Katalog

Kıtle enerjı donuşumu: Atakan Yüksel'e yanıt Şubat 2000 tanhınde "Kutle enerjı soylemnm yanhşhğı uzenne" başlıgıyla yayımlanan yazıma, dergınm 11 Mart 2000 tarıhlı sayısında Sayın Atakan Ytikıel ıtırazda bulunmuştur Yazunda ozetle, Albert Einıtein ın ortaya koydugu ve artık hemen herkesın bıldıgı DE=Dmc 2 ıfadesınm (burada D, fark anlamında kullanılmıştır) kutle ue enerjı arasında herhangı bır donuşumu degıl sadece ozdeşlıgı ıfade ettıguıı belırtmış, sozlu ve yazüı anlatımlarda buna dıkkat edılmesı gerekügının aksı halde ozellıkle de konunun uzmanı olmayan kışılerce yanlış anlaşılarak hatalı yorumlann yapümasına zemın oluşturdugunu soylemıştun Saym A Yuksel'ın, dogrulugu defalarca ispatlanmif Eınsteın'uı ıfadesıne dayanan ve son derece açık olan bu uyanma bu denlı direnç göstarmesi, konu üe ılgüı kullanılan yanhş soylemm zıhınlere ne kadar yer etngını, bu tur yanlışlann zıhınlerden sokulup aolmasının ne kadar guç oldugunu açıkça gostermektedır Sayın A Yuksel, nukleer reaksıyonlar sonrasında ortaya çıkan parçacıklann kmeuk enerjuennın bır kutle karşıkgı oldugunu söyledıgım ıçın (kı bu yenı bırşey olmayıp konuyla ılgılı sayısız kıtapta yer alan neredeyse 100 yülık bır bılgıdır) bana "Kutle karşüıklı bu loneuk enerjı herhangı bır fizıksel donuşum olmadan sırf Eınsteın formulu nedenıyle, yoktan mı var olmaktadır?" dıye sormaktadır Elbette HAYIR Bu kıneük enerjı, durgun enerjının (rest energy) kmet k enerjıye donuşumu ıle ortaya çıkmaktadır Bu donuşumun nedenı ıse nttkleer reaksiyonun kendısıdır Durgun enerjının bır kısmı çekırdegı oluşturan temel tanecıklenn (proton ve notron) ıçsel yapısında bulunurken bır kısmı da bu tanecıklen elektrıksel ıtme kuvvetıne karşı bır arada tutan nukleer bağ kuvvetlerı dolayısıyla var olan nukleer bag enerjısıolarakbulunmaktadır Çekırdegın bolunmesı duru 19! munda nukleer bağ enerjısının bır kısmı bolunme sonucunda ortaya çıkan parçacıklann kmetk enerjısıne donuşmektedır Bolunme reaksıyonu sonucu ortaya çıkan parçacıklar Sayın A Yuksel'ın de çok ıyı bılecegı gıbı hareketsız ya da durgun parçacıklar degıldır Tam tersme yuksek hız lara dolayısıyla da buyuk hnenk enerjılere sahıptırler Bır parçacıgın kutlesı durgun halde en kuçuk degerını alırken, parçacık hızlandıkça kutlesı ıelaüvıstık mekanıgın yasalarına uygun olarak buyur Eger reaksıyon oncesı ve sonrası parçacıklann durgun kutlelerıne bakarsanız arada bır fark vardır Ancak gerçekte reaksıyon sonrası parçacıklar durgun degıldır ve hare ' ketlennden dolayı kutlelen durgun haldekı kutlelennden fazladır Boylece gerçek kutlelennı, yanı hareketlı haldekı kutielennı gozonune alırsanız reaksıyon oncesınde ve sonrasında kutlenın degışmedıgını, korundugunu gorursunuz Eğer reaksıyon oncesınde ve sonrasında kutle mıktan degışmıyor ıse, kutlenın enerjıye donustugunden soz etmek mumkun mudur' Elbette HAYIR Pekı oyleyse donuşen nedır? Donuşen sadece maddenın formudur Buyuk bır çekırdek formunda bulunan madde ıla kuçuk çekırdek ve bazı temel tanecıkler formuna donuşmuş ve buna bağlı olarak da durgun enerjı kmeuk enerjıye, durgun kutle de kmetk kutleye donuşmuştur Bunda anlaşılamayacak bır şey yoktur Kutle enerjıye donuşuyor demek, enerjının kutle ıçerıgı olmadıgı anlamına gehr kı bu kesınlıkle YANLIŞTIR. Bunun matematıksel dayanagı da (her ne kadar Sayın A Yuk sel'ın yazısında "sırf Eınsteın'ın formulunu kullanarak degü1" şeklınde yer verdıgı ıfadesıne baküdıgmda pek onemsemedıgı anlaşüan) Eınsteın'ın DE=Dmc 2 ıfadesıdır Eger bızlenn haberı olmadan bır yerlerde bu ıfadenın yanlış olduğu ıspatlanmış da Sayın A Yuksel bu gızlı bılgıye dayanarak aksını ıddıa edıyorsa kendısının bu bügıyı bızlerle paylaşmasını ıstenm Feynman, Sayın A Yuksel'ın ornek olarak gosterdıgı Lectures on Physıcs adlı kıtabında şoyle yazmaktadır "Thıs theory of equıvalence of mass and energy has been beauüfully venfied by expenments ın whıch matter ıs annıhüatedconverted totaüy to energy" (kutie ve enerjının bu ozdeşkk teorısı, maddenın yok olup tumuyle eneıjıye donuştuğu deneylerle guzel bır bıçımde kanıtlanmıştır) Feynman bu ıfadesmde maddenın yok olup tumuyle enerjıye donuştugunu soylemekle, enerjmın maddeye aıt olmadıgını, madde ıle enerjımn ayn şeyler oldugunu ıfade etmış olmaktadır Bu dogru mudur' Elbette HAYIR Enerjı maddeye aıt bır buyukluktur ve ondan ayn bır kavram olmayıp onsuz tek başına bır anlamı da yoktur Oyleyse Feynman neden boyle soylemıştır Olsa olsa sozcuklen sarf ederken yeterı kadar ütvz davranmamasından ya da yıllar boyunca matemauk düınde degıl ama sozcuk dılınde yapüan hatadan onun da etküenolmasından Dahası PBynman, mış Kaplan, Evanı ya da baskalan madde enerjıye donuşuyor dedı dıye, hıç akü yurutmeden ve sorgulamadan sırf onlar oyle dedı dıye boylesıne yanlış bır soyleme ınanmamız mı gerekır' Bu soylemın dogrulugunun dçusu, bunu soyleyen ınsanlann Feynman Kaplan ve Evans olması mıdır' Dogru soyleme sahıp lataplar bulamasaydım Sayın A Yuksel'ı ıkna etmem mumkun olamayacak mıydı'' Neyse kı Sayın A Yuksel'ı ıkna etmemı saglayabılecek daha dıkkatlı yazılmış, kullanılan sozcuklenn ozenle seçılrruş oldugu kıtaplar vardır Ornegın M. Rnssel Wehr ve Jameı A. Rıchards'ın bırlıkte yazdıklan "Physıcs of Atoms' ısımlı kıtapta şoyle demektedır "In any ınteracöon the total mass, m (whıch ıncludes any kınetıc energy ın mass unıts), ıs the same belore and afieruıe ınteractıon Sımılarly, ın any ınteracüon, the total energy E (whıch ıncludes any rest mass ın energy unıts), ıs the same belore and after the ınteractıon" [Herhangı bır etkıleşmede, toplam kutle m (kı herhangı bır kmeuk enerjıyı kutle bınmınde ıçeren) etküeşme oncesınde ve sonrasında aynıdır Benzer bıçımde, herhangı bır etkıleşmede, toplam enerjı E (to herhangı bır durgun kutleyı enerjı bınmlennde ıçeren) etkıleşme oncesınde ve sonrasında aynıdır] Kısaca, gerek toplam kutle gerekse toplam enerjı ettoleşmenın oncesınde ve sonrasında aynıdır demektedırler Bu durumda bırının dıgenne donuşmesmden soz etmek de dogal olarak mumkun degıldır Fısyon reaktorlerınde durgun kutleenerjı, termal kutleenenıye donuşmektedır Yanı durgun kutle termal kutleye, durgun enerjı de termal enerjıye donuşmektedır Dogru soylemm bır dıger ornegı Robert Matrln Eubaıg'ın yazdıgı "Fundamentals of Modern Physıcs" adk totapta yer almaktadır Bu kıtapta '' conversıon of rest mass energy ınto other forms of energy as ın a nuclear reactor" (bır nukleer reaktorde oldugu gıbı, durgun kutle ener]isının enerjınm dıger formlanna donuşumu ) şeklınde bır ıfade kullanılmaktadır Bu ıfade şekh, bu ve oncekı yazımda da anlatmaya çalıştıgım dogru ıfade şeklıdır Sayın A Yuksel'ın yanılmasma neden olan, nukleer reaksıyonlar anlatıkrken reaksıyona gıren ve çıkan parçacıkların 'durgun kutle farto" yerme kısaca "kutle farta" ıfadesınm kullanılıyor olmasıdır Ancak bu farkın 'durgun kütle farkı' oldugu, konuyla ılgılı herkes tarafmdan bılınır Çunku Eınstem'm kutle enerjı ozdeşhgı gozonune ahndıgında tum reaksıyonlarda kutle de enerjı de ayn ayn korunur Yrd Doç Dr Altuğ Şişmon ITU Nukleer Enerjı Enstıtusu, Emaıl altug@nukleer ıtu edu tr GÜNLÜK HAYATTA ELEKTROMANYETİK ALANLAR VE tNSAN SAĞLIĞI Baftarafe 1415. sayfada azaltüabıhr Bununıçın Insanlann kendı durumlannı degerlendırebılmelerı ve kendılennı koruyacak basıt onlemlen alabılmelerı ıçın bılgüendırıcı broşurler ve kıtapçıklar tercume edılebılır Etkın ve anlamlı koruma ıçm uygun olçum aletlennın bulunabılmesı ve/veya olçum yapan kurum veya şırketlerın oluşması gereklıdır Ener]i nakü ve dagıtım hatlan, radarlar, radyotelevızyon ve cep telefonu yer antenlen ve benzerlerının, ınsanlann yaşadıgı yerlerde oluşturabüecegı alan şıddetı ve guç mıktarlanna üışkın kurallar belırlenmelı ve uygulanmalıdır Bılgısayarlar dahıl elektrıklı ve elektronık aletlenn kullanıldıgı ışyerlennde uygun koşullann yaraölması ıçın kurallar belırlenmelıdır Ozel saghk durumu olanlar ıçın bu yazıdakı onerüer geçerlı olmayabılır Bu yazıda daha çok olası uzun vadelı etkder goz onunde bulundurulmuştur Ornegın elektrıksel hıperduyarlılık denen bır durumu olanlann burada sozu edılenlerden çok daha duşuk sevıyedekı alanlardan dahı olumsuz etküendıklen soylenmektedır Son olarak bu yazının bırçok bılınmeyen ve kımı dığerıyle çekşen degışık ıddıa ve araştırma sonuçlan karşısında yazann bugunku yorum ve goruşlerını temsıl ettıgı, bu konuda farkh goruşlenn de oldugu ve bugımız artukça bu gonışlerm degışebüecegı vurgulanmalıdır KAYNAKLAR Aşagıdakı kaynaldar konu haklonda daha fazla bügı eduımeic ısteyenler ıçın başlangıç noktası olu^turabılır Basüı kaynaklann Turkıye'de kokyca bulunamaması nedenıyle Intprnet kaynaklarına agırhk verılmı^tır 1 Mark A Pınsky 77ıe EMP Book What You Should KIKM About Electromagnetıc Fıelds, Electromagneüc RadıaUon, and Your Health VVamer Books New York 1995 2 RobertO Becket CmssCurrents The Pormıse olElectromedıone, thePenls of Electropollvüon ] PTkrcher NewYork 1991 3 EmfInTheWeb www ıroe fı rnr ıt/safeemf/emfref httn 4 EMFLtNK wwwınfoventursscom/emf 5 EMFRAP1D wwwnıehs nıh gov/em£rapıd/home htm 6 Questıons and Answers about EMF Electrıc and Magnetc Fıelds Assocıated wıth the Use olElecinc Pcmer wwwnıehs nıh gov/oc/factsheets/emf/emf htm 7 Povvenvatch wwwpowerwatch org uk 8 John E Moulder Electromagnetıc Fıelds and Human Health Powerhnes and Cancer Statıc Electnc and Magneüc Fıelds and Cancer, Cellular Phone Antennas and Human Health wwwmcwedu/gcrc/cop html 9 FEB The Svvcdısh Assouatıon for the Electrospnsıtıve wwwfebse 10 TCO Development wwwtcoınfo com * Btikent Unıversıtesı Eiektnk Muhendıshğı Bolumu, 06S33 Bükent, Ankara • ^ 680/18