Katalog

Universitelerde kız öğrenci sayısı hızla erkeklere ulaşıyor Son on beş yıl içinde Turkiye üniversitelerinde kız öğrenci oranı sürekli artış göstererek % 43'e yükseldi. Yerbilimleri bölümlerinde kız öğrenci oranındaki artış, bu genel artışın çok üstünde... Arkasından fizik, meteoroloji, matematik ve kimya geliyor... Bilgisayar, işletme ve sosyal bilimlerdeki kız öğrenci sayısında ise ise yer yer düşüşler yaşanıyor... Nilgün Okay (*) Q ok değü daha yırmi sene oncesınde unıversıtelen. mızın bazı bolumlennde kız oğrencı sayısı yok deV necek kadar azken bugun tazlar nerdeyse top lam mevcudun yansını oluşturuyor Bu değışımın sebeplen nedır? Bu değışım nasıl yaşandı? Acaba kız oğrencı sayısındakı arüş, umversıteye gıren kız oğrencı sayısındakı aruşa mı bağlı? Son yırmı sene ıçınde yaşadığımız hızlı gelışme değışık bolumlere nasıl yansıyor? Bu sorulan hsmen cevaplandırmak ıçın yurutulen araştırmada verı olarak 1983'ten gunumuze kadar çeşıtlı yıllara ait OSYM Yuksek Oğretım Istahstiklen yayınlan kullaruldı Şekil 1 dort yülık lısans oğretımı veren unıversıtelere gıren kız oğrencı yuzdelenm gostenyor Kız oğrencı sayısının toplam oğrencı ıçındekı oranı 1983'te % 36'dan 1999'da % 43'e yukselmış Bu yülar arasında umversıteye gıren kız oğrencı sayısında duzenlı bır arüş goruluyor Bu artış yülık ortalama % 0 44'ye karşüık gelmekte Eğer artış boyle devam ederse 2016 yüında kız ve erkek oğrencı sayısının eşıt hale geleceğı tahmın edüebüır *«. '«. • » « « « Fen bilimleri bölümlerinde kız öğrenciler Turttıy 9*n«k 1 lııık •ktmy. Ç ğinde olduğu gıbı onemlı bır duşuş gostermış (Şekil 2). Mimarük bolumlerındekı kız oğrena ordnındakı değışım de muhendıshk dallanndakı benzer bır nıtelık taşıyor (Şekil 2) Soayal bilimlerde kız oğrencı oranındaki artış Turkıye genelındekı artşa paralel bır değışım gostenyor (Şekü 3) Ügınç okrak işletme bolumlennde 1986 üe 1989 arasında kız oğrencı oranı hızla artmış, sonra benzer bır hızla duşmuş 1986 Ue 2000 yülan arasında kız oğrencı oranı genel de fen bolumlerınde Turbye ortalamasının uzennde bır artış gostermış sosyal büımlerde artış Turkıye ortalaması na paralel bır seyır ızlemış, muhendıshk bolumlerınde ise kız oğrena oranı sabıt kalmış Pekı, bu oranlar unıversıteden umversıteye farklüık gostenyor mu? 19M JckMl Mühendislik bölümlerinde kız öğrenciler • Mgluyır •OnMm mtmarMt kknya Tu 1MS Kız öğrenci oranında üniversiteler arasındaki farklar Şekil 1, 2 ve 3'te gosterüen kız oğrencı oranlan, tum Turkıye'dekı bolumler ıçın Farklı unıversıtelenn aym ısımlı bolumlen arasında bu oranlar onemlı farklüüdar gostenyor mu' Turkıye'de jeolojı eğıumı veren yırmı alü bolum var İTU'dekı jeolojı bolumu, ODTU'den sonra en yuksek puanla oğrencı kabul eden bolum Şekil 4'te ITU jeolojı bolumune gıren kız oğrencı oranı ve tum Turkıye dekı jeolojı bolumlenne gıren kız oğrencı oranlan ayn ayn gosterümış ITU jeolojı bolumunde 1989 üe 1992 arasında kız oğrencı oranında çok hızlı bır artış olmuş, daha sonra bu artış azalmış, Turkıye genelındekı artış ise sabıt bır hızla devam edıyor, hatta İTU'dekı oranı kısa bır sure ıçınde ya kalayacak gıbı Bu ornek, unıversıteler arasında farklüüdar olmasına rağmen, kız oğrena oranında değışımlenn nıtelık olarak benzer bır ozellık gosterdığım ortaya koymakta Yerbilimlerinde büyük artış Kız oğrencı oranındaki bu artış değışık bolumlere nasıl yansımış? Bu konu araştınldığında bolumler arasında çarpıcı farklılıklar goruluyor Kız oğrena oranında belkı de en çarpıcı artış yerbilimleri (jeolojı ve jeofizık) bolumlennde olmuş 6O'lı ve 70'lı yıllarda yerbilimleri bolumlennde, ozellıkle jeolojı muhendıslığınde, kız oğrencı sayısı bır elın parmaklannı geçmezdı Hatta bazı jeolojı bolumlen sadece erkek oğrencı kabul ederdı 8O'lı yıllann ılk yansında da yerbıhmlen bolumlennde kız oğrencı oranı %20 cıvanndaydı Daha sonra 8O'lı yıllann sonlarına doğru bu oran hızla artarak 1992'de % 30'a, son yıllarda da % 40'a kaddr yukseldı (Şekıl 1) Yerbilimlerinde % 1 42lıkyülık artış hızı, Turkıye genelındekı tum kız oğrencı oranındaki artışın (% 0 42), uç kaündan daha fazladır1 Yerbüımlenndekı kız oğrencı oranındaki aruşa benzer bır değışımı sadece fizik ve meteoroloji bolumlerınde goruyoruz Turkıye de 1983'te ozellüde fızık bolumlermdekı kız oğrencüerın oranı % 25 ıken, 1997'de % 38 olmuştur, yülık bazda arnş oranı % 0 93'dur Buna karşın matematik ve kimya gıbı dığer fen bolumlerınde kız oğrencı oranı, Turkıye genelındekı değışıme benzer ya da az bır artış gostenyor (Şekü 1) Fen büımlenndekı bu çarpıcı değışımlerden farkh olarak mühendislik dallannda kız oğrencı oranı 80'h ve 9O'lı yülarda ya sabıt kalmış, ya da bügısayar muhendıslı Kız öğrenci sayısında bolumlere göre değişımin olası nedenleri Kız oğrencı oram neden bazı bolumlerde hızla artarken, dığerlenndekı artış daha duşuk ve bazüannda ise hatta duşuş gostenyor' Bu sorunun cevabı çok daha kapsamlı bır araştırmayı gerektınyor Fakat bu aşamada bazı saptamalar yapmak da mumkun Kız oğrencı sayısımn Turkıye ortalamasının uzerınde olduğu mımarlüc, kimya muhendıslığı, kimya, matemahk, işletme gıbı dallarda kız oğrencı oranındaki artş Turkıye genelındekı artşa paralel bır değışım gostermış Yanı, 8O'lı yülardan b e n bu konulara kız oğrencüerın duyduğu ügıde bır değışüdık olmamış Buna karşm 8O'lı yülarda kız oğrencı oranının duşuk olduğu bazı bolumlerde (jeolojı, jeofizık, fızüc) oran hızla artarken dı ğer bolumlerde (bilgisayar elektnk makıne muhendıslığı) bu oran azalmış Bu farklüık nereden kaynaklanıyor'? Bolum seçımınde jeolojı, jeofızüc, üzüc güoı konular üe bügısayar, elektromk gıbı konular arasında onemlı bır fark var Hemen hemen hıçbır oğrencı jeolojı, jeofizüc, fizüc gıbı dallan ük uç tercüıı ıçensınde gostermıyor, buna karşın bügısayar, elektromk gıbı konular her zaman bırmcı tercüıler arasında oluyor Oğrencüerın ük uç tercıhını etküeyen etkenler gelecekte ıyı bır ış bulma umıdı ve gunun modası Orneğın, 7O'lı yülarda tıp, makına ve elektrüc muhendıslığı ük uçteydı, gunumuzde bügısayar ışletme, mımari, 20 sene sonra belkı de başka dallar olacak Dk uçten sonrakı tercüüer belkı de oğrencüerın gerçek ügı alanlannı yansıtıyor Orneğın yerbüımlen, fizik ve hatta meteoroloji gıbı dallarda ış bulma potansıyeh duşuk, bu dallardan mezun olan oğrencüerın çoğu başka mesleklerde çalışıyor Bunu büerek bu dallan seçen kız oğrencüer demek kı bu konulara gerçek bır ügı gostenyor Yerbüımlen, fizik, kimya gıbı konular dunyaya, yaşadığımız fizücsel çevreye duyulan ügının sonucunda gelışen dallar Dunya tanhıne bakacak olursak, Islâm, Çın, Hınd medenıyetlennde uzücsel çevreye bır ügı olmadığı ıçın, bu dallar hıçbır zaman gelışemedı Omeğın, Osmanlı Imparatorluğu'nda çok sayıda muhendıs, mımar ve doktor olduğunu büıyoruz ama bır jeolog veya fizüfçı olduğunu bümıyoruz Turkıye'nın halen surmekte olan uzun, sancüı Batüüaşma surecınde, 9O'lı yülarda onemlı bır aşamaya ulaşüdı Dunyaya, fizıksel çevreye duyulan ügı ortaya çıktı Gittıkçe sayüan artan doğa yuruyuşlen, gezı ve doğa dergüen, TEMA, AKUT, ÇEKUL gıbı dernekler, hep bu çevreye olan ügının sonucu, ve npık bır Batüı olgu1 lşte son 9O'lı yıllarda yerbıhmlen bolumlerınde h z oğrencı sayısındakı artış belkı de fizıksel çevreye duyulan bu ügının bır sonucu Sonuç olarak Son onbeş yü ıçınde Turkıye genelınde umversitelerdekı kız oğrencı oranı surekh bır artış göstererek 1999 senesınde % 43'e yukselmıştır yerbüımlen bolumlennde kız oğrena oranındaki artış, bu genel artışın çok usrundedır Bu artışın muhtemel nedem 9O'lı yülarda başlayan fızü<sel çevreye ve dunyaya duyulan ügıdır Dunyada 6O'lı, 7O'lı yülarda ekonomık ve sosyal değışımler olurken bızde de bu değışımler 8O'lı yülardan sonra yaşanmaya başlandı Ozellüde son yırmı yıldır bazı bolumlere gıren kız oğrencüerın artması belkı de bu değışımlerm sonucuna bır ornek Bu değışım yülan unıversıtelerımızde de artık kadının daha bır "görttnür hale geldiğini" gostenyor (*) Y Doç Dr, ITU Maden Fak Jeolojı Muh Bolumu Ayazağa 80626 Istanbul, okayn@ıtu edu tr Sosyal Bilimlerde kız öğrencller Yerbilimlerinde kız öğrenciler 10 1880 1M0 19B5 2000 687/4