Katalog

İlk Türk sualtı arkeoloji kazısından Marmara Adası yerel müzesine Marmara Adası açıklarmdaki batıktan çıkartılan malzemelerle adada ilk yerek deniz müzesi de kurulmuş olacak... v . nsanlar, ilk çaglardan beri, yaşamlannı sürdurmede denızı yararh bır araç olarak kullandüar ilk zamanlar gemıcüer, gozle gorulen uzaklıktakı yerlere kadar açılırken, Antık Çag'da Roma, Atına gıbı kentler, yaşamlannı denızaşırı ulkelerden gelen, yıyecek, hammadde vb ıle surdurur hale geldıler : Ancak deruz her zaman durgun olmaması sebebı üe bırçok tehlıke ıçerıyor Tanh boyunca &rtınaların, guçlu akmtılann, savaşların denıze gomdugu pek çok gemı bugun, sualtı arkeolojısının bırer mceleme konusu Eskı Yunancada 'eskı' anlamındakı "arkhaıos üe 'çahşma" anlamına gelen "logos" kelımelermden oluşturulan arkeolojı (aıcheologıc) geçmışın araştırümasına yonelık çahşmalan kapsıyor Arkeolojının sualtınddkı çahşmaları turune donuşturulen sualtı arkeolojısının de daha faıklı bır açıklaması yok Öasını de kısaca eskmın bılımı olarak tammlamak mumkun Sualtı arkeolojısme üışkın araştırmalann başlaması ıse yuzyü oncesıne dayanıyor Arkeologlar 1943 yılına kadar çok kısıtlı ımkânlarla az sayıda araştırma yapabüdıler 1943 yüında ıse, JacquesYves Cousteau VP Emile Gagnan'm "scuba" denen yuzeye bagımlı olmaksızm dalmayı olanaklı küan duzenegı (Self Contaıned Undervva ter Breathıng Apparatus) ıcat etmelerıyle, sualtı araştırma lannda buyuk ılerleme kaydedıldı Bu tarıhtcn sonra sualtı arkeolojısı bır dısıphn mtelığı kazandı Bu alana yonehk çalışmalann buyuk bır ıtına ıle yurutulmesıne ve sualtı arkeolojısının eskının bılımı olarak tanımlanmasına karşın, büımadamlan sualtı arkeolojısını ayn bır dal olarak kabul etmeyerek, arkeolojının kapsamı ıçınde ıncelıyorlar Turkıye'de sualtı arkeolojısını ınceleyen ısımlerden Istanbul Unıversıtesı Arkeolojı Bolumu Ogreüm Uyesı Ufuk Kocabaş da bu alana yonehk çalış malarını "arkeoloji ana başlıgı ıle yurutuyor "Arkeolojının sualtı suustu oknaz1 dıyen Ufak Kocabaş, boyle bır ayrımı kabul etmezken sualtı arkeolojısının klasık arkeolojıden farklan oldugunu da behrtüıyor 'Sualtı arkeolojısının karada yapılandan bır farkı ortam Araştırmalar normal atmosfcı koşul larında degıl, sukurede gerçekleşıyor Bır dıger fark ıse yontemlerı ayn Sualtında yapıları çahş makrdd dalış sozkonu KU Buna goıe bıı teknık Nergls GUlsenln gelıştırüıyoı" Orneğm 711/20 I topragı emıcı 'aır lıft' denen bır sıstem oldugunu ve ıçındekı vakumun batıgın ustundekı tortuyu emış gucuyle kal dırdıgıru belırten Kocabaş karada yapılan kazılaıda kaz ma, kurek vb kulldnıldığını, yanı ıgneyle kuyu kazmak oldugunu soyluyor Sualtı aıkeolojısının klasık arkeolojıden en onemlı farkı ıse kalıntılann konservasyonu Sualtında eserler karadaküerc oranla daha ıyı korunuyor (Denızde %60, Karada %10) Islak ortam organık kalıntıldn çok ıyı saklarken gemı, tekne vbnın parçalanmadan batması kum veya çamur üe gomulmesı gomuknenm çabuk olma sı gıbı etkenler, sualtmda korumanın ıyı olmasını saghyor Sualtı kahntüarının tahrıbata ugramasının nedenı ıse cfîşandan gelen etküer Trol, dınamıt vb yoüarla balık avlamak mavı turlar, sporüf dalışlar batklara sualtında zarar verırken, çıkarüan kalıntılar uygun konservasyon uygulamalan ıle koruma altına alınmayarak bozulmaya ugruyor Bu tah nbatın orüenmesı ıçınse batıklarm yasalar tarafmdan ko runması kazüarın, sualtı konusunda egıüm gormuş arkeologlarca yapılması ve konservasyonun profesyonel konservatorler tara&ndan laboratuvar destegı üe gerçekleştınlmesı gerekıyor Sualtında yapılan kazüarın malıyetı karadaküere oranla çok daha yuksek Bu sebeple araştıımanın, arkeoloji alanında bır eksıklıgı dolduracak nıtehkte olması gerekıyor Bu açıdan Turkıye, onpmlı bır kaynak olarak çıkıyor karşımıza Turkıye'de sualtı arkeolojısının 40 yühk bır geçmışı bulunuyor Amenkalı bır gazetecı olan Peter Throckmorton un 1958 yılında geldıgı Bodrum'da su altı baükları de ügüı yaptıgı araştırmalar Insütude of Na uücal Archeology (INA) Başkanı George Bass ın 1960'da Turkıye ye gelme sıyle büımsel bır çahşmaya donuşuyor Boylece Turkı ye'nm ük sualtı arkeolojık kazısı (1960) Antalyamn Glıdonya mevkıınde yapüırken araştırmalar Bodrum Saıos Korfezı Çanakkale Bogazı ve daha bırçok bolgede devam edıyoı Sualtı batıklanna yonehk çalışmaların büımsel anlam da ük kez Turkıye'de başladıgını soyleyen Ufuk Kocabaş yıne de bu alana yonehk aıaştiımalann yetküılerden gereklı destegı ahnadıgını behrtıyor "Bızım fakultemızde 'Arkeolojüc Sualtı Kahntüarının Konservasyonu dıye benım çahşmalanm dogrultusunda verüen bır ders var Burada su altı arkeolojısme bır gırış yapıyoruz ama yeterh dcgü İ U Sualtı Teknolojısı Programı'nda sualtı arkeolojısı ders ola rak okutuluyor buradan mezun olanlar da sualtı teknısyenı oluyor Ancak Ufuk Kocabaş bır sualtı arkeoloji çahşmdsı yapmak ıçın en az arkeolog ohnak gerektıgını behrterek Turkıye'de bu konuya gereken onemın verümedıgını ıfade edıyor Turkıye'de sualtı arkeolojısme yonehk bır dıger so run ıse butçe süonusı Araştırmalar devlet destegı olmadan gerçekleştırüıyor Turkıye'de yapüan çahşmalann hemen hepsı butçe ve kadro sıkmtısı nedenı üe Teksas Am Unıversıtesı'ne bağh bır ensütu olan INA tarafmdan yurutu lüyor ÇAMALTI BURNU1 BATIĞI Doç Dr Nergis Günsenin Turkıye'de yurutulença hşmalann oncusu konumunda Master ve doktora eğıtımını