Katalog

kötü etkileri 1927de Koltsov, kalıtsalözelllklerin her blr Ipllğlkalıp olarak kullanarak semlkomervatlf tarzda eflenen çlftzlndHI dev moleküllerle tafindığını llerl sürdü... mırı gclccektekı bdşdrısı ıçın ılk ıpuçları ıdılet Bu duşunce tdirı 25 yü sonra 1943de James Watson ve Francis Crick'm çıft sarmal DNA modelmı kuramsal olardk yayırdamaları ıle dogi ulandı Her nc kddar Koltsov teorısı batıda duyulmuş VP Mirislav Demerec ıle J.B.S.Haldane tarafından savunulmuş ıse de 19HB yılında VVatson bana bu hıpotez hakkındd luçbır bılgısı olmadıgını soyledı Koltsov ayrıca hucıe metabolızmasında ıyonldiırı rolu ıle de ılgılendı O donemde çagdaşlann dan yannı dsır onde ıdı Koltsov la bıı sure çalışmış olan Amc rıkalı genetıkçı Richard Goldschimidt anıldiıııdd Gıpta edılen ınanılmaz olçude kulluı lu açık duşuncelı ve her tamyan tarafınddn hayranlık duyıddrı muhtemelen Rusya'nın son kuşak ıçındekı en buyuk zoologu çok zekı bır Nıkoloı Koltsov vardı dıye yazar Bolşevıkleı m ıktıdaıa gelmelerınden sadece bırkaç ay once, 1917 de Moskova'da, Koltsov Deneysel Bıyolojı Enstıtusu açıldı Deneysel Bıyolojı Enstıtusu kısa zamandd gerıetık ve hucre bıyolojısı alanuıda bır 'rnukemmelıyet merkezı haiıne geldı 1921 yduıda Sergei Sergeevic Chetverikov bu Enstı tude bır genetık laboratuvan açtı 1915 'de bocekleı ın cvt ımın de yenı ılkeler ılerı surdu Dış ıskeletın sınırlamasırurı, fızıksel olarak bocekleı ın kuçuk kalıridldrınd neden olduğunu gozleyeıek boceklerın evıımını etkdedığını ve yenı ekolojık yaşam alanldiııid gınnelerıne yol açtıgını one surdu Chetverikov ayrıca bırçok turun evrımmde populasyonun anı artışının rolunu taramladı Populdsyondah bu artışı, hayat dalgaldrı" olarak adlandırdı ve evrımı tptıkledığını duşundu 1926'da yenı bır bılımsel dısıplın olarak ' populasyon genetığı' fıkrını ortaya attı 1927 yılında yapıları 5 Ulusldrarası Genetık Kongresı'nde Chetverikov fenotıpık olarak benzer dogal po pulasyonlaı ın çok sayıda çekınık mutasyonlar taşıyabılecegı sonucuna vardıgı Drosophüa'nın dogal populasyonunddkı çalışmalarının sonuçlanm suııdu Chetverıkov, turler sunger gıbıdır, çok sayıda mutasyonlarla doymuşlardır" demıştır gu bır gruba katıldı ve ulkedekı polıtık yıdışı degıştırmeye çalıştı Grubun butun uyelerı tutuklandı ve Koltsov olume mahkum edıldı Yakm arkadaşı proleter yazar Maksım Gorkı 1 .enın e başvurdu VP Koltsov hapısten çı karılarak daha oncekı gorevı olan Deneysel Bıyolojı Enstıtusu Dırektorlugune geüııldı Koltsov, Lysenko'nun bılımsel ükelen mkâımı ve bılırru yanlış yorumlamasım açıkça eleştırdı Bılımsel goruşlerı komunıstler tarafından agıı eleştırdere uğ radı Koltsov 1940 yüında oldu Açıklaridn neden beyın kanaması ıdı Son zamanldida bıyokımydcı Ilya Zbarsky Koltsov'un beklenmeyen olumunun, Sovyet Gızlı Servısı tarafindan zehu lenme sonuru olduğunu ortaya koymuştuı Chetverikov 1929 yümda gerçekdışı polıtık ıddıalarla tutuklandı ve Avrupa Rusyası ıle Sıbırya sınırı olan Ural'lara beş yıl ıçın surgune gonderıldı Moskova'ya donmesıne hıçbır zaman ızın verılmedı laboratuvarı tdhrıp edıldı Sonunda 1948 yılında ışten de atıldı Arkadaşlarıncd unutulmuş bır şekılde Goıkıde oldu Araldnnda Agol, Levit, Nadson ve Meister ın (Tablo 1 'e bakınız) de bulunduğu çok sayıda bılım adamı Sovyetlere kaışı faalıyetlerde bulunmakla suçlanarak 19361940 arasındd vuruldrak olduruldu 6 Ağustos 1940'da Rus bıyologu Vavılov tutuklandı ve casusluk ve yıkıcılıkla (sabotaj) suçlaııdı Uzurı ve ışkencelı sorgulamalaı sırasmdd^ dynı suça katılan arkdddşlarının adını veı mesı ıçın ışkence gordu Onre olume mahkum edıldı son ra bu reza 2.4 yıl hapse çevrıldı Rejımım dcımasızlıgı ozellıkle Vavılov vakasında kendını gostetdı Hapıs cezası kararı Vavılov'un tutuklu bulunduğu Saratov Hapıshdnesıne bıldırılmedı Vavüov dçlık ve sefalet ıçınde 23 Ocak 1943 tarıhınde olum hucresındp hayatmı kaybettı 1941 yılında Georgii Karpechenko ve Gregory Levitsky lutuklandı Tutuklanma emrınde onlara karşı suçlama Idiııı kısrnen Vdvılov'dan kaynaklandıgı yazdı ıdı Levıtsky olu me mahkum edıldı ve kısa suıedc hapıste muhteıııelen ırıühdra roılanaıak oldu Kdipeclıenko ıse kuışunlandı Sovyetler Bırlığı Lenın Tarım BılımİPrı Akademısmın Agustos 1948'dekı toplantısından hemen sonid Lysenkoculu ga en açık eleştıı ılcı ı yonelten V. P. Efroimson Sovyet bıyolojısı ve tdiırru uzeıınde Lysenko rıurı olumsuz etkılerını konu alan 200 sayfdlık bır yazı ha7irladı Bu yazıyı Sovyetler Bırlığı Komunıst Pdrtısınm Merkez Komıtesıne gonderecek kaddr cesaretlı olan Efioımson bunun sonucu tutuklandı ve 1955 yüına kdddr kcddcdgı toplama kampına gonderıldı 1955 ın erken aylannda yukarı soz edılen bıyolog td nmrı ve genetıkçderın arkadaşları ve akrabaları, Sovyetler Bırlığı Başsavcüığmdan malıkum ve ınfaz edılmış burun bıhm dddrrdarırun yenıden yargıldnmaldrını tdlep ettılpr Dılekçe ve rerderın hepsı tum olgularda samkların adıl yargılanmadıkld nnı ve uydurma suçlamalark tutuklanaıak oldurulduklerını bddıren yazüı bırer açıklama aldılar Soz konusu tum bdım adamlarının ıtıbarlan olumlerınden sonra ıade edıldı Sovyet Impa ratorlugunun çokuşunden sonra mahkeme tutdnaklan tasmen açıldı ve akrabalar ıle bılım adamlan suçlamdldrı ılk defa gormek şansına ulaştdar Yıkıcdık ve 'halk ve devlet duşmanla n"na ddhıl olma suçlanidldnnın bu bılım adamlannın Lysenko oğretderıne ve Komunıst Partı ısteklerıne karşı çıkması nedenıyle yapddığı açığa çıktı Bılımın polıtıkaya dlet edılmesıne ve Lysenko'nun partı desteklı "yalancı bdımıne" kdrşı çıktıkları ıçın hdyatlannı kaybettüer Totaliter politik baskı Sovyet komunıst rejımı en ıyı bdıırı dddmldrının çoğunu saf dışı bıraktı, toplumsdl dhldkı yıprattı ve ulkeye tamır edıle rnez zararlar getırdı 1919 1922donemındeLenın goıuşlerıne uymayan bınlerce fdozof sosyolog tdi ıhçı ve ekonomıstı surgune gonderdı Stalın ve Komunıst Partı Polıtburosu daha da derı gıderek bazı bdım dallarının 'burjuva saçmalığı" olaıak yasak edılmesı kararını aldı Rusyada bılıme Komunıst lıdeıleıın mudahdlesı ?() yy bılım tdrıhınde sadece Nazı Almanya'sında yer dlan olaylarla karşıldştırddbılen ozel bır fenomendır Bu olaylaı heı yerde butun bılım adamlarının kaışılaştığı gunluk polıtıka olayldrından mtelıksel olarak fdiklıdır Totaliter re]imlerın en trajık sonu cu Partı goruşlerı de uyuşmayan bılımsel verderı tartışmayı deneyen bılım adamlarınrn eza çekmesıdıı Sovyetler Bırlı ğı ndekı çok sayıda derı gelen bılım dddmmın kışısel trd]edıle tı genış ve deıın etkılere yol açmıştır Toplumun polıtıze edıl mesının yıkıcı etkısı konusunda karşıkştınlabdır bır başkd olay 1933 den sonra faşıst Almanya'da bdım uzermde Ndzılerm ydptıgı tahrıbattır Ozellıkle Yahudı kokenlı bınlerce bdım adamı Almanya'yı terke zoılanmıştır Yıne de Sovyetler Bıılığı ndekr bdım dddrrddrının kıtlesel olarak tutuklanması bılım uzeımde ddha buyuk etkdere yol açmıştır Bana goıe bu olay bılım taııhının en trajık olayıdır Polıtık dıktatorluğun korkunç etkılerını gozler onune sermekte ve bdımın polıtıkarılann mudahalenı olrridddiı bdım adamları arasında serbest vc açık taı tışnid ıle derleyebıleceğını gosteı mektedıı *V.N.Soyfer Laboratoıy of Moleculdr Genetırs Depaıt ment ol Bıology, George Mason Uravetsıty e mad vnsoy fpr@gnu edu Bu makale 'Nature Revıevv Genetıkcs der gısındo (2001 2) yayımldndı Çevıren Prol Dr Faik Sanalioğlu Dokuı Eylul Unıversıtesı Onkolop Enstıtus Pedıatrık Onkolojı Bı lım DdL eposta faık sanalıoglu@deu edu tr Çevirenin notu: Gerçek bılım adamldimm amacı do(ja kanun lannı keşfetmek ve bunlan msanlık yaranna yenı buluşldr ıçın kul lanmdklır Bu uğraşısında bılım adamı hıç bır dotfmaya v!/>/d/j maddiı duşuncelennde ve aid^ürınalannda ozgur olmalıdıı Bu alahıldığme seıbestkk onu yduhcı kılar Tsokrası ve ıdeoloıılcı khşeleşmış <;oyl?mlerle doluduı DoğaUm bıhıu ddamlannın her şeyı tarüşan yapüanyla çelışır Buırnden destck aldıkları i'urece onu yucelürler Conışlerıyle çelışen bılımı ve ıdoolojüorme uy mdydiı bıhm ınsanlannı reddederler Royle bılım adamlannın eza gorriıığunp ılışkıntdrıhtcçokornekvardır Kısallarak çevırdı(jımi7 bu ya?ı bu konuda çarpıcı bır ornckur Rus Bilim Adamlarının Yaşam Bilimlerinde Öncü Çalışmaları 18801900'ler: Ilya llyıch Mechnıkov, ınfeksıyonda organızmala 1925: Nadson ve Gregory Füıppoy, Xışını ıle mantarlarda mutasyon oluşturdu (HMuller'den ıh yıl once) nn hucresel ımmun yanıtmı tanımladı 1925: Georgu Dımıtnevıch Karpechenko, yapay pohploıdızas1892: Durutrı Ivanovskı vıruslen buldu 18901910'lar: Ivan Petrovıch Pavlov, üzyolojı uzerındeh çahş yonu ılerı surdu ve Crucıferae aılesmın ıfo uyesı arasmda amfidıploıd bıth oluşturdu malan ıle şarth reüekslenn ükelerını ortaya koydu 1896: Georgıı Adamovıch Nadson, dunyada ılk mıkTobıyolojı 1926: Chetverikov, populasyon genetığının temel ükelerını taeğıtim kursunu açü nımladı 1898: Sergei Cayhovıch Navashın, anjıospernüerm çu ferülızas 1926: Nıkolaı Grıgorıevıch Kholondy, bıth hormonlan uzennde çahşb ve ılk bıtkı hormonlannı ızole ettı yonunu buldu 1903: Nıkolaı Konstantmovıch Koltsov, hucre şeklının uamentler 1927: Koltsov, çılt zıncırü ve semıkonservatıf tarzda eşlenebüen veya ubrüler ağından yapılmış hucre ıskeleü ıle behrlendığuu ıle dev heredıter molekullerm varhğını ılerı surdu 1928: Maxım Nıkolayevıch Meıssel, Nadson Laboraturalarında rı surdu 1910: Gregory Andreevıch Levıtsky , bıtkı hucrelerının mıto çalışrken tmyasal mutajenlen keşfettı kondn taşıdığını gosterdı ve mıtokondrının kendı genetık mater 19291930: Aleksander Sergeevıch Serebrovsky ve öğrencılen bır gen fonksıyonunun çeşıtlı mekanızmalarla ethlenebıleceğını yahnı taşıyahıleceğını ılerı surdu 191S: Sergei Sergeevıch Chetverikov, böcek evnmmde dış ıske gosterdıler. 1930: Solomon Grıgorıevıch Levıt, heredıter hastalıklar ıçın ılk letın rolunu tanımladı 19201930'lar: Koltsov, ıyonlann bıyolojıkyapılann kasılması ve bıyomedıkal ensütuyu açtı 1930'Iar: Vladımır Pavlovıch Efroimson, msan evrımınde mutasgevşemesı uzerındeh rolunu araşürdı 19201937'ler Georgu Karlovıch Meıster, geneuk prensıplen yonlann rolunu gosterebılmek ıçın ınsan ve şempanze ıhzlerınde kullanarakRusya'da lOnvlyon hektardan fazla arazıye ekılen ola mutasyonlann sıklığını araşürdı ğanustu verımh tohurn cınslennı urettı 1935: Dımıtrı Anatohevıch Sabınm, bıtt gehşmesmde katyonla1922: Nıkolaı Ivanovıch Vavüov, "Heredıter değışkenhkte paralelnn roüennı araşürdı, bıyolojık zarlann yapı ve fonksıyonu uzenndızıler kanunu' nu tanımladı Paralel dızuer bugun paraloglar ola de çalıştı rak büınmektedır 771/11 Unlü biyologların trajik akibetleri 1917 Devrımınden uç ay once Lenın, komunıst devlette entelektuellerm basıt ışçderın ve yoksul koylulerın sureklı ve kdçınılmaz kontrollerı altında olacaklarını tum samımıyetı ıle açıkladığı 'Devlet ve Devrım ' adlı kıtabıru yazdı Doğal olarak, ıçlerınde bıhm adamlannın da bulunduğu ıyı eğıtım gor muş entelektueller bunu kabul ptmedıler Lenın 2000'den faz la rejım karşıtını Sovyet Rusya'dan surgun ettı Gerı kalan bdırn ddamlan Sıyası Komıseılerm sıkı kontrolu dlüna alındı Aynı zamanda Lenın hukumetı 'proleter' veya Kızü Entelektueller adını verdıklerı yenı bır seçkınler grubu yaratma çabasına gı nştı 1929'dan başlamak uzeıe Komunıst Paıtısı Polıtburosu, doga bılımlerı ve mdtemdtık uzeımde kesın denetım sağladı vc Sovyetler Bırlığı Bılımler Akademısı'ne uye seçımını kontrol etmeye başladı tşte bu evreden sonra, Stalın doğa bılımlen uzerındekı baskısını artııdı Nıkolaı Koltsov, Çar Hukumetının en guçlu eleştırıcüen ardsırıdd ıdı Ne varkı 1917 Devrımınden sonra toplumun tum demokratık ıdeallerı yenı yonetım taıafmdan dd goz ardı edıldı Koltsov yenı uygulamalara karşı entelektuellerın oluşturdu