Katalog

ni. lanması ıçın zararsız oldugunu gostermek yu ku onu uretenlere mı duşmektedır? Ilkınde drdştırma ıçın gereken para bu urunu kullansın kullanmasın herkesın cebınden çıkmaktadır ıkıncısınde ıse urunun fiyatına yansıyarak o urunu kullananların Burada aküda tutulma sı gereken onemlı bır nokta da, bır teknolojının hıçbır olası zaran olmadıgını kanıtlamanın olanaksız oldugudur olmayan ve çok daha duşuk değerlerde gerçekleşebılen çok sayıda bıyolojık mekanızma gundeme gelmıştır Bu nedenle bu yazıda sozu edılen eşık degerler resmı eşık degerlerden daha duşuktur Eskı Dogu Bloku ulke lerınde genel olarak Batı ulkelenne gore çok daha duşuk eşık degerlerın kabul edümış olması da ılgınç bır gozlemdır lerde engellenmesı veya yansıtüması mumkun olmakla beraber, bu yaklaşım genelde pratık degıldır tık hedefler olarak gorulmelıdır Ytiksek gerilim hatlannın çogu nun, buyuklugune gore 50100 metre yakı nından ıubaren bu hedef degerler aşılmaya başlanır Bu mesafe sokak arası veya yol kenarlarındakı daha kuçuk hatlar ıçın daha duşuktur Bazı hatlann atıl oldugu veya gece saatlennde duşuk kapasıte ıle çalışabıleceklerı unurulmamalıdır Butun unsurlar goz onune alındıgında, genel olarak yuksek gerılım hatlan, toplum açısından en buyuk tehlıkeyı oluşturmarnaktadır Bu hatlann etraflannda yeterlı genışlıkte alanlarda mesken ıznı verümemesı ve halen meskenlerın bulunduğu yerlerın yakınından geçınlmemelen bunlann olası sakıncalannı buyuk olçude ortadan kaldıracakor Enerjı ıletım sıstemının parçası olan trafolar ve benzen tesısat da yıne olasılıkla ancak çok yakınında oturan kışılen etkıleyecekor Semt aralannda bulunan kulubeye benzer yapılann ıçındekı trafolann manyeuk alanlan genellıkle bırkaç metre ıçınde çok buyuk değerlere duşer Yer alündan geçen dagıtim hatlan da çok buyuk bır endışe kaynagı degıldır Sıkça karşılaşügımız başka bır manyenk alan kaynagı evlerde ve Lşyerlenndekı elektrikli aygıtlardır Ancak bunlann çok azmın yakınında uzun saatler geçınnz Çogu zaman, bu aletienn ve mobılyalann duzenıne dıkkat edılerek bunlardan kayndklanan olası zararlan ortadan kaldırmak mumkundur Ornegın, manyeuk alanlann duvarlardan (metal dahıl) geçebüecegı de goz onune alınarak yatılan veya uzun sure ofurulan yerlerın yakınında çok akım çeken aletlen bulundurmamak gerekır Manyetık alanlan oldukça buyuk olabılen televızyonlar ıçın bıle her yonde 3 metre genellıkle yeterlı korunma saglar 50 HZ ALTERNATtF AKIMDAN KAYNAKLANAN ELEKTRIK VE MANYETIK ALANLAR Elektrık enenısı uretıldıgı yerden uzak mesafelere yuksek gerdım hatları ıle taşınır sonra daha duşuk gerılımlı hatlarla evlere ve ışyerlenne dagınlır Bu hatlar 50 Hertz (Hz) frekansında alternaüf akım taşırlar Tum enerjı nakıl ve dagıüm hatlan, evlerdekı elektrık tesısaü ve elektnklı aygıtlar, ıçlerınden geçen bu 50 Hz akımdan dolayı aynı frekansta elektnk ve manyetık alanlar yaraürlar Bazı elektnklı aygıtlar 50 Hz'ın katlan veya daha genel olarak 010 ioloHertz (kHz) frekanslannda alanlar da yaratırlar Elektnk enerjısının yaygm kullanımı nedenıyle butun ınsanlar bu alanlara belh oranlarda maruz kalırlar Genel olarak bu frekanslardakı alanlann etküerının bırbırlerıne benzer oldugu duşunulebüecegınden bunlar topluca ele alınabılır Insan saglıgı açısından, manyetık alanlann fl elektrık alanlanndan daha zararlı olabıleceklen duşunulmektedır Kesın bır eşık degerı vermek mumkun olmamakla beraber, manyetık dlanlar ıçın yaklaşık 0 l mıkroTesla (\ıT)=l mıllıGauss (mG) şıddetı bır hedef olarak alınabılır Elektnk alanlan konusunda daha buyuk belırsızlık olmasına ragmen l 10 Vblt/metre (V/m) şıddet aralıgı bır hedef olarak alınabılır Bu rakamlar, ustu kesın zararlı, alü da kesın zararsız denememekle beraber, rıskı azaltmak açısından pra BlLGtSAYARLAR ORNEĞI Burada klasık devlet denetımı mekanızmalannaalternatifteşküeden serbest pıyasa sertıfikasyon yaklaşımından da kısaca soz edecegız Bır urunun zararlarının tespıtı ve tukeücıyı koruyacak onlemlerın devlet yoluyla alınması çok uzun zaman almaktadır Bu nedenle Isveç'te bır meslek orgutu olan TCO, bügısayar kullanan çalışanlan korumak ıçın bır sertıfikasyon programı başlatmıştır Bu program, bılgısayarlann mahyeunı çok artırmadan, manyetık ve elektrık alanlannı mumkun olduğu kadar duşurmek ve başka ergonomık ozellıklenra ıydeştırmek ıçın gehştınlen bır standarda dayanmaktadır Isteyen şır ketier gonullu olarak bu sertıfikasyon ıçın başvurabılıyorlar Tuketıcüer bu yonde tercıh bekrtngı ıçın bugun çogu ıyı marka TCO serufıkası almaktadır Burada onemlı olan bılgısayarlann elektrık ve manyetık alanlarının duşurulmesı ıçın, elektromanyeuk alanlann saglıga zararlan ıle ılgılı kesın bır sonuca vanlmasınm beklenmemış olmasıdır Tuketıcıler, var olan sağlığa zararlı olma olasüıgını onlem almak ıçın yeterlı bır neden olarak gorduklerım gostererek, TCO serufikalı urunlerı tercıh etmış ve bu sayede bılgısayarlar bugun onemlı bır tehdıt olmaktan çıkmıştır iflasık devlet deneüm mekamzmalan beklenseydı, olasılıkla daha uzun sure gereksız rısk alınmış olacaktı Batı ulkelermde resmı veya kunımsal olarak kabul edılen, daha yuksek değerlere ınsanlann maruz kalmaması gereken eşık degerlerın çogu yalrazcd dokulann ısınmasına dayaL mekanızmalar goz onune alınarak belırlenmışur Ancak bugun, ısınmaya dayalı UÇDALGABOYU Bu yazıda yaygın olarak karşılaşılan uç elektromanyetık alan veya dalga kaynagı uzennde durulacaktır 50 Hertz (Hz) alternaüf akım elektrık ağı bügısayar ekranlan ve radyo, televızyon cep telefonu, radar ve benzerı radyo ve mıkrodalga frekanslannda yayın yapan vencıler Elektrık ve manyetık alanlann ve elektromanyet k dalgalann hangı nıtelıklerının (frekans şıddet guç, vb) belırleyıcı olabılecegı, saglık etkılennın hangı doz parametresı ıle orantüı oldugu ve bunlann eşık degerlennın ne olması gerektıgı tarüşma konusudur Ancak genel olarak, ne kadar uzun sure maruz kalı nırsa zarann da o kadar buyuk olabüecegı duşunulebılır Kısa surelı olarak bu alan ve guçlere maruz kal mamak modern dunyada neredeyse olanaksızdır '' ' * (yanınızdakı bınsı cep telefonu kullanırken yuksek gerılım hatlanrun altından geçerken vb) Bu nedenle, daha uzun surelı olarak bu alan ve dalgaların etkısı altında kalmaktan kaçınmayı hedef almak, daha anlamlı gozukmektedır Bu alan ve dalgalann şıddetı veya gucu kaynagından uzaklaştıkça hızla azalır Korunmada zamandan sonra ıkıncı etkın oge uzakbktır Bazı tur alan ve dalgalann degısık şekıl Elektrikli tıraş makinesi veya saç kurutma makinesi gibi aletlerin, çok kısa süreli kullanılmalarına karşm, yaydıklan alanlann çok yuksek olması nedeniyle, zararlı olup olmadıklarını tartmak kolay değildir. Elektrikli tıraş makinesi veya taç knmtma makinesi gıbı aletienn çok kısa surelı kullanılmalanna karşın, yaydıklan alanlann çok yuksek olması nedenıyle, zararlı olup olmadıklannı tartmak kolay degıldır Ote yandan, yatagm başucuna konan analog veya sayısal bazı elektrikli ıaatler ve elektnklı baftanıyeler çok yuksek (ve uzun sure maruz kalınan) alanlar yaratmaktadır Açmakapama Eletromanyetik dalga alanlannın insan üzerindeki etkileri Etkllenme dlkleflr Kas kramplan Alu. Volt/tnetre 2 an uzaklıkta ETKl < YO K ı ı 680/14