Katalog

Yıldızlardan Dönüş Stanislavv Lem Bilim ve Teknolojinin Celeceği Üzerine Araştırma Ruhu Ölecek mi ? OCfiemne dşkırid yenık duşen meşhur veya ısmı unutu lup gıtmış nıce ınsarun sayesınde bugun msanlığın çogunlugu goıece bu idhatlık ve emruyet ıçınde yaşıyor Yeryuzun de yeıaJtında ve goklcrde keşfedılmedık yer kdlmddı ınSdiüık ydşamın çekırdegı oldn hucrenın sırlarına uldşmdnm son aşamdldnna gelmek uzere DNA keşfedıldı ınsan genomu pıojesı tdmdmlannidk uzere bırçok amansız hastdlığd şı fa bulundu olurne olrnasa bıle kansere belkı ya kuı onyılldrdd çare bulundcak Yeı yuzunde ınsa nın doğdsınddn gelen diaştııma hırsım tdtmuı edebılecegı bdkır bır saha k almamak uzeıe Orıurnuzdekı çağlardd ınsanın dogası saydıgı • W X • ^ 4 • A "* mız cxü|ienme ve araştır m nid hıısı kondılığınden W yok olup gıtmezse veya 1960larda yazdıgı Yıldızlaıdan Donuş ısımü romanında gelecekte ınsdnlıgı bekleyen bu çelışkıler yumagını ıncelı yor Gençhcjmı ıkı dunya savaşı arasında yaşamış olan Po lonyalı hekım meülektaşımız Stanislaw Lem Demır Perde donemınde kaleme aldıı^fi VP onu dunyayd tanıtan Solarıs ad lı oseı ınde yıne uldüi uzdy keşıflerı çagının sorunlannı yolumlar Bu alışılmışın dışındakı bılımkurgu yazan 1 9 2 0 yuzyıl donumuııde Juleb Verrıe DH VVells Aldous Huxley'le ba.şlayan felsefı sosyal çozumlemecı bılımkurgu gelenegııu ızlemekte hatta onlaıın bıraktıgı yerden devam etmekte dır Oysd Amerıkan ve Avı upa kokenlı bılım kurgu yazarlan son ellı yüda uzayın deı ınlıkleı mde suslu gıysılerı ve azametlı gemılerı ıle tırarı veya askerı dmaçlı yolculuklar ya pan guzel kadınlaı ve yakışıklı tıkekleıuı karşıldştıkları bırbııınden çııkın ve saldırgdiı yaıafıl turlerıne karşı zaferlen nı anlatan bınlerce loman kalemc aldılar bunlaıırı onemlı bır kısını buyuk kdrlar getıren fılmleı donuştuıuldu Bu eseıle rın ıçınde 2001 A Space Odyssey Dunyayd Duşen Adam Mayrnunlar Cehennemı Dune Fdhıenheıt 451 gıbı bırkaçı harıç duşunsel dege:e balııp ve bılım kurgıınun ozu olan gelecekiekı ( hatta qunumıi7dekı) soıunlaıı ınceleyenler azınlıktalar Yıldızldrdan üonuş te yazaı ınsanlıgın bılım ve teknu lojınm daha fazla gelışüıılmesıne ıhtıyaç duymayacak kadaı doyrnuş bır noktaya geldıgı yenı şey lenn araştırılmasınd gerek kalmadıgı bıı dımyayı anlatır Goklerın otesındekı yol culugundan donen kaşıf bır yandan bu dunyayı anlamakta ve bu dunyaddkı yenı ınsanlaıa uyunı sd(51dmakta guçluk çek mekte araştırmadan hatta çalışmadan ydşamanın unkaniizlıgı ıle buguşmakta yenı ınsanlara araştırma heyecanmı aşı lamdnm yollarını aramakta dıger yandan geçmışı ıle hesapIdşmaktddıı Omrunun en kıymetlı çağını uzayın derınlıkle rınde ufacık bır araştırmacı kafılesı ıle spartan bır dısıplın ıçınde geçıımesı yol arkadaşlannın sefer sııasmda feda pdılmesı yeı yuzunde aılesını arkadaşldrını, yaşadıgı ve sevdıCfi durıyayı bıı daha bulamamacasına terk edıp gıtmesı bırerTıata mıdu' Aıaştııma aşkı ugruna herşeyını feda et mesı dogru rrıuduı ^ Bundan snnıakı yaşamında ne yap 1 maüdır" Stanislavv Lem roman boyıınca yıldız yultuüu Hal Bregg'ın kışılığınde ydlnızca koşıfleı m dec^ıl omrunu araştıı nwya adamış zorluklar ıçınde maddı çıkaı gozetmeksızm buyuk nıucadeleleı veımış olan bılım ddamldrının trajedısı nı de ıncelemekte Bır yanda basıt maddı çıkaı lannı duşunerek tatlı hayatlar suren halk yıgınlan dıger yanda hayatm en onemlı unsuru olan ogrenme ve araştıı nw aşkı de yanıp tutuşan fedakâıca çalışan sankı başka bır turden gelen ın sarılaı Bu çelışkı muhtemelen ınsanlık taı ıhı boyunca vardı ıri'.ıuılığın bu guııe ulaşnıasını sagladı üerıde bılım ve tekno loj] tıerçek vnya y ı h n n Inı doyuıııa v ınaca ııe old' ak' dırrnaktan başka bıışoy rlec^üdıı f'tutleıın ne şpkılde yapıla ' ıjı kcnusundd bııbuındpn çot faıHı yaklaşımlaı ıleıısuıul ınektedır Zemın erudu yaptıımanm depıem pıoblemrnı kokunden çozecegı beklenmemelıdu Deprem çalışmalaıı daha akddemık ıncelemelerı gerektıı ıı Bır zemın ctudu makbimum hü metreye kadar ınen sığ sondaj ve yuzeysel muhendıslık dtaştumalaıından oluşuı (şekıl 4) Daha derındpkı jeolojık bı nınleiın durumlaıı hakkmdd bılgıkı veımez Avcılar bır bdkımdan bu konuda Turkıye nın on şanslı yerlerınden bırıdıı Çunku burada Bayındırlık Bakanlıgı na bağlı Afet Işlerı TUBITAK Gebze Yerbılımlerı Grubu Istanbul Unıversıtesı ve Arar (îemısı ekıplerı MTAJeolojıkEtutler Daırpsı Bogazıçı Unıveı sıtesı Kandıllı Rasathanesı Istanbul Buyukşehıı Beledıyesı Deprem Araştırma Ekıbı yabancı unıvetsıteler ve kuruluşlar taıafından çcşıtlı diaştıırridldr yapılmış ve yapılmaktadıı Bunldid ragmen daha çok çalışmaldi yapılmalıdır Buraddkı sorun çozulmelıdıı kı bır daha bdşkd Avnlar yaşanmasın Kendılerı nı guvendp sanan kentleı gelecek depıernleıde cıddı sınavlar verecektıı Bu bolgedu oluşdbılecek sısmık buyutme çaıpık yapüdşmadakı hataları affetmez Çunku bu durum depremin beklenebüıı olagan etkıleı ının daha dd arttıgı olagandışı bır duıumdur Bogazıçı oğıetım uyesı Prof DrMustafa Eıdık Isü tanbul ıçın kullanılacak senaryoda 20 yıl ıçınde o b5 olasılıkld meydana gelecek olan Mw= / b buyuklugundekı bır depremın en buyuk yer ıvme değpıleıının ozellıkle sahü kesımler Uygulamalı Tiirk Dili Yusuf Çotuksöken Turk dılı ve edebıyatçısı Çotuksoken'ın unıversıte oQrencılerı ıçın yazdıgı Uygıüama lı Turk Dılı kıtabında seçmecı ogretım yontemı uygulanıyor ve kavramsal ogrenme sureçlerı bılgılenme ve uygulanma du zeyleıınde ele alınıyor Kıtap YOK'un Turk Dılı dersı ıçm on gorduCju çerçeve program bağlamında oğrencüeı uı anlama ve anlatma becerıleıını oğıencı oddklı bıı eflıtım anlayışıy la gelıştırmeyı amaçlamakta Her bolumde temel toplumsal kdvramlaı ışlenmekte, bolum sonlarında yaraılanılan kay ndklar belırtılmektedır Bolumler başka metuılerle de zen gınlpştırılmektedıı Kıtap seçtnŞı meünlerle de altematıf bıı ders kıtabı olma ıddidsındadıı Papatya Yayıncılık 02i2Z4b ya gen tr >' • 17 40 wwwpapat y İki deprem kitabı Prof Dı Ahmet Ercan ın Marcnara'da Deprem ve Depremin Olaca$ı Nasıl Bilinir? Bdşlıklı kıtaplan pıyasaya çıktı Ilk kıtapta Maı mara da beklenmekte olan dep rem konusu ışlenıyor Ercan kıtabında depremin davranışı ve hmlıgı hangı buyuklukte olabılecegı ve almacabılecek onlemler gıbı konulan ışlıyor Ikıncı kıtabında dppremın olacdgının nasıl bılıneregının yontemleıını sııaduzen dnlalı•t Marmara'da yor Deprem oncesınde yerde olu şan degışımlerın neler oldudjunu gerılım bırıktırmeye başlayan aday sılkınme alanında hangı aşamada ne gıbı belırteçleı gozlenebılecegını yazıyor Bu konuda Turkıyp ve Dunyada yapılan diaştıı malaıı vt başaıılı oıneklerını su nuyor Yerın (Jiıneşm ve Uzdym yapısı dıııiıgı ve didlaıınriakı etkı leşımın deprenı olujumuıid katkıaı DepremOtocağı gıbı bılımde henuz draşçırılmakta olan konulara da yeı veı lyoı Nasıl 9 J J j • f • ınsanlann bu yonunu ıo; t3 j î ^ ^ f c B dış edıp bu aşka kapıl madan yaşamaldrım sağlayacak doğum kontıol hapı gıbı onleyıcı bır ılaç bulun mazsa ınsanın uzayın derınlıkleıme açılrnası kaçırulmaz qorunmekte Şu anda kııkuıcı yılına gelen uzay aıaştırmalaıının ük donemlerınde çok buyuk projeleıle diıcak dyd kadaı gıdılebıldı Ydkın zamanda gelıstırılebılecek teknolojılerle uzdydakı en yakın konışunıuzun otesıne ınsdnlı uçus şansı az goıunuyoı, usteük ırısansı? uzay araçlarının guneş sıstemındekı dıger komşularımızdan aktardığı verıler sonucu bu gezeyenlere ınsanü uçuşlar cdzıbesını yıtıııyor Insanlık bu olumsuzlukJara ragmen diaştııma hırsı uğıuna guneş sıste7 mının dısına çıkrnak aşkına kapılacak mı Guneş sıstemı dı şırıa gıdıldıgınde uzay gemılerındekı yüdız yolcularının (Ast ro naut) omuılerımn çok uzun yılları gemıde geçecek ve yolculugun sonunda çozumu daha dd guç olan bır sorunla karşılaşdCdklaı dunyaya gerı dondukJerı zaman uzay gemısınde geçen yıllaı ın l at l at fdzlası yaşdiımıs olacagı ıçın yeryuzunde tdiudıkldrı kımsp kalmamış olacak çocuklaıı veya torunldrından daha genç olacdkldi Ayı ıcd dunyaddkı degışımlere ayak uydurma sorunu ıle kaışılaşacaklar en kotusu de belkı omurlcnnın buyut kısnıını haıradıkları yolculuk ıle kımsenın ılgılenrnedif'rını anrerokloı Evot Stanislavv Lem Deprem Istemo Adı esı TMMOB Jeofızık Muhendıslerı Odası Mıthatpaşa Cad No 45/15 YenışehııANKARA TPI (0 U "ılV, 13 79 e pc.t ıl ifrnoffieofizik.org tr Depremlerin sinsi tehdidi Baştarafı 9, sayfada mui;, .suyla doygun gıanuleı zemmdekı gozenek basıncı daha da aı taı ik .sısmık bu/utmeye yaıatu ve yuzeydekı (ozel lıklc çaıpılj yapılaşıridda hasarın daha agıı olmasına neden üluı Sayın Aıpat buyutnıryı onlemenm yoluııon Avcılaı da dçılarak derın kuyulaı vasıtasıyld pompalanarak suyun goze nok basıncını duşurpcpfjını ve oluşabılecek bır depremde şıddPtı azaltdbılecegını ıfade etmektedır Zemındekı tanelerm aıasmda gozerıek suyunun basıncının artmasında deprem gı bı dınamık yuklerın pthn oldugıı bılınmektedır Hatta bu etkı o kadaı buyuktuı kı kımidiaştıııcılaidgorpdepremıtetıklemek tedıı Deprem oncesınde sırasında ve sonrasında yer kabu Cfurıddkı kdydların ne gıbı fızıksel duğışımlere neden olduğu konusundd pekçok deneysel gozlem vardır Bu modellerde (ozellıkle dılatancy dıffusıon modelı'nde) gozenek suyu artışının dopıemı tetıkledıgı konusundd tum dunyada yogun bıı ılgı vaıdıı Bu ılışkı faysupap mekanızması (fault valve mechanısm) olatak adlann Avcıldr'da yaşananları kendı bolgelerınde hıç yaşdmdyacaklanna manan gerek Istanbul'un dıger ılçelerı gerekse Anadolu'nun dığer kentleı ı alelarele hazırlanmış bır bakıma geçıştırılmış yeıleşıme uygunluk amaçlı zemın etutlerıyle depreme hazu olduklarıru sanmaktadırlar Bu kpndrmızı kan de 0 5 0 6 g arasında deOn.pbıleregını belırterek ^000 ~b000 tane bınanın yassı kadayıf 'paııcake) lıpı çoLme/İP ta mamen yeıle bır olabıleceğını sınıılı guçlendıınıe geii'ktı ıen bu tut bındldi ıçın malıyetın 200 mılyoıı ABD dolaıı oldıı ğunu ve boyle bıı uygulamanın c an kayıplaıını ' > 70 manındd azaltacagını ılerı sutmektedıı Bır bolgenın depıem tehlıkesının degerlendıı mek ıçm onrelıkle o bolgenm jeolojık (ozellıkle tektonık) çatısını bıl mek gereklıdır Boylece oluşabılecek bır depıemdekı buyuk yet hareketının (gıound motıon) unceden kestırılebılme.sı ola naklı olsun Boyle bır degerlendıı medo <ınd hedel yeıleşıın dldnıru etkıleyebılecek sısmık dalyalaıuı duıumldiını anlamak olmahdır Bolgeye yeıleştııılecek sıtmık kayıt cıhazlaııyla zemının sısmık dalgdldrld olan etkıleşımını oı taya konabılıı Olasüı buyuk olçeklı depıemde ortaya çıkacak en buyıık ıvme değeılerı yayüan dalgalann krıtık frekans aıalıklaıı ve bu fre kanslardd zemının/bınalann tepküeı ı ıle zemın hakım tıtreşım peıyodları zomının sarsıntıyı buyutme faktoıleıı sısmık bu yutmemn yonlere gore degışıp degışmedıgı onceden kestırılebılır Aynca, zemınde su taşıyan formasyonların durumu (derınlı^ı kalınlıCfi vb) detaylı olarak araştıı ılmalıdıı Son olarak guçlu sısmık dalgalaıidan etkılenebılecek yapı (konutlar ve kamu bınaları) ve tesıslerın (ornegın petrol ve dogal gaz tesıslerı barajlar santraller vb gıbı) envanterı çıkarılmalı, gerekıyorsa guçlendırılmelıdıı 762/21