Katalog

pazarlama bunlann kentsel ucretleri ayru donem temel alındıgında artış sınırlı kaldı. Öte yandan kerıüerde farklı sektörlerde çalışanlann çogurüugunun sosyal güvenlik kayıüan ya yok ya da eksik büdirım ya Çaelge 1 Seçümıs yıllara gore TDH'h dcgışme (19451998) Donem ya da yü Nülus sayunuıdan Nufus araşlırmasından pümakta. Sosyal güverüık açıyapılan tahmın yapüan tahmın sından kanayan yaramız ya da 194550 6.9 . • yumuşak karnımız burası. Kent196065 6.1 • • sel ücreti artmayan, işguvenli1973 4:7 ' ğinden yoksun ve gelecege iliş19707S 4.3 1983 4.1 kin sosyal güverüıgi olmayan bu 198085 4.1 aüelerın dogurganlık konusun1993 2.7 dakı davranışlan nıçın modern1998 2.6 Kaynat DİE ve HNEE çahşmalan. değişık dönenüer. leşsın? Bu tür aüeler geleneksel düşun sistemi ıçinde çocuga ekonomik deger vereceklerdir. Onlara goıçinde her üa grubun TDH'ki azalmaya kar re çocuk marjinal (türedi) sektorde çakşaşın, önemlı düşuşler egitimi olan kadın nürak aüeye katkı sağlayacak, annebabanın füsta gönılmekte. Bu verüer kadın nufusun yaşlüıgında ıse, onların guvenebüecegı, egıtımınin ne derüı önemli oldugunu apaçık dayanabüecegi "hayırlı evlat" olacaktr. Bu . göstermekte. Tüm kadın nüfusumuza 11 tür goruşun dayanışması aile yapımız içinyıllık temel eğitim hızmeti verildıginde, de dıncimülıyetçı görüşlerı savunanlaı tanüfus dahü bırçok sorunun çozüınunun çok rafırıdan desteklendıgı varsayımı altında kolay oldugunu soyleyebiliriz. kentsel nufusun kabaca 1/4'nun dogurganiii Ulkemızde yerleşim yeri ve bollıgı eskı düzeyını surduırnek isteyecektır gelere gore dogurgarüık farklılaşması hern zaman hern de bölgenın gelışmışlik duzeii Terorun inişe geçmesi ve yok oluyine gore oluşmakta. Çizelge 2'ki verüer şa gidişi baglarnında gerek bölge nufusubize bu konuda net bır fikir vermekte, nun gerekse bolgcden goç eden nufusun gelecek hakkındakı belırsızlıgı azalacakür. Ulkemızde son dönemde bölge ve Teıor ortamı ve koşullannda aüelerın yerleşim yerleri içinde en fazla azalma dogurganlıgı azalmış olabılir. Koşulların yaklaşık kadın başma uç çocukla Doğu ve yeniden normale donmesi üe birlikte, bu Güneydoğu Anadolu bölgesınde gerçekyöredekılerin dogurganlık davranışlan leşrrnş. Ne var ki bölgenın günumuzdeki yükselme eğılırnme gırebüır. degerlerı yırmibeş yü örıcesı (1973)ndeki çogu bölgemızın dogurganlık duzeyini yaiii Yakın donem ıçmde kente yoç kalayamamış. Ote yandaıı kırsal alanda bu ederüerin, kentlüeştıklen, kentsel davranışdönemde dogurgarüıktaki azalma kadın lan benimsedıklerı, kentsel yaşama uyum Çizelge 2: Yerleşim ycn ve holgelere gore TDH (19731988) dönemdekı verüer çok çarpıcı. Örnegın eğitimsız kadınlar ile, ortaokul ve üstü egitimi olan kadınların TDH arasındaki fark 2.5 çocuga ulaşmakta. Ele aldığımız donem Bağış Toplamanın İncelikleri Bağış toplamak, pazarlama teknikleriyle daha verimli olarak nasıl yapılır? Füsun Gönül (*) • K imler bağış yapıyor? Vergi azaltma amacıyla yalnızca yıl sonunda bagış yapan ışletmeleri bır yana bırakalım. Ayrıca evdeki eski püskü, topuÇru ezılmiş ayakkabı, çalışmayan dıkiş makinesi gıbi döküntulen verenleri de yazımızın dışında tutalım. Bızim yoneldigımız grup paıasal bagış yapan, çogunluk orta hallı ve orta yaşın üstünde olan ınsanlardan oluşuyor. Kendınce toplumda bir yerlere gelmiş insanlar artık topluma ve dünyaya "bır şeyler" vermek ıstedıklerinde vaMara parasal bagış yapma yolunu seçiyorlar. Bu insanlar bagış yaptıklannda yergıden duşmeyi akülanna getirmıyorlar. Cenellıkle duygusal davraruyorlar, yani bagış yaparken kendüerınden bir şey vermiş gıbi oluyorlar. Ornegin, çocuk okutuyorlaı, kanserle savaş dernegine parasal katkıda bulunuyorlar, vb. • Süreklilik Benden ıkı ulkede bîrden bagış istendigi için, Türkiye ve ABD bagış toplama yöntemlerini çok az karşılaşürabilıyotum. Turkiyede bagış toplayan vakıflar süreksız olarak çaba gosteriyorlar, ABD'dekıler ıse surekli çaba gösteriyorlar. Örnegin, bır Türk vakfi "herkesten bu kez bagış istenebılir" gıbi duşünuyor ve bir kez yardım edenlere "bır daha yardım eder rnisınız'" diye sormuyor ABD'dekıler ıse tam tersine "bır veren yme venı" dıye duşünuyor ve surekli telefon veya mektupla bagış ısüyor. ABDdeküerın amacı, bagış yapan insanı vermeye alıştumak, bagış yaptıgı kurumu ona be nimsetmek, "sız aramıza katıldığınızdan beri yaraılı şeyler yaptık, ama hâlâ yardırnınıza gereksınımirruz var, bıze yuıe destek olur musunuz?" demek. Boylece, zaten dunyaya bir şeyler veımek isteyen bagışçı, yaptığı yaıdımın işe yaradıgını goruyor, o vakfın bir parçası olduguna ınanıyoı ve daha uzun süre bagışta bulunuyor. Amaç, bagış veren ınsana teşekkür pftikten sonra, onu bu vakfa bir çeşit abone yapnıak. insanlar nasıl her ay kıra verrneye, her yıl veıgı vermeye, sıgorta odemeye, dergilere aıdat odemeye alışıyor, belli bır kururna bu gış yapmaya da alışırlar, denıyor. Tabii, ABDde de heı bagışçı bağış yaptıgı kuruma sürekh baglı kalmıyor, bazen ılışkıyı kesıp atıyoı, fakat araştırmalar gosterıyor ki, ABD'lı vakıflann duşunce tarzı bizdekılerden daha başanlı, Pazarlama yöntemleri ABD de bagış toplama pazarlamacüıgı üzerine yapüan bir çalışmaya katılmıştım. O çalışmada ogrendiklerimi özetleyeyim; (a) Bu kışıden ilk kez bagış almak zorduı. Çünkü, kimm kalp hastalıklarıyla savaş verecegını, kımm çocuk okutmaktan hoşlanacagıru, kımin çevrecı oldugunu, kimin daytîk yiyen ka dınlara yaıdırn edecegmi, vb saptamak zorduı. Ama eger bır kışı bir kez belli bu vakfa bagış yaptıysa artık rengını belli ermiş demektır. 0nun peşıni buakmamanız, belulı aıalıklaıla (örnegin 6 ayda bu) guzel bir mektupla ve telefon mesajıyla, bagışına teşekkür edıp, tek rar yardımına gereksınımınız oldugunu anımsatmanız gerekır Yoksa bu iyi yürekli kışı, parasını başka yere sarfedecektır ya da rakıp vakfa bagışlayacaktır. (b) Bagış yapanlar çogunlukla zengın tabakadan degıl, o yüzden yalnızca zenginlerden ve meşhurlardan bagış isteyen kurumlar çok dogru yapmıyorlar Meşhurlaı ve zenginler de bagış yapıyor tabii kı ama gelir düzeyinin bagış yapmak içın bir kıstas oldugunu düşunmek, araştırmalar göstenyor ki, yanlıştır. (c) Pekıyi, bir kez bagış aldıktan sonra gerisi geliyorsa, o onemlı ılk bagış nasıl yaptınlır? ABDde meslek sahibı, çocuklan büyumuş ınsanlarla yapılan gozlenüer şunu gosteriyor. (c.l) Bllgislzlik: Ev, araba, çocuk okutma gıbi temel kişisel gereksınımlermı gıdermış olan bır insan kendısınden daha az şanslı gördügü insanlara destek vermek ıstıyor fakat nasıl ve nereye para vereceginı bılmiyor Bu eksıklik gazete, radyo ve televızyon ilanlarıyla gıderüebılu veya kişilere dogrudan mektup ve telefonla bügı verılebüır. (c.2) Uyum: Bir ınsanın bagış yapması içın ınandığı şeylerın vaktin ınandıgı şeylerle uyumlu olrnası gerekıyor. Ornegin, bır genelleme yaparsak ögretmenler çocuk okutmanın onernını bilir, dolayısıyla egitım vakıflanna bagışta bulunmaya yatkrndır. Hastalıkla ugraşan insanlar (hekimler, dığer hastaue personelı, ya da evınde hastası olanlaı) fimansız hastalıklar la savaşa katkıda bulunmak ısteyebılır. Doga aşıgı ınsanlar, şauler, sanatçılar, vb. çevrecı vakıflara bagış yapabüir Fen lısesı rnezunlan fen liselerıne yuzme havuzu, konser salonu yapüması içın katkıda bulunmak ısteyebılır, vb. Para toplamak isteyen bır vaktin bu örneklerdekı gıbi ustunkoru tahminler yapıp bu mektup veya telefon lıstesi hazırlaması gerekır Sonra vakfın amacını beluten ozlü bir mesaj hazulanır, veee.. ilk bagış ıstenır. (c.3) Süreklilik: Genelde bu tür ilk mektuplarla veya telefoıüarla alınan bagış oranı yuzde beşırı altındadır. Fakat vakfın karamsarlığa kapümaması gerekır. Pazarlama yazüarımızda çogu kez belırttigımiz gibi, önemlı olan bu yuzde beşin arkasmı bırakmamak, orüarla ömür boyu ılışkı kurrnaktu. ABD'de ömür boyu ıüşkıler o kadar başanlı olmaktadır ki, kimi bağışçılaı öldükten sonra uzak akrabalannı es geçıp, baglı bulundukları vakfa mıras buakmak tadırlar. OzeUe hatırlatalım kı bağış toplamada önemli olan üç unsur: Bügı, uyum ve sureklüıktır. Oncelıkle vakıf amacını duyuracak, bağış yapan kişı kendını vakıfla uyurnlu gorecek ve vakıf da bıkmadan bunu hatırlatacaktır. Bu yazımızda belüttiğimiz etmenler gozonune alınırsa hem bağışı yapan hem de veren memnun kalacakıır. En onemlisi de para ılıtıyacı olan tıp oğrencısı, kanser hastası, radyasyonlanmış kara parçası, dövulen kadın, vb. kazançlı çıkacaktır. (*) Doç. Dı, fgOk@andrew.cmu.edu, Camegie Mellon Ünıversıtesi Pazarlama Bölümü Yerhfim yer/BöIgesi 1973 1993 EyeMaı marn bolgesı 3.S 2.0 Akdcna bokjesı 3.7 2.4 Iç Anadolu Bolgesı 4.6 •". 2.4 • Karadenız Bolgesı 5.2 3.2 D.ve Güneydoğu Ana, Bolge 7.3 4.4 Kentsel yerleşmeler 3.7 2.4 Türkıye 4.7 2.7 Kaynak HNEE değişık cltmem amşlırmalan başına 2 3 çocuğa ulaşmakta. Bunun anlamı, ülkemızde nütusun artışındaki azalmada kırsal nufusun katkısmın ciddı bıçımde olduğu gerçegidir. TDH'daki düşme sürer mi? Ulke mızın 3040 yıllık verüerıne bakarak TDH'daki azalmanın devam edecegini kabul edenler var. Bunlar iyimserlikleri bu varsayım altında yaptıkları nufus projeksiyonları üe desteklıyor. Ülkerınzde yapüan nüfus araştırmaları ve sayırnları bıze, kışı ve aüenın gelir, meslek, kentlüeşme gıbi degışkerüere gore dogurganlık konusurıdakı tutum ve davranışlarının bügısını verrniyor. Dogurganlıgm belirleyıcısı oldugunu kabul ettigımız bu degışkenlere gore nüfus dınamüderindeki dönüşurn konusunda bılgımız olsa, tartışma netlik kazanacak. Sözkonusu degişkenleriıı son dönemdekı degişimini farklı araştırmalardan ızledigirnde, ben do ğurganlıgın 1998 ve izleyen yülarda azalmasının zor olacagı kanısındayım. Bunlar genel çızgüerı üe şoyle ozetlenebüır. sagladıkları konusunda elimızde güvenilır sosyal 1998 araştınna verısı yok. Tersine 2.0 ilişkin güvenilır bügı seti oluş2.6 2.6 maya başladı. Goç edenlenn, 2.7 kentle uyumunu sağlayacak, 4.2 çagdaş kurumlarla bırlik3.1 2.6 teügıni sağlayacak örgutlenme ve ideolojık çözumler merkez sag ve sol tarafından uretüeceğı. Aüe, din ve hemşehri üçgenınde "cemaat" ilişkilenni sürdüren yenı kentlüerın dogurganlıklarını bu koruyucu, kollayıcı, dayanışmacı üışkıler agı içinde düşurmelerını bekleyemeyiz. iv Tarımda pazar içın üretim yapan aüelerde ernege olan gereksınim azalmaktadır. Giderek bu aüelerın dogurganlıgı duşmekte. Ancak geleneksel ve geçiş halindekı tanmsal işletmelerde dogurganlık aynı hızla duşmuyor. Bu tür aüelerın çocuga bakış açüarında ekonomik degerler öncelikti. Kaldı ki, kamunun bu tur aılelere gebeligı önleyıci lıızmet sunumu devam ediyor Ancak yurütulen hizmetın çogu malzemesi uluslararası yardımdan saglanmakta Onumuzdeki yıl malzeme yardımı kesüıyor. Piyasa koşullan egemen olacak. Kırsal aüelerın gelırlerı gozorıune alınınca, piyasa koşıülarına donuşle birlikte tercihleri ne yönde olacaktır? Herhalde dogurganlıgı düşürücü davranışlan pek gostermeyecekler Mümtaz Peker Sosyalbüimcı Makale için tartışma adresı: 52/72 Sokak No: 35/29 Aydınlar Sıtesi (35350) HatayIzmu Karşı gelişmeler i Ulkemızde son dönemde kentsel üretimde çalışan nüfus artmıştır. Ancak 637/16