Katalog

İnsan her türlü koşula uyum sağlama ustası nt/fw5 yoğunluğunun, kalabalığm kaçınılmaz olarak şiddete zemin hazırladığt görüşü yanlış çıkıyor. Insanlar kalabalık ortamlarda minik bedeller ödese bile yaşamayı becerlyor. yapan ogYencüere bataklık farelerı gıbı ısımler taktılar Bu arada toplumlann gıde rek anarşı veya dıktatorlulbatagına saplanmak uzeıe oldugunu üerı suren Amerı kalı büım gazetecısı Robert Ardrey 1970 yılında ınsanlardakı dogal kalabalıklaş ma egüımıne dıkkat çekerek şunldn soyledı Calho Rhesus maymunlan kalabalık ortamlara çok çabuk uyum sağlar. Sıkışık mekânlann un un farelennm merkezı yarattiğı rahatsızlığı gldermek Içln blrblrlerlnl kasırlar. yemek bolumunde gonullu olarak topldnması gıbı ınsanlar da yerleşım bınmlerının bu ıhşkıyı buyuk olçude saptırabılır Ulusal gelırın onemlı bır faktor oldugu varsayımından hareketle ulkeler uç ana grup merkezlerınde gonullu olarak bıraraya gelır' Boylece Calho un un goruşlerı saldırganlık ve şıddet egılımı konusundakı ta ele alınır Bunlar lıberal ekonomıler eskı Dogu Blogu ve Uçuncu Dunya ulkelendır Ulkelerarası kalabalık şıddet ılışkı çalısmalard temel oluşturdu sı karşüaşnrması uç kategorı çerçevesmde ele alınırsa tutarlı Kemırgenler uzenndekı çalışmalardan elde edılen bul guların ınsanlar ıçın de geçerlı olup olmadıgını araşnrmaya bır ılışkı elde edüebılır Ancak bu da beklenılenın aksı yonunsıra gelınce büım adamlan ve yazarlar ummadıklan bır du dedır Ornegın nufusu yogun olmayan eskı Dogu Blogu ulke rumla karşüaşülar İnsan topluluklarına kabaca bır goz atmak lerınde şıddet egılımı yuksektır Benzer bır trend serbest bıle boyle bır paraleHıgın kurulamayacagını gostenyordu ekonomının geçerlı oldugu ulkelerde de gorulmektedır OrOrnegın farklı ulkelerde kılometre kareye duşen insan sayısı negın metrekareye duşen insan sayısının duşuk oldugu ıle insan başına duşen cınayet sayısı karşüaşünldıgı zaman ABDde cınayet oranı ulkeler ortalamasının çok uzenndedır Oysa nufus yoğunluğunun bunun 13 katı oldugu Hollandada (1996 yılında Bırleşmış Mılletler Demografık Yülıgı nda oldu gu gıbı) ıstaüstıksel bır ılışkmın kurulamayacagı çok çabuk cınayet oranı ABD den 8 kat daha duşuktur Cınayet oranlannın kentsel bolgelerde kırsal bolgelere anlaşıldı gore daha yuksek oldugu duşunulmektedır Bu varsayım çerBoyle bır ıkşkının kurıd maması normal karşılana çevesınde cınayet oranları ve nufus yogunlugu arasındakı büır çunku kışı ba^ına du ılışkı yenıden hesaplandıgında, ortaya yıne pozıuf bır sonuç çıkmaz çunku bu sefer de tarıhı ve kulturel faktorler devreye şen ulusal gelır sıyası or gutlenme gıbı degışkenler gırer Kaldı kı kuçuk olçeklı insan üışkılerınde bıle saldırganlık ve kalabalık arasında pozıtıf bır ılışkı kurulamıyor Ornegın ılk veya SALDIRGANLIK 0.15 orta ogrenım ogrencüerı kuçuk bır mekana sığdınldıgı zaman huzur 0.12 suzluk ve hafif duzeyde bır saldırganlık gorulebılır ancak genel olarak ınsanlar anlaşmazlığa veya zıt 0.09 laşmaya yol açmamaya ozen gostermektedır Unıformed Servıces 0,06 Unıversıtesı Psıkıyatrı Bolu mu nden Jü»drew S. Baum ve ça0.03 hşma arkadaşlan yatılı ogrencüer uzennde yuruttuklerı bır çalışmada ortak kullanım alanlarını payla Yasam kofulu şan ogrencılerın daha ferah alanlarda yaşayan ogrencılere gore daENDİŞE ha az toplum ıçıne kanşüklannı ve oda kapılarını daha uzun sure kapalı tuttuklarını tespıt etmış Bu sonuçlan degerlendıren Baum kalabalı gın ınsanları sanıldıgı kadar etkılemedıgı sonucuna varmış 1980 lı yülarda bu ve benzerı çakşmalar bırer bırer yayımlanmaya başladıgı D.5 Asansör etklsl: Insanlar tematı mlnlmuma Indlrgemek tçln atanıörde göz zaman, kalabalık ıçınde yaşamaya temanndan kaçmır, haraketlerini mlnimal düzeyde tutar. 962 yüında psıkolog John B. Calhoun ın ' Nufu.s Yo ğunlugu ve Sosyal Patolojı' başhgı altında Scıentıfıc Amencanda yayımlanan çalışması o yülarda nufus yo gunlugu ve toplumsal hastalıklar konusundakı yaygın goruşlen yansıtiyordu Calhoun 18Yuzyüsonlanndayaşamışunlu demograf Thomas Malhns un aşın nufus yogunlugunun otomatık olarak toplumları yoksullaştırdıgı ve suça teşvık ettığı yolundah goruşlerıne kaulmakla bırlıkte, kalabalıgın ne den olduğu davrarnşsal tepküer konusunda çok az şey bıldıgımıze dıkkat çekıyordu Maltus'un gozlemlennın dogrulugunu smamak ıçın Calhoun fareler uzerınde bır dızı deney gerçekleşürdı Bu deneyler karabasandan farksız senaryoldra yol açtı Cok sayıda fareyı kuçuk bır odaya dolduran Calhoun farelerın gıderek bırbırlennı oldurdugunu cınsel tacızlerın artügını ve en sonunda bırbırlennı yedığını gozledı Bu durum ozellıkle merkezı beslenme bolumundekı fareler arasında daha belırgmdı Odanın dıger taraflannda da yıyecek bulunmasına kar şın farelerın pek çogu merkezı beslenme bolumunde toplanıyor bır lokma yemek ıçın ıüşıp kakışıyordu Bu patolojık bırlıktelıge Calhoun davranış batakkgı adını taktı Sıyasıler bu deneylerden elde edılen sonuçlan çok çabuk benımseyıp ınsanlar ıçın geçerlı olup olmadıgını duşunmeden pratık hayatta kullanmaya başladüar Çahşma koşulla nnın duzelmesı ıçın yuruyuş yapan ışçüere fare surulerı' yoksulların yaşadıgı varoşlara ' hayvanat bahçesı" boykot ı Yafam koşulu 687/*