Katalog

Yaşlanan erkeğin sorunu: Andropoz Üçüncü bin yılda dünyamızda sayıları daha da artacak olan yaşlanan erkeklerin bu temel sorununda, tıp çaresiz değil... Ateş Kadıoğlu, Pınar Yorük, Ahmet Tefekli (*) rv\ ın hıpoulannis A ndropoz nedir? Andropoz, erkeklerde üerleyen yaşa baglı gorulen fizıksel ve zıhınsel degışüdıklerın androjen hormonlannın azalmasıyla bırlıkte bır klıruk tabloya (Partıal Androgen Declme ın the Agmg Male PADAM) donuşmesıdır ' Bu klırıık tablo şu belırtılerı ıçerır ? 1. Seksuel fonksıyon ve ıstek azalması ozellıkle sa bah ereksıyonlarının kalıtesuıde duşme 2. Entelektuel kapasıtede azalma konsantrasyon kaybı yorgunluk kızgınlık ve depresyon 3. Kas kıtlesınde ve gucunde belırgın azdlma 4. Kemık mıneral yogunlugunda azalma (osteoporoz) 5. Organ yaglanmasında artış Andropoz terımı yaygın kullarumına ragmen çok dogru bır tanımlama degüdır Kadmlarda menopozld bırlıkte ureme ozellıklen tamamen ve akut olarak bıtmesıne karşın erkeklerde ureme kapasıtesı üerleyen yaşa ragmen devam edebüıı Bubaglamda 'yaşlanan erkeklerde andro jen eksıklıgı (PADAM)' andropoz a gore daha dogru bır tanımdır Massachussets Male Agmg Study grubunun 1991 de yayımladıgı çalışma 39 70 yaşlan arasındakı erkeklerde serum serbest testosteron sevıyelenrun yılda yaklaşık %1.2 oranında duştugu gosterümıştır3 Vermeulen ve Kaufman nın çalışmalannda da Tablo1 de goruldugu gıbı bıyokımsayal andıojen eksıklıgı 60 yaşın altuıdakı grupta sadece %7 oranında tespıt edılırken, 60 yaş ustun de %20 oranında gozoınurüik lenmektedır 4 Yıne aynı araştırmacüarın son yıllarda yaptıgı çalışmalar yag dokusıı .. j v K i k ganglıon gostermış kı, 25 yaşın dan 75 yaşına serum |Vfi!> sinirlcr Ltsi.ıı testosteron sevıyelerı yaklaşık" o30 duşmekte kas!arii.!ü/\"i/ bıyoyararlanılabılır testosteron ıse ° u50 oranınkomikler da duşmektedn r Sonuç olaıak 65 yaş üstii erkeklerin yaklaşık %2SS0'sinde bıyoyararlanılabüır testosteron duzeylerınde Mlchelangeo'nun "Davld" heykellnde, androjenlerln hedef organlan özetlenmektedlr. duşuş gerçekleşmekte Resmln sağ tarafmda, genel hedeHer görülürken, sola erekslyonda rol oynayan ve (Tablo1) ve androjen görevleri andro/enlerce düzenlenen organlar gösterilmlftlr. replasman tedavısı genın yapımı ve serum lıpıd duzeylerıne etkılerı de kanıüan rektırecek belırtıler ortaya çıkmaktadır Elbette yastan bamıştır Buyume ve somatık organlardakı bu etkılen ıse gımsız olarak, genetık bozukluklar şışmanlık çeşıtlı hor anabolik etkıler olarak tarumlanır ' Resımde androjenlemonal dengesızlıkler (buyume hormonu tıroıd hormonla rın anabolik ve androjenik etküı oldugu dokular ozetlenn, ınsulın) alkol stres ve kroruk hastalıklar da kan testoste mıştır ron duzeylennde duşmeye sebep olabılmektedır Gunumuzde bellı bır eşık degeı ustundekı serum androjen duzeylennın normal cuısel fonksıyon ıçın yeterlı oldugu varsayılmakta, ancak bu eşık deger ıle ılgüı çelışkılı goruşler one surulmektedır Insanlarda, serum androgen duzey duşukluğunun (hipogonadızm) hemen her zaman hbıdo azalması ve ozellıkle gece ereksıyorüannm sertiığınde ve sMığmda azalma ıle beraber oldugu büınmektedır' Bu hasta grubunda testosteron tedavısı ıle bu şıkâyetler du zeltılebümektedır' Deneysel hayvan modellennde de androjenleım molekuler duzey de ereksıyonun her dŞdmdsmdd rol aldıgı gosterümıştır b 8 Ereksıyon penıse gelen kan akımının aı tmdsı gıden kan ahmınm ıse azalması ve penıs ıçı basın cınm artması üe gerçekleşır Testıslerı alınmış sıçanlaıda ereksıyon basıncının üerı derece duştugu büdırümıştır Androjenlenn penıs kan dolaşımı uzenne etkılerı gelen kan akımının artması ve gıden kan dkımının dZdlması şeklındedır Bunu çeşıtlı enzım sıstemleruıe penıs duz kaslanna tunıka albugıneanın (penıs küıfı) fizıksel ozellüdennı ve damarlara etkısı üe saglar Deneysel çalışmalar androjenlerın beyınde hıpota lamus duzeyınde azot oksıt ve dopamın gıbı ereksıyonda rol alan ajanlann salgılanmasını duzenledıgını ortaya koymuştur Aynca omunhkte, sakral parasempaük çehrdekte ve penıs ınnerve eden kavemoz sınırde androgen reseptorlerının varlıgı gostenlmıştır Androjenler penıs duzeyınde de bu organın otonom sımrsıstemıne damarcıdanna penıs küıüna penıs ıçı duz kaslara ve çızgıh kaslara etküıdır Androjen reseptorlenmn uyarüması dırekt ola rak, ereksıyonda başlıca gorev yapan azot ok sıt sentezme de etküıdır Testıslerı alınmış hayvanlarda planlanmış hucre olumu {apoptosıs) tetıklenırken testosteron repldsmanı yapüırsd bu duz kas hucıelerınde yenı DNA sentezı Tablo 3: DUnyamn glderek yaşlanan blr topluma ev sahlpllğl meydana gelmektedır yaptığı görtllmekte. (WH0 technical reports. Cenova, WH0 15) Androjenler %90'ı testislerden, %10'u bobrek ustu bezlerınden salgüanan ve vucutta degışık oranlarda bıyolojık etkı gosteren steroıd yapıda 5 hormondur Bunlar testosteron, dıhıdrotestosteron, androstenedıon DHEA ve DHEASdır2 Androjenlerın etkılen daha anne kanıındayken baş ' lar ve çocugun dış cınsel organlarının gelışmesını saglar Ergenlık donemınde sekonder seks karakterlerının gelışmesını ve daha sonrdkı yılldidd dd cınsel arzu eıeksıyon ve sperm yapımı gıbı uremeye yonelık fonksıyonlaıını sur dururler' 2 Erkek ureme sıstemı ve sekondeı seks karakterlerının gelışırrune olan etkılen androjenik etialer olarak büırur (Resım) Ereksıyon mekanızmasının her basamaguıda rol alırlarfe Ozellıkle gece ereksıyonlaıuıı ve seksuel davranışları duzenleı kds kemık sınıı sıstemı prostat kemık üıgı gıbı organldrda da etb yaparak osteoporoz ve kas gucune olumlu etkı ederler 2 6 7 Dıger yandan tum yaşam boyunca bılışsel fonksıyonlann gelışunuıde rol oynarlar Vucutta azot tutulumunu sağlayarak kas ve kemık oluşumunu mduklerler Ayrıca bu hormonlann kan hucrelen Androjenler ve hedef organlar Androjenler ereksiyon için gerekli mi? 2M» Tablo 1 Erkeklerde Üerleyen yasla blrllkte,serum serbest testosteron düzeylerlndekl düşme gorulmektedlr. (4.5) »r 1 J^ç lüHHİ • Tablo 2 Blrlesmlf Mllletler Ekonomlk ve Sosyal Informasyon Departmanı 2025 yılında dünya nitfusunun 8 mllyara ulaşacağını tahmln etmektedlr. (Unuted Natlons, New York Doc. 15) 684/8