Katalog

•DDDÎ9I9 rulan kâgıt fabrıkasıdır Sonuçta matbaacılıkta bır bahşa gore ortalama 400 senehk kâgıt uretımınde de 150 senehk gecıkme sanınm ızlennı bugun bıle taşıdıgımız başka gecıkmelere de neden olmuştur Çok çeşıth yenılıklerı bır anda ozumseyen Osmanlı Imparatorlugu neden bu konuda buyuk bır atalet gostermışür? Kıtaplann suçlu konumuna getınl mesının kazandırıp kaybettırdıklennı ıyı tartmamız gerekıyor Bır ogrencının 1990'ların başında yurt aramasmda kendı dolabından Uğur Mumcunun bır katabı çıktıgı ıçın kendısıne sert gozlerle bakıldıgını uyarı aldıgını yandakı ogrencının dolabından da Playboy' dergısı çıktıgı ıçın sempatık gulucukler le sırtının sıvazlandıgını anlattıgını hatırlıyorum Bilimsel ve siyasal düşünce 'onuya antı/emperyalıst laıkvedemok "atık Cumhurıyet ın tarıhı perspektıfı ıçınde yaklaşan hıç kımse, bu zdrurete ıüraz edemez ediyorsa, edebiliyorsa, ya yurt, millet ve tarih bUincini kaybetmlftlr; bencil egosunu önde tutan birisidir; ya da onun gelecek projeksıyonu ulkesı ıçın de kendısı ıçınde makro duzeyde degü 'mıkro duzeydedır (1) Turkıye Cumhurıyetınde yaşayan herkesın fıkırlerını soyleme ozgurlugune saygım sonsuz Bır kımse bu ulke ıçın yapılacak olan her yatınm hdkkında olumlu veya olumsuz yorum yapması gayet dogal Ama nereye kadar? Bu ozgurluk yukandakı saürla ozgurluk olmaktdn çüap dayatmaya gırene kadar Bu durumda karşı çıkmak ta en dogal hakkım zannedersem Konumuz nukleer reaktoı Yazarımız bu konuda taraftar olabüır ıtırazım yok gerekçelermı açıklayabılır yandaş bıhm adamlannın yazüanndan ornekler vererek füarlerını dogrulama gayretı gosterebıkr Her şey dogal Bır başkası çıkar mesela ben nukleer reaktore karşı oldugumu yıne büım adamlanndan ornekler vererek gerekçelenmı açıklayabüırım Sonuç kısır bır dongu lstersenız konuyu bıraz daha yazanmızdan akntüar yaparak açmaya çalışalım lürazlar onemsız büım hıçbır ıtırazı onemsız dıye reddetmez (IV) şundan kı Batüı Yeşü ve 'Amerıkancı tatlı su solculugu'nun artık herkesın kanıksadıgı rrukro gerekçelerı tekrarlıyorlar kaza ıhtımalı radyasyon korkusu deprem kuşagı uranyum yoklugu vs Turkıye Cumhurıyetı gıbı buyuk ve gehşmek ıddıasındakı bır devletın gelecegı ve buyumesı tartışüırken sorunun makro bır projeksıyon' çerçevesmde ele ahnması zorunluluguna ışaret etmıştım Mektubunu o dogrultuda yazmıs bır uzmanın Mustafa Yüdınm soyledıklermden bazı onemlı paragraflan aktanyorum Belkı bır ıntıbah' hasü olur? (2) Ve Sn Mustafa Yüdınm uzun mektubunda olayın siyasal boyutlannı ırdeleyıp şu sonuca vanyor Ancak emınım kı ABD, Turkıye ye bu Sdntralı kurdurma şansı vermeyecek ' (3) Yazarımız karşı olanlaıı suçlarken makro' duşunmedıklen ıthamında bulunuyor Ne yazık kı nukleer enerjı projesının "Mıkro' bır olay oldugunu atlamaktadır Yaru büımın mücro fizıgıne gırmektedır Yazarımız yazüarmda ozellüde nukleer reaktore sahıp olursak atom bombasına sahıp olabüecegımız dolayı sı üe daha hızla buyuyecegı mız duşuncesını ve bunun ulkemıze getınlerı konusunda yorum yapmaktadır Yıne at ladıgı büımsel bır gerçek var kı onu da yme konunun uzmanlarına bırakahm ısterse nız Nukleer bombalarda kullanüabüecek fisü madde Nükleer santral, bütün yön ve dır Çevreye telâfisı zor rısk taşımaya devam ettıgı ıçın kalkınmış ulkedeğişik bakışlarla tartışılmalı, lerın terk etmeye başladıkları bır teknolojının ulkemıze taşınmasına ancak "hiç kimse bu zarurete karar vermeden once konunun tekitiraz edemez" demek sözü rar ve cıddıyetle ırdelenmesınde yarar gormektedır Ulkemız nukleer enerjı çoplugu olmaya layık degılbilimin olmalı.... dır (5) lerden gunumuzde en çok tercıh edüenı, plutonyumdur (Daha dogru kullanımı ıle Pu239) Nukleer sılaha sahıp olan butun ulkelerın bombalan plutonyumdan yapümıştır Pu239 kararsız oldugu ıçın doğada bulunmaz Dogal uranyumun bır ızotopu olan U238ın nukleer reaktorlerde notronlarla ışınlanması üe elde edılebüır (4) Şımdı gelehm ışın puf noktasına belkı bır ıntıbah' hasılolur'' Bır nukleer reaktorde bulunan U238 çekırdeklerının tumunun notron yutar yutmaz reaktorden çıkartılmasma olanak yoktur Bunun sonucu reaktorde uzun sure bek leyen plutonyum notron bombardımanı altında kalarak Pu2401 oluşturur Elektrık uretımınde kullanılan nukleer santrallerde, yalatlar uzun sure reaktorde kaldıgı ıçın bu santrallerden elde edılecek plutonyum nukleer sılah yapımına uygun degüdır Asken amaçlı plutonyum ozel olarak tasarlanmış reaktorleıde U238'm ışınlanması ıle uretılır '(4) Plutonyumu urettık Acaba buna sahıp olmak nukleer bomba yapmaya yeterlı mP Yarannı yme bıhmden alakn Nukleer bomba yapmak ıçın plutonyum elde eden tarafm çok genış teknolojık olanaklann yanı sıra deneyıme de sahıp olması gerekmektedır' (4) Şımdı amaç nedır EHektrık uretmek 9 mı' Nukleer bomba yapmak mı Amaç uzum yemek mı bağcı dovmek mı' Ne yazık kı çelışkıler ulkesıyız Sosyalıst bır aydın Hıroşıma ve Nagazakı nın etküerırun halen devam ettıgı bır dunyada nukleer sılahlan savunabüıyor çok normaldır ve de karşıtlannı suçlayabılıyor, ışte sosyakstlığe yakışmayan bu Bunun yarıında kurucularından bırısının nukleer santral ıhalesıne gırdıgı bır vakıf, nukleer santral konusunda bakın ne dıyor ' Boyle bır santralın ıhale aşamasına gelmesını Turkıye ıçın talıhsız bır gebsme olarak goruyoruz TEMA Vaku Turkıye'de Yazarımız atık konusuna pek gırmemış Fakat yan omrunun 24 000 yıl oldugu bdınen Plutonyumun etküerı ıçın geçmışı 50 yü olan nukleer santrallerle ılgüı olarak yorum yapmak bence ancak siyasal duşunce ıle mumkundur Ama bilimsel duşunce ke sın bır sonuç almadan yargıya varmaz 50 yüda bıle ozellıkle atık konusunda kesın çozumlen olmayan bır teknolojının bızım gıbı gerı kalmış ulkelerde ne sonuçlar verebılecegı konusunda bence bıhm bıle acız kalır Bu yazıyı yazarken eşım gelerek TV'de depremle ılgüı tartışma oldugu haberınıverdı Bundan nıye bahsetnm Medya karşıt nkırlen bıraraya getırerek sozde tar tışma ortamı yarattıgı gerekçesı ıle raytmg peşınde Devlet siyasal guç peşınde Nerede ıse bır yüa yaklaşan ve hıç bır cıddı onlemın alınmadıgı her an Is"tanbul ıçın buyuk bır rısk taşıyan olabılecek deprem felaketını kaale almayan bu sıyasal duşunce ıle bır nukleer santral kurmanın bedelını herhalde bızler olmasa bıle çocuklanmız çekecektır Aslında bu tur olaylar her boyutta tar üşümalı ama kesın yargıya varabılmek ve hıç kımse bu zarurete ıtıraz edemez ' dıyebümek gorevı ancak bıhm ve bıhm adamlannın olmalıdır dıyorum Rısklen en aza ındırmek de bence büım üe gerçekleşebüır Ama ne yazık kı yaşadıklanmızdan sonra bunun gerçekleşmesı bence çok zor bır olgu, bızım gıbı dışa bagımlı ulkelerde Devlenn büımsel duşuncesı ve büım karşısındakı tutumunu orneklemek mumkun Medyanm tavn konusunuda orneklemek mumkun (1) AttüdlLHAN Soyleşı CUMHURTYET 6 Mart 2000 (2) Amla ILHAN Söyleşı CUMHURIYET 8 Mart 2000 (3) Attüa ILHAN Soyleşı CUMHURIYET 8 Mart 2000 PnofDrOsman KKADIROGLU Yrd (4) DoçDrFrol ÇUBUKÇU Bılım ve Teknık Dergısı Elom 1994 Sayı 323 (5) CUMHURIYET 22 Ardlık 1999 Sa 6 nukleer sanlrallann yapımına karşı Okumayı sevdirmek Geçen aylarda gazetelerden bırınde Cumhurıyet gazetesının Salı Kla sıklerıne ıthafta bulunardk, hâlâ anne annemın yagını mı kullanıyorsunuz' benzerı bır eleştırı vardı Insanhgın duşunce zengınhgının nasıl degıştıgını tartmak ıçın dahî bu klâsıklerı okumd gereksınımı duyulması gerekügırun elbette farkındaydı eleştırı sahıbı Belkı de kendı goruşlermı kuvvetlendırecek "teknolojının ınsan yaşamını kolaylaştınrken, entelektuel duzeyde gelışımını ıse pek artırmadıgı' sonucuna ulaşması ıçın bıle dennlemesıne bu eserlerın onemlı bır bolumunun okunması gerektıgının de farkındaydı Islâm Medenıyetının en gorkemlı ydlannda Yunan Klâsıklerının Arapça dılınde yer aldıgını hatta bugunku Ingılızce gıbı bazı dıllere klasıklerın Arapça'dan çevrılmış oldugunu da bıldıgıne hıç kuşku duymuyorum soz konusu ya zarm Kendı yaşam bıçımlenne küıtlenrruş bugunku gençhgın sosyal sorunlardan uzaklaşmasırun suçu hepımızın ustunde Dayanışmaya gıden yolun başlangıcı egıtımden ve kıtap okurnadan geçıyor Okunacak lataplar da mutlaka çeşıtlılık gostermelı Okuyan farklı dunya goruşlennın duşuncelerını ogrenen gençhgın hem kendı sentezını gehştırmesı kolaylaşacak, hem de bırbınne karşı keskın cepheleşmelerı engellenecektır Büap usanmadan okuma bılgüenn mayalanmasını saglayacak, ardından buluşlar ve yenı sentezler Anadolu hoşgorusu ıle bırleşecekür Bu nedenle kuçuk yaştan ıtıbaren okumayı sevdırecek teşvık mekanızmalan gehştırmemız gerekecektır Bu yazının amacı sadece 677 sayıda one çıkarılan matbaa konusunun uzantı sındakı gehşıguzel duşuncelenn paylaşümdsıdır Cumhurıyet Bıhm Teknık yukanda dagınık bıçımde degınılen konularm uzmanlannın goruşlermı "deprem ozel sayısı ve sayüarı gıbı ozel CBT'lerde geçmışten gelecege bır perspekhf şeklınde yansıtmasının yararlı olacagı kanaatındeyım Huseyin Vural Ankara llhan Vardar ePOSTA ıvardar@hotmaıl com 680/17