Katalog

Üniversitelerimizin sancılı açılışı 4 açıdan üniversitelerin sorunlarına kuşbakışı.... 'u Devlet ve 19'u valaf unıversıtesı olmak uzere toplam 72 uruversıtemız 1,5 mılyon cıvanndaia ogrenası ve 62 bıne yakın ogretun elemanıyla 20002001 egıüm oğretun yılına başladı Uraveısıtelerımız, başta yonetsel ve malı olmak uzere, unıversıteye geçışten oğretun elemanı sorununa degın, çogu yüların bırıkımı olan bu dızı sorunlar yumagıyla yenı ders yılına oldukça sıkmtüı ve sancıh gudı Boyle bır yazıda her bır sorunu aynntüı bıçımde ortaya koymak kuşkusuz olanaksızdır Bu ıt±>arla unıversıtelerunızm, sanaya neden olan, belh başlı sorunlan aşagıda dort ana başlık alnnda ozetienmeye çahşıldı ye'de bulunan 47 üp fakultesının %83'unde herhangı bır anabılun daluıda profesor veya doçent bulunmuyor Yenı açılan fakultelerde çok yuksek oranlarda ogretun uyesı açıgı vardır TTB Merkez Konseyı Başkanı Fttann S«y»k bu durumu, "Turkrye1ran gelecegı ve halk saglıgı açısuıdan, ortaya çıkan tablo çok cıddı ve endışe verıcıdır" şekknde ozetlemektedır (2) Ogrenm uyesı sorununun nıcelıksel boyutunun otesmde, daha onemlı olanı ogrenm uyesuun nıtelıgıdır 19 Yuzyüın buyuk egıtımcüerınden Adolf Diestenragıin soyledığı gıbı, bır okulun degerı ve nıtelıgı ogretmenırun degerı ve nıtelıgı kadardır (3) Bu soz kuşkusuz ükogretımden yuksekogreüme kadar her kademedeta egıtım kurumu ıçın geçerlıdır Uluslararası akademık standartlara gore degerlendırüdıgınde unıvereıtelerımızdekı oğreüm elemanlanmn nıtelıgı yonunde de cıddı endışeler mevcuttur Unıversıtelenmızın, halıhâzırda ve gelecekte nıtelıkh ogretun elemanına sahıp olma yonunde tutarlı bır polıtıkasuun olmadığı da açıkça gorulmektedır Unıversıteler, ozellıkle de devlet umversıtelen bugunku ucret sıstemıyle ogretım uyelıgının kaynağı olan araştırma gorevlüıguıe ustun nıtehklı h şılerı çekemıyorlar Yıllarca emek verdıgı rutelıklı ogretun elemanlan daha cazıp ucretlerle ozel unıversıtelere geçmektedu Bu da kuşkusuz dogaidır Butun zamanını bılım uretmekle degerlendırmesı gereken bır ogretun uyesı yülarını ve hatta om runu bu yolda harcamış bılun adamı geçım kaygısı ıçensuıde olursa nasıl bılun uretebılu' Sabancı Uruversıtesı Rektoru To•nn Terzioğlu Sayuı Orhan Bnnalı ıle yapüğı sohbette, heı ogrenm uyesınm yıllık 4 bın Dolar kışısel araştvrma fonunun oldugunu ve bu mıktarı kunseden onay almadan kullanabıldıgını buna ılaveten veıune gore bu fonun aıürüabüdıgını ve ozellıkle uluslararası toplantüarda bıldırı sunrnak, makale yayuılamak vb konularda destek gorduklerını soylemektedır Oysa devlet umversıtelennde bırakın yurtdışı bılunsel toplantüardakı destegın komıklığmı, yurtıçı bılunsel toplantüarda büe odenen mıktarlar ogretım uyesuun bır gunluk masrafuu büe karşüamaktan uzaktır 4. Üniversite Öğrencilerinin Sorunlan: Eğıümın temel gudüeruun başmda oğrencı gelmektedu Ortaogreümuı daguuk ve rutelücsız yapısı unıversıtedekı nıtelığı kokunden etkılemektedu Yuksekogretıme geçış sısterrundekı çarpüdıklar gençleruı ruh sağlıguu daha unıversıteye gelmeden olumsuz bıçunde etküemektedu: Yülarca verüen emek, ozel dershanelere aıle butçeleruıden yapüan odemeler abarüsız bıçunde gencı de, aüesmı de yorgun savaşçüar durumuna duşurmektedır Bunca yorucu mucadele sonunda geluıen unıversıte kapısında aüeyı de gencı de yenı sorunlar beklemektedu Bannma sorunu bunlann başuıda gelmektedır Devlet yurtlannda kendısuıe guvenüır ve sıcak bu yuva bulamayan çoğu genç, yıne çogu radıkal bazı kesımlere aıt ogrena yurtlanna mecbur kalmaktadırlar Bunun acı sonuçlaruıı son yülarda hep yaşadü< ve gorduk Devleün ogrerum kredısı olarak verdıgı ayhk rruktar lar gunumuzde bır ogrencmın bukaç gunluk gereksuunesuıı karşüayacak kadardır Insan yaşammuı en onemlı ça$ı olan gençhk çaguıda çagdaş koşullarda bır fızıta mekânda baruıamayan, yetennce beslenemeyen, düedıgı güoı gıyuıemeyen, gezemeyen, sosyal ve kulturel olanaklardan yararlanamayan bu gençlıgm ruhsal yapısı nasü yeruıde olur? Boyle bu oğrencı tat lesıyle etküı ve verurüı egıtunoğretun yapüabüu: mP Kuşkusuz bu sorulann yanıtı olumsuzdur Yrd Doç Dr Mehmet Arslan Ercıyes Umv Fen Edebıyat Fak Egıtun Bılunlen Bolumu 38039 KAYSERİ EMaü arslan@ercıyes edu t K A T N A K l ı A R Vakıf Unıversıteleı ı Ktinıu Unıveısıleleı ı Eııtegr ısyonu Bâi,bakaıılık Yayını Ankara 29 Mart 1997 Profesoısuz Tıp Takultelerı Var Hurnyet Gazetesı 10 Lkım ?000 FIJHR Crıstoph Deutsches Bıldungs vvesenseıt 1945 Nenesheım Druck GmbH Co KG Koln 1996 Sayfa ??9 Yönetsel Sorunlar: Bugun hemen her goruş ve duşunceden bılun ınsanı, po lıükacı ve yonetıcının YOK yasasuun karşısuıda oldugu açık bıçımde anlaşümaktadır 12 Eylul donerrunuı urunu olan bu yasayı herkes eleşnrmekte ama her ne hıkmetse ne ıkudarlar ve ne de muhalefet partüen 21 Yuzyılın çagdaş unıversıtelenne yaraşan bır yasa yapmak ıçın çaba gostermekteduler 1980 oncesı unıversıte okyları gerekçe gosterılerek hazırlanan 2547 sayüı yasa, geçmışte uygulanan 4936 ve 1750 sayüı Unıversıteler Kanunlanndan hatta zamanınm tek unıversıtesı olan tstanbul Unıvereıtesının yonetımı ıçm uygulamaya konulan 11 Ebm 1934 tarıhlı Istanbul Unıversıtesı T^lımatnamesı nden daha anü demok rauk, daha gerı bır yasadır 1980 oncesı yuksekogreümde goru len dagınıklık ve eşgudumsuzluk boyle bır yasanın halıhazırdd devam etmesme bır gerekçe olamaz Hemen her kesımden msan yuksekogretımde planlama ve eşgudumu sağlayacak bır organın varlıgına yanı YOK benzerı bır kuruluşa karşı degüdu Bdşlangıçta bu dmaca yonelık olducju soylenen YOK gıderek uruversıtelerm elım kolunu bağlamış, neredeyse aslı gorevı olan planlama ve eşgudumden başka her konuya kanşır olmuştur Geçnuş unıversıte deneyımlerımızden de yararlanılarak yenı bır unıversıteler yasası hazulamak zorurüulugu bugun her zamankınden daha çok hıssedılmektedır Bır ulkede demokrasının, daha açık bır ıfadeyle demokratık duşunce ve yaşamın oncusu oldugunu her vesıleyle soyledıgımız unıversıtelenmızuı yenı yuzyüın gerektudıgı çagdaş demokratık ve katüımcı bır yoneUm yapısma bır an evvel kavuşturulmalan gerekmektedır Dil zenginliği ve "öz'cülüğün tuzakları üzerine... Sayırı Reha Alpar ve Rıza Gerçek Beyler'm Turkçem uzeruıe yazdıgım yazı hakkmda açtıklan tarüşmanın surdugunu muüulukla gozlemekteyım Sayuı Reha Alpar, yazüarunda kullan dığun kehmelerın pek çoğfunun Turkçe'de de var oldugunu soy leyerek musaıt=uygun ıhnmal=olasüık, tavsıye=onsn, detay= aynnü= metot=yontem, teon=kuram kelunelemı omek verıyor ve berum buruıcüerı nıçuı kullandıgunı soruyor Cevap basıt çunku onlar da (benım kanunca) Turkçedır1 Reha Bey yazüarımda ken dısuıuı verdığı ornek çıftlerının hem sağuıdakı hem de solundakı len hemen aynı sıklıkta kullandığuna herhalde düdcat etmemış Bu yontem, yalnız düuı ses zengınhgını yazuım ve konuşmanın âhenguıı arttırmakla kalmaz eşanlamlı fakat farkh kökenlı sozcuk ler arasmda zamanla mınık nuanslann oluşumuna zemuı hazula yarak dılm anlam haznesını genışleür lngüızce bunun dunyadakı en guzel orneğıdır Germen kokenlı bır kelune olan warhke ne kadar lngüızce ıse aynı anlama gelen Lâtın kokenlı bellıcose da o kadar üıgüızcedu Bırmcısı zamanla "savaşı ısteyen hep harbe hazrr" üancısı ıse "savaşı ısteyen, saldırgan" anlamlanna kayma egüımı gostermısnr lyunser anlamuıa gelen optımıst mı 'tngüız1 ce'dır yoksa sanguıne mı' Hele Avusturya Almancasına bır bakın Içuıdekı Fransızcalan bu: ayüdamaya kalksamz bu" kıtap dolar Ya Rusça9 Marşrut Rusça mı' Hele Masştab' Yoksa Fuma mı Rusça' Ayıklayuı Almancalan ve Fransızcalan bakuı ne kadar Rusça kalır Son Sankt Petersburg gezımde, dostum Prof Borit Natal'ın Buyuk Petro'nun yazlık saraymdan 'Petergof dıye bahsedınce, eşun Oya üe pek gulmuştuk Asluıda ısun Peterhof yanı Almanca Ama Rus hançeresuıde "h" sesı olmadıĞfuıdan Ruslar ona Petergof dıyorlar Teter'ın Huzunı"nun Rusça karşüıgını kullanmıyorlar Dü konusuna yaklaşırken bühassa dıkkat edılmesı gereken bır husus bunun heı aırlu gundekk sıg ve ne yazık kı genelde oldugu gı bı bılgı tabanı faku polıtüc egüımlerden uzak tutmaktır Anlaşüır ve âhenklı bır dü yenne üla da pek çok okurun anlamada zorlandıgı ve kulagını tırmalayan bır an Turkçe yazmayı dayatana ben düde etmk mühyetçı sıfatuıdan başka bır sıfatı uygun bulamıyo rum Acaba yanıüyor muyum' Ataturkunaşuı tasfıyecı veddha sonra terkettıgı donemı (bkz G L Lewıs, 1997 Tuıcıc Languages c 1, ss 25 40) dısında tamamen katüdıgun1dü devrımının esas amacı kullanüabüu bır dü yaratmaktı mevcut kullandan bu düı anndırmak degüzrra ortada herkesın kullanabüdıgı bır dü za ten yoktu1 Bellı kı bu konuda Sayuı Gerçek'le de degışüc yorumla nmız var O da Ataturk'un dü yaratıcüıgı myetuu tasfiyecüık olarak aüyor sarüa Sayuı Alpar bu baglamda halk düuıuı zengınlıgıne deguııyor onun arüaştırümış bu düe bu kaynak olacaguu vurguluyor Tum dunyadakı halk dülen çevrelerındekı nesneler ve kullandüdan sınırh kavramlar açısuıdan gerçekten zengmdır Ancak hepsı de evrensel kavramlar ve ozellıkle büımsel duşunce urun lenne karşüüc gelen kelunelerce çok fdkırdır Ben bunu yülardu çdüştıgun Asya ve Avrupa'nuı daghk bolgeleruıde bızzat gozle me unkânuu budum bazı basıt sozlukler de oiuşturdum (Doğu Tıbet'ten Altaylara, Malezya'dan Isvıçre Alplenne), hattâ bunlaruı kuçuk bir kü3muıdan bazı yaymlanmda yararlandun büe Bu dü hem halktan, hem saraydan, hem büunden, hem san'atan hem edebıyattan hem mafya dunyasının kendı ıçuıde geüşürdığı tenmlerden, hem de başka dülerdenkısacası bulabıldı^ı tum kaynaklardan kavram ve kelune devşırenek, bunlara ek olarak kendı sı kavram ve kelune yaratarak zengınleşu Sayuı Gerçek'ın üen surdugu düuı duşunceyı yonlendudıŞı savı ancak sırurlı olarak dogrudur asluıda duşunce düı çok daha fazla yonlendrnr (bu arada kendısı düuı bır keumeler zuıcıruı den üaaret oldugu fiknnı bana atfeder güaı gorunuyor Bu yoruma nasu ulaştıguu ben anlayamadun1) Dü ounadan duşunulebüu mı' Obette Henuz konuşamayan bır bebegın ıstekleruıı ü"ade edışme brr bakuı Düı olmayan bu uısan, çevresının farkuıda değü mıdu' Helen Keller o muazzam duşunce dunyasını sagır ve düsız olaıak nasü kurmuştur' Düı ıcat eden atalannuz dü oluşmadan duşunmuyorlar mıydı' Bellı kı Sayuı Gerçek'uı dü/duşunce üışküen hakkmdakı filarlen Ikuıa Dunya Savaşuıdan oncekı Vıyana Ekolune ve hele Wıttgensteın'ın buyuk olçude yanhş oldugıuıu sandı gun dü felsefesme taküıp kalmış Descartes'm akü beden soru nunda akh bedenın onune koydugunu farketmıyor güjı Yalnızca dü duşunceyı yoneltse, dü buyuyemez1 Halbukı dü devşuerek duşunce yaratarak buyur Yeter kı devşırecek, yaratılacak kavram ve sozcuklere gereksmun olsuıı yanı entelektuel, büunsel faalıyet yaygın olarak sursun suıeklı eleştırel olarak duşunulsun Işte 1 Ataturk'un en temel amacı bu sonuncusuydu bana kaürsa A A M C Şengor 2. Mali Sorunlar: Yuksekogretım egıtımın en pahalı kademesıdrr Halen 53 Devlet unıversıtesının ünansman ıhüyacının neredeyse tamamı devlet tarafuıdan karşılaıunaktadır Devletm unıversıtelere genel butçeden sagladığı ımkânlar gelışraış ulkelerle tayaslandıgındd son derece yetersızdır Bu yetersızlık yarunda, hemen her unıversıte rektoru de haklı olarak butçelerrnı esnek bıçımdp kıülanamadıklanndan ve burokrank ışlemlenn bıkuncı oldugundan yakuııyorlar Butçeleruıı harcama bdkumnddn vakıf unıversıtele nnm daha avantajlı durumda oldugu, boylece vakaf unıversıtelerının devlet umversıtelen aleyhme haksız rekabet ustunluklen bulundugu sıkça düe getrnlıyor(l) Oyle ıse Devlet unıversıtelenne de en azmdan vakıf unıversıtelerıne tarundıgı kadar bır malı ozerkhk ılk adımda saglanmahdu Kısacası devlet umveısıteye guvenmelıdır Bu ozgurluk ve ozerklık kuşkusuz hesap vermeme denetunden kaçma anlamına gelmemelıdu Devletm kamunun paıasuıı harcayanlan denetleme ve hesabuu âorma yet kısı ve gucu daıma olmalıdır 3. Öğretim Elemanı Sorunu: Nıtehklı unıversıtenm olmazsa olmaz koşulu nıtelrklı ogretım elemanıdu Halen unıversıtelerımızde ozelbkle ogrenm uyesı (Prof +Doç +Yıd Doç) başma duşen oğrencı sayısı gelışmış ulkelerdeküerden çok yuksektır Bu oran yerıı kurulan unıversı telerde daha da yuksektır YOK bu hususta da planlama ve eşgudum gorevım ne yazık kı tam anlamıyla yeruıe getıremıyor Kontenjaıüaı m bekrlenmesınde büımsel olçutler degıl, polıtık etmenler daha etküı oluyor Turk Tabıplerı Bıılıgı (TTB)nm üp fakultelen ıle ılgıh olarak yaptırdıgı araştrrmaddn bır orneğe kısaca yer venlmesı sorunun boyutlannı ortaya koyması batamm dan geıekb goı ulmektedır Soz konusu araştırmd sonuçlaruıa gore, halıhazırda Turkı 711/16