı doğTulrusunda, babası Bırıncı Dunya Savaşı Gazısı Kurmdy Albay Hüsamettin Tuğaç aduıa 25 Ocak 1979 tarıhınde kurulmuştur Vakfin amacı bdŞdnlı ve malı ydrdıma gereksırumı olan unıversıte oğrencılerıne burs vermek ve teknolojık yerulık getıren ve teknolo]inın qelışmesıne katkıda bulunan çalışmalan "Araştırma Odullen" vererek desteklemektır Hüsamettin Tuğaç Vakfı tarafınddn 1982 yüından bugune kadar 26 Araştırma Odulu verıldı Özdinç Çarpınlıoğlu ve Yrd Doç Dr Mehmet Yaşaz Gündoğdu, Sdlınırrüı Bor u Akımldrının Incelenmesıne Yo nelık Deneysel Çalışma" konulu araştırma projelerıyle Ikıncılık Odulu, Canadd Saınt Justıne Hospıtal Research Cen agoker@ttgv.org.tr 7TÛ6