Katalog

Sesler görülmez, Le mastere, renkler hissedilmez, Le marketing şeküler tanınmaz £ ergımızın 8 Nısan gunlu 681 salyısının kapak konusu ügınctı, ügınç oldugu olçude de çarpıcıydı Kapakta, 'Seslen gormek, renklen hıssetmek şekıllen tatmak" bıcımınde tanıtılan konu, orta sayfalarda, 'Onlann gorduğunu sız de gorebılıyor musunuz'" başlı gıyla aktanlmıştır Yazı, (ınsanda) ıİMStezi olarak büınen ügınç ve gorunuşte ola ğandışı bır algüama olgusunu gundeme getırmektedır Ben burada, gerek felsefi dıyebüecegımız bır duzeyde ve tanımsal açıdan, gerekse dogrudan olgular duzeyınde ve bılımsel yonden, bu metnın ozellıkle ılk başlıkta belırtılen ıçerıgını çok lasa bıçımde de olsa temel bır eleştın suzgecınden geçırmek amacındayım Bu konuyla ügılı olarak, geçen yuzyılda fizyolojırun en buyuk devrımcüennden bırı olan, ozelhkle de duyular ve sınır sıs temı uzerınde yaptıgı çahşmalarla bılınen Johannes MülUı'm (18011858) bır genel lemesını ya da onermesını gundeme getırmeden edemeyız "Mttller yasau" olarak anılan ve onun tarafından "özgtil •inir «iMtjilari" yasası olarak tanımlanan bu genellemeye gore, bır duyu sının uyanldıgında nasü bır algılamanın ortaya çıkacagı, uyarünın turune degü duyu or garan kendısıne baghdır, omegın goz ya da gorme sının uzerındekı (ya da onu etküeyen)fizıkselbır darbe, bır ışık gorulmesıne neden olmaktadır Kulagın/ışıtme sımnnın bu turden bır uyartıyla uyanlması da, yıne ügılı organın ışlevıne uygun olarak bır ses ışıtümesıne yol açmaktadır Bu ve benzerı orneklerde soz konusu ıkı duyu organı tarafından dokunma degü, sırasıyle gorme ve ışıtme, demek oluyor kı dogrudan onların her bırıne ozgu algı(lama)lar gerçekleşmektedır Benzerı bırçok omegın bıze gosterdıgı gıbı bu demekur h, kendısıne gelen uyartının turu ne olursa olsun, bır duyu organı yalnızca kendı ışlevıne uygun olarak çakşır Bu çahşmanın olagan koşullarda gerçekleşmesı, her bır duyu orgaruna, dogrudan onun kendı (yapı ve) ışlevıne en uygun uyartı turunun ulaşmasıyla olanaklıdır Gozun ışlevı olan gorme duyusu ıçın (bellı dalga boylarındakı) ışıgın, kulagın ışlevı soz konusu oldugunda da (bellı dalga buyukluklenndekı) sesın ya da hava tıt reşımlennın varlıgı gerekmektedır Soruna alışüagelmış bır felsefi açıdan baküın684/16 D ca, tanımlamaya baglı olarak burada bır kısır donguden soz açüabüecek, bunun, "goz gorme ışık" uçhısu ıçınde ük üosı arasındakı üışkının bır tanımlamaya dayanmasından kaynaklandıgı üen sunüecekur Geleneksel felsefede, büımle oriaya konan doga yasalan ıçın az çok alışüagelmış boyle bır tutuma gore, "kulak ışıtme ses" uçlusu gundeme geldıgınde de bu tur bır yargı ortaya çıkabüır Oysabüımde doga yasalan ve yasa duzeyı genellemeler, us merkezlı felsefede genelde yapüdıgı gıbı "spekulasyonla" degü, ükece ampırık ya da duyusal venlerın dogrultusunda ortaya konur, büımsel tanımlar da buna gore yapüır, bu etkınlıkleruı ıçınde dogru dan gozleme baglı olmayan, duş gucune dayanan ogeler bulunsada Dergımızde bu yazının çıkmasını ızleyen hafta ıçınde felsefe ve bıyoenk doktora dersımde konuyu gundeme getirdıgımde, bırer psıkolog olan üa ogrenom, Mfttohan Irak ve Dunct Açıkgöz, bu konudakı çagdaş çalışmaları ve ügüı bulgulan aktardüar Bunlara gore, duyu organlanmn beymde baglı olduklan değışık algaçlann ("reseptorlenn") uyarüması, sınestezı olgusundakılen destekleyecek sonuçlar vermektedır Bu mektubuma konu olan yazıda yer alan ve "Garıp Algüar" altbaşügı üe venlen bır takım vaka orneklenmn açüdanmalannda ıse, büımsel ve tanımsal açıdan çok yenn de olarak "çağnytuma" sozcugu kullanümaktadır Algüamanın temelmde yatan ozguUugun burada da degışmedıgı, ügüı bırtakım durumlardakı "garıplıklerın" ıse olsa olsa psıkolojı duzeyındekı dolayh bır nedensellüde açüdanabüecegı kanımca bu sozcukle açık olarak anlaulmaktadır Yatnan örs aha oncekı haftalarda yayımlanan İBüım Teknık eklerınde zaman zaman yer alan, egıtım kurumlanmızda, ozelhkle unıversıtelerımızde Turkçe egıtım yapılması ve büım dılının Turkçe olmasına ıhşkın yazuan dıkkatle okudum Yıne bu baglamda 8 Nısan' da "Gündem" koşenızde yer alan, TÜBtTAK MAM ve Beyaz Nokta Vakfi'nın onculugunde gerçekleşen konferanstd ortaya atüan goruşlerden 15 ve 27 maddeler dıkkatımı çektı 15 maddede yer alan goruşte, temel egıtımın Turkçe sozlu ve yazüı ıfade yetenegı üe matematık kullarum yetenegını gehşürmesı düe geunlırken, 27 maddede ulusal "inovasyon"/ yenüeme sıstemınm kurulmasına degınüıyor Bu maddelerde toplumda büım egemenhgının saglanmasına yonelık ük adım sayüabüecek, sonrasında da bella de unıversıtelen mızde büım düının Turkçeleşmesıne olanak sağlayabüecek, sozlu ve yaz'üı kuvvetlı bır Turkçe egıtımın verümesınden soz edüırken aynı platfcrmda toplumumuzda pek çogumuzun anlamını bümedıgı, benım de Turkçe yazüışını ük defa gordugum "inovasyon" sozcugune yer verümesını bıraz garıpsedım "İnovasyon" sozcugunun yanına eklenen ve bu yabancı sozcugun Turkçe karşüı gı sayılabüecek "yenüeme" sozcugunun tek başına kullanılmaması üe arüam daralmasının onlendıgı duşunulurken ortaya çücan çelışkı belkı de gozlerden kaçıyor Yazımda asü degınmek ıstedıgım nokta, bu turden çelışküerın, büım düının Turkçeleşmesı ve yabancı düde egıtımden vaz geçümesı yoluyla ortadan kalkacagına ınanürnası Galatasaray Lısesı ve Bogazıçı Unıversıtesı Makıne Muhendıshğı Bolumu mezunu olarak bu goruşe katümadıgımı belırtmek ıstenm Sene başından bu yana yayımlanan Büım Tekruk eklennı taradıgımda yukandakı duşuncelerı ıçeren uç yazı buldum Sn Doç Dr Fttsnn Oöntil'un 1 Ocak ve 4 Mart'ta farklı koşelerde çücan bırbınnın aynı üa yazısı üe Sn Prof Dr önter Aydan'ın 25 Mart'ta çücan yazısında yabancı düde egıtımın ana dılunıze yabancüaşmamıza neden D oldugu, boyle bır egıtım sıstemının gelışmıs Baulı ulkelerde yer almadıgı, bızde de uygulanmasının anlamsız oldugu one suruluyor Bu noktada şunu belırtmek ısterım kı sorun yalnız ıç etmenlerle üışküendırüerek çevresel etmerüerden bagımsız olarak ele alınıyor Bu nedenle, bırkaç ornekle boyutunun daha genıs olduguna ınandıgım sorunun kaynagına degınmek ıstıyorum. Fransa örneği Oncehkle gırış bolumunde düe getir dıgım turden düdekı çelışküere yalnız bızım degü Batılı ulkelerde de rastlanmakta Sn Prof Dr Omer Aydan'ın üerı surdugunun tersıne mülıyetçüıgı ve ozelhkle Anglosakson kulturune karşı tavrıyla büınen Fransa da dahı Ingüızce egıtım veren yuksek ogreüm kururrüarı vardır kı sokakta Ingüızce konuşmaktan ısrarla kaçınan Fransızlar, Amerıkan ve Ingıhzlerın ' master' dedüderı yuksek lısans egıtımını kendüerınce Fransızcalaşürarak "le mastere" dıye adlandırrmşlardır1 Oncekı ornekte oldugu uzere, ekonomık dev ABD'nın "global" boyutta pazarlamadab başansını kavrayan, ancak bu yolda anahtar sozcuk "marketing" yanı pazarlama sozcugunu kullanmaktan rahatsızhk duyan yıne aynı Fransızlar tek bır 'le' takısıyla her ne kadar ıçlerıne sındıremeseler de "le marketing" sozcugunu benımsemek zorunda kahnıslardır Buradan ' şu veya bu ulke kabul edıyor, bız nıye durumu kabullenmeyehm' şeklınde teslımıyetçı bır goruşe sahıp oldugum anlamı çücarıhnamasını dılerım Daha da çogaltüabüecek yukandaküere benzer ornekler dışında dückatlerı çekmek ıstedıgım bır dığer konu büım ve teknolojıdekı buluslar yolu üe düe yenı sozcuklerın katihmıdır Geçen Cumartesı gunu bır arkadaşımla bu konuda konuşuyorduk Işte üa çarpıcı ornek ABD'nın Xerox fırması, buluşunu yaptigı fotokopı makınesı üe Ingüızce'de fotokopı çekmek anlamında, yepyenı bır fıü yaratırken Wilhelm Conrad Röntgen fizıksel bır nıcehk harıcınde bır cüıaza adını verıyor Çuvaldızı kendımıze batıracak olursak acaba bız Turkler teknolojık katma deger yaratabüen tum dunyada geçerh boylesıne bır urun (füar de dahü olmak uzere) ortaya koyabüıyor muyuz' Kanımca bu tartişmada geçerh olan sonradan her ne kadar ekonomı alaranda geçerhlıgı çurutulse de, klasık ekonomıst Jean BapHate Say'ın "her arz kendı talebını yaraur" kanunudur Bati dülennın çeşıth şekülerde karşımıza çdcan yogun arzına karşı salt büımde degü, başta ekonomı olmak uzere polıtıkada, kulturde, kısacası her alanda kuvveth bır Turkçe arzı yaratabüırsek talep de arkasından gelecektır Bunun ne olçude olanakh oldugunun yorumunu sızlere bırakıyorum Ozgur Ozfırat Makme Muhendısı Hukuk Bilimi ve "Sayteyşın Indeks" Üzerine Bu notu Prol Aydın Aybay'm 26 Şubat 2000 ta Hukuka evrensel duzeyde ozgun kath yapan bır nhh Cumhunyet Büım Tklaukteh yazıst uzenne büım ınsanının elde etbğı sonuçlan dunyadakı tum meslektaşlannm anlayabüeceğı bır düde, kaleme ahyorum (1) Modern bır ulkenm hukuku dbğer modern uluslararası bır dergıde yayınlaması bır gtrev değıl mıdır7 ulkelennhyle bırçok benzerhkler taşır (2) Hukuk tum msanhğm bmlerce yıihk bmhmı Hukukçunun akademık karıyer yapmak ıçm (seçtığı daia gore) Ingüızce, Fransızca, Italyanuzenne oturur (3) Hukuk büım ve tetno/ojnım fert ve toplum ca Almanca gıbı yabancı dülerden bırını ya da yaşamında meydana getudığı surekb değışım bır kaçmı oğrenmek norunluluğu o dülerdekı lerden mutlaka etküemr Sonuç olarak da ulke yaymlann salt bır pasıf ızleyıasa olmakıçm mıdır? Başka uluslann hukukçulan da bızımküenn ler arasındakı hukuksal yakmlık artar ? (4) Ifluslararası yenı yapüanmalar hukuku dahayaymlanndan yarariansa (ena mı olw Dunyaya boylesme yararlı olmanın, dolayısı üe de evrenda evrensel tıale getmr Eğer yukandah tespıtler doğru ıse hukuk büım sel anlamda hukuku kalhda bulunmanm çok uretımını (eğıhmını değü) bızbıze yapanz, ulus onemh bır gostergesı Prof Aydın Aybay'm alalararası atıfendeksı ülan bm ügüendırmez denı ya aldığı 'Sayteşyın tndeks" değü mı? Ismaü Hakh Duru Teonk Fızık Profesoru TUBA lebıhrmı?