Katalog

Sonuç olarak, deneysel çalışmalar, androjenlerin ereksiyonun her aşamasında belirleyici rol oynadığını ortaya koymuştur.6 . : Yaşlanan dünyada erkek! Andtopozun şu anda dünyada kaç erkeğin sorunu olduğu tam olarak bilinmese de, 21. yüzyüın ilk yansında androjen eksikliğı olan erkek sayısının anlanüı bir şekilde artacağı nüfus araştırmalan sonucu tahmin edilmektedir. Tablo2, Birleşmiş Milletier Ekonomik ve Sosyal Enformasyon Departmanı'nm, 75 yıllık bir periyotta dünya nüfüs tahminleri ve yansrmalanndan elde edilmiş verileri göstermektedir. 2O.yüzyüın son on yılında dünya nüfusu 1 müyar artmıştır, ve önümüzdeki 25 yü içinde de 2 milyarlık bir arüş beklenmekte ve 2025 yıhnda dünya üzerinde 8 müyarinsanrn yaşayacağı öngörülmektedir. Daha çarpıa olarak, tablo3'de de gösterüdigi gibi, yaşam beklentisi, bu periyotta en az 30 yıl kadar artmıştır. Buzaman içinde 65 yaş üstü birey sayısı 3 katına çıkarken, çocuk sayısı %35'den %20'lere düşecekür. Sonuç olarak kaba bir hesapla 2025yıbnda dünya nüfiısunun yaklaşık %15'inin 65 yaş üstü bireylerden ve bunlannda yaklaşık %50'sinın erkekierden oluştuğunu göz önünde bulundurursak, bu yaşlı erkek populasyonunun %3050'smde de serum biyoyararlanılabıhr testosteron düzeyinin düşük olacağı varsayüırsa, bu tarihte dünya yüzeyinde androjen replasman tedavisi ihtiyacı duyabüecek 180300 milyon erkek olacakür. ,, , „ w Günümüzde kullanüan formlan, agızdan ahnan tabletler, kas ıçi enjeksiyonlaz ve skrotal ya da nonskrotal deriye yapışurüan yamalardır. Bu yöntemlerin hepsınin ayn avantajlan ve dezavantajları bulunmasına ragmen, deriye yapıştnlarak kullanüan patch'ler günlük testosteron salınım ritmini taklit ederekfizyolojikve etkili bir iyileşme saglarlar. ".•/ İnsanoğlunun Zihinsel ve Fiziksel Evrimi »nsanogluna gelene kadar farkh türler dünya tarihinde farklı zamanlarda ortaya çıkmış ve bu süreç içerisinde iki önemli aşamada (mental ve fizik3İ) evrimselleşme önem kazanmıştır. Bu aşamalan alet kullanma ve yürüme olarak inceleyebiliriz. Sonuç ."V;>:'rı., wj.'., Dünyamız hızla yaşlanan insanlığa ev sahipliği yapıyor (Tmblo1,2,3). Hızla yaşlanan insanlıkla birlikte ileri yaşlarda görülen sağlık sorunlarının da artması kaçınılmazdır. Andropoz da bunlardan biri olmakla birlikte tanısı ve tedavisi oldukça kolay VR 7,ahmetsız bir yaşhlık sorunudur. Sonuç olarak, Birleşmiş Milletlerin verilerine dayanarak, 2025 yıhnda 180300 milyon erkejin, androgen replasman tedavısine gereksinim duyacağı tahmin edilmektedir. Bu da, Michelangelo'nun ünlü heykeli 'David' gibi genç erkek oranının yakın gelecekte azalacağı ve androjen replasmanma gereksinim duyacak erkek sayısının artacagını göstermektedir. (*) Istanbul Üniversitesi, Istanbul Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dah Kaynaklar: 1 Tenover JL: Testosterone and the aging male. JAndrol 18: 103108; 1997 2 Morales A Practical approach to andropause and androgen Iherapy AUA Courses, 1999, Dallas, Texas 3. Gray A, ve ark.: Age, disease and changing sex hortnone levels ın middleaged men; results of Massachusetts Male Aging Study J.Chn.Endol.Metab. 73: 10161025, 1991 4 Vermeulen A: Declining androgens wıth age: an overview. Androgens and the Agıng Male, The Parthenon Publishing Gray Ltd, sayfa: 314, 1996 5. Kaufman MJ, Vermeulen A: Declimng gonadal funcüon ın elderty men. BaUiere's Clin.Endol Metab. 11: 289305,1997 6. Mills TM, Levvis RW The role of androgens in the erectile response a 1999 prospectıve. Mol.Urol. 3:7580,1999 7. Cunnıngham GR, ve ark.: Testosterone replacement therapy and sleeprelated erecüons ın hypogonadal men. J.Clın.Endol.Metab. 70: 792796, 1990 8 Bivalacgua TJ, ve ark.: The influence of castratıon on pharmacologically induced penile erection in the cat JAndrol 19: 5516S7, 1998 1. Alet Kullammı Modern biyolojinin temel doktrini insanoğlunun mental ve fiziksel evriminin bir sonucu olarak yaşamda ürettüderidır. Alet kullanımı insanoğlunun hayvanlar arasındaki gerçegı anlayabüdigi bir üstünlüktür. Şempanzeler çok başanlı olmasalar da alet kullanabilir. Şempanzelerle çalışan Jane Goodall alet kullanabilen gorilleri ve orangutanlan da saptamıştır. Omurgahlardan uzun kuyruklu maymunlan,filleri,yunuslan, su samurlannı, pek çok kuş çeşidini (alakarga, karga, sıvacı kuşu ve ispinoz gibi), omurgasızlardan ahtapot ile birkaç kannca türünü alet kullanabilen canülar olarak gösterebilirız. Bunlar tahta, taş, sünger ve kanca gibi degişik objeleri mental potansiyellerine göre kullanabilmektedirler. Alet kullanımı dünyadaki ekosistemlerde fundamental bir potansiyel olmak zorundadır. Üstte sözü edilen türlerden olan şempanzelerin (Pan troglodytes) alet kullanımındaki karmaşalan kullanımda onlann çok başarüı olmadıgını düşündürmüştür. Insanoglu gibi farklı şempanze popülasyonlan da tek bir kültürel gelenege geçebümıştır. Tanzanya'daki Gombe vadisinde yaşayan şempanzeler Jane Goodall tarafindan 40 yıl önce uzun süre çalışılmıştır. Bunlann balık avlamada, balkanncatermıt çıkarmada alet kullandıklan, undıklan açmak için taş ve tahtadan çekiç kullandıklan saptanmısur. Isveçli Christophe ve Hedvrlgc Boesch Tanzanya'daki şempanzelerin mental haritalannda degişik aletleri kullanabileceklerini saptamışlar ve bunun insanoğlunun çocukken sahip olduğu zihinsel gelışimini gösteren Öklit haritalanna denk geldiğıni belırtmişlerdir. Sierra Leone'de yüzyü önce Portekızli ve Afrikalı maceraperestler de ilk olarak şempanze davranışlannı rapor etmışlerdi. Alet kullanabilme yeteneği atalarımızdan ınsanoğluna kalan temel bir hammaddedir. < •• . ^ 2. Yürüme s İnsanoğlunun atası ve bağlı olduğu familyası büyük beyin ve iki ayaklüık Tedavi seçenekleri r " * Androjen düşüklüğünün medikal tedavisinin amaçlan seksüel fonksiyonlann yerine konması, libido restorasyonu ve bireylerde iyi olma hâlinin teminidir. Seksüel fonksiyonlardaki etkilerinin yanı sıra, eşit derecede önemlı olarak androjen replasman tedavisi gelişmiş osteoporozun ilerlemesini engeller, kas gücünü restore eder ve mental kapasiteyl arttınr. Testosteron tedavisifizyolojikserum testosteron düzeylerinin kanda sağlanmasını, aynca testosteronun metabolizma ürünleri olan DHT ve östradiolün de optimize edilmesini içerir. Pek çok tmpanıe günliA yafamda taştan aktkr kullanır. Sağda Uberya'da yafayan yetlfkln bir dlfl stmpanzt alet kullamrken gürülmektedlr. fempanzeler bkbMerinl lıkylp, akt kullanma fknlkkrinl bkUrkrindm öğrenlHtr. '. • . • ; t ; . ••*.<•>.•••:•• •; • * . • . , : Vücutlan yeterii miktarda testosteron üretmeyen erkekler, doktor tavsiyesi ile yapay hormon takviyesinden yararianıyor. tkınlar genellikle üç haftada bir, insanlann kendi kendilerine yapabildikleri iğneler }eklinde uygulanıyor. Ne var ki bu iğneler vücudun dakika dakika ürettiği ve çok hassas bir dengede tuttuğu doğal düzeyi tutturamıyor. Bu dunımda hastanm duygusal yasamı inisli çıkıslı bir seyir izlerken, yorgunluk ve depresyon gibi belirtiler giderek yaşam kalitesini düşüruyor. Iğnelere karşı bir diğer alternatif de yapışkanlı bantlar. Aynı fekilde bunlar da normal düzeyin tutturulmasında başansız kalıyorlar. Ayrıca kullanım açısından da epey sorun çıkarttyor. Doktor reçetesi ile satılacak AndroCel isimlijel seklindeki hormon takviyesi bu sıkıntıhra son verecek. Üretki sirkete göre söz konusu jel, gün içinde birden tazla kereler kullanılabileceği için hormon düzeyinde inis ve çkıslar yasanmayacak. Vücudun doğal testosteron üretimi 30'lu yaslardan baslayarak inise geçse de, pek çok erkek takviye hormon almayı bugüne dek düfünmüyordu. AndroCel'in bunu değiştireceği düjünülüyor, çünkü günej yağı gibi kolayca vücuda sürülen ilaç, yalnızca kullanım kolaylığı nedeniyle yaygın bir sekilde kullanılabilir. Testosteron, herseyden önce kas kütlesini arttmr ve dnsel arzuyu körükler. Böylece pek çok kültürde geçerli olan, mükemmel vikut ve sürekli eyleme hazır bir libido özleminl büyuk ölçüde giderir. Billmsel arastınnalara göre erkek vücudunda kadmlara oranla daha bol üretilen testosteron, saldırganlık, risk alma, rekabet duygusu gibi erkeklere özgü bazı davranışlara yol açar. Kadın erkek arasındaki davranıs farklılıklarmm bu biyolojik kökenden kaynaklandığı düsünülüyor. Ne var ki bu konuda bilimsel verilerin henüz kesinleşmemis olması, erkeksi davranısların bıyotojik nedenlerden mi yoksa çevresel faktörlerden mi kaynaklandığı sorusunun yanıtsız kalmasına yol açıyor. Erkeklik hormonu testosteron la karakterize olan Hominidae familyasıdır. Alet kullanımı çok temeldir. Homo cinsine ait en eski fosiller taş aletleri kullanmış olan H. habilis türü olarak adlandırümıştır. Antropologlar insan türünün gelışimınde alet kullanımı ve doğal seçilim (doğal seleksiyon) arasındaki bağlanüya "biyokültürel evrim" adını vermişlerdir. H. erectus'la birlikte H. heidelbergensis ortaya çıkmışur. H. neanderthalensis Afrika'dan köken alan ve 15 farklı türü kapsayan hominidlerin (insansı) en son dalıdır. Günümüzde Austialopithecus afhcanus ve Homo habilis gibi Ardipithecus ramidus'da yeni bir tür olarak 1995'te tanımlanmıştır. Bipedalism (iki ayakhlık) Hominidae için çok değerlidir. Australopithecus rvbutus, A boisei ve A aethıopicus bitkiyle beslenmek için iri molar dişlere ve çiğneme kaslanna sahipti. Homo cinsinin iki ya da daha fazla türü Australopithecus'dan daha büyük beyine sahiptiler. Australopıthecus'lann alet kuUandıklanna dair kanıtlar yoktur ancak Homo habıhs ve Homo cinsinin sonraki bireylerinde alet kullanımına ait kanıtlar vardır. Taştan, dayanıklı ve şekiLsiz bütün aletlerin kullanımı şempanzelerle başlamıştir. Daha sonra aletler tahta ve kemiğe dönüşmüş ve bunlar zayıf koşullarda korunmuştur. • .. Mehtap Yardımcı Kaynak: Mercury (Nısan 1999) 684/9