Katalog

Nüfus dinamiklerinin Temel sorun: Kültür karmaşası değişimi: Fırsat mı tuzak mı? 7 5 yüdonumunu kutladıgımız Cumhurıyet donemı suresmce, toplumumuz, üa dunya goruşu arasmda gıdıp gelmekte, çagdaş yaşamla ortaçagı anımsatdn yaklaşımlar arasında yolumuzu aramaktayız Fikırsel ve fızıksel olarak ulkemız, Dogu ıle Batı'nın kesıştıgı ortak bır kesıtte yer almaktadır Cumhuı ıyet donemının ük 25 yhnda Ataturk'un üke ve devnmlerının etkı sıyle, su altında kalan bazı sınsı akımlar, son 50 yüda gun ışıgına çıkma fırsatını yakalayarak bugunlere ulaşlık Toplumun butun kesımlerı de, bazı bıreysel ornekler dışında, bu bulanık suda balık avlamaya devam ederek, açıkgözlülük! ve beceri! orneklerını sıraladık Bu sure ıçınde, bazı çevrelerden gelen uyanlar, bır sure sonra etkısuıı kaybederek, 18 Nısan seçımlermden sonra yaşadıgımız olayları adeta şaşkınlıkla ızlemekteyız Toplumumuzun yapısı dogrultusunda, olayları izleznek ve elestirmekle yetinerek, gorevımızı yaptığımız kanısıru paylaşmaktayız Temel çozumlerı drayan duşunurlerı de, dışlayarak, yaşarken etkısız hale getırmek yoEarıru aradjk Bunu da bıldığımz degışık yontemlerle kolayhkla bulduk Genelde, bırıkım ve deneyırru kıt olan msanlara, laık olmadıklan yetktferı verdık Doğal olarak da bu yetkılıler1 yasdl olan ve olmayan yollan el alışkanlıkları kullanarak, bızlerı uzen, duşunduren, rakıplerımızı sevındıren sonuçlara ulaştırdılar Son yayınlanan ' Bılım Teknık Dergısı"nde (Cumhurıyet ekı 08 05 1998) sayrn Erdal Inönü'nun "Bdım Kultur ve Ekonomık Gehşmışlık Uçgeru" başlıklı araştırması bıze ıstesek de ıstemesek de bazı gerçeklerı açıklıyor Ornegın Nufusa oranla bılımsel yayınları Yunanıstan'la kıyasladıgımızda 1997'de bızde mılyon kışı başına 69, Yunanıstan'da 427 (altı mıslı), kışı başına gelıı (G S M H) açısından baktıgımızda Yunanıstanda kışı başına yayın sayısı 35,5 (sıra 34) bızde 22 (sıra 50) Saym Inonu yazı sının başında bır noktamn altını çızıyor "Bu tablolarda sosyal bılımlere aıt verüerm bulunrnddığı" (Kaynak TUBITAK) Yayınlann nıcelıgı yanında, nıtelık fdktoru de bu degerlendırmelerde yer almamakta Ancak ayru dergıde "Demokratık Büımsel Kuruluşlar" başlıgı altında Avrupa Yer Bılımlen Bırlıgı Dernegı nde 5 yıl sureyle gorev alan, sayın A M C Şengor'un yazısı da nıtelık konusunda bazı ılgınç bulguları ıçenyor " bılımın ust ıdarı gruplarında gorev yaptım Gordugum manzara ne yazık kı Avrupa ve ABD'de gorduklenmın tam tersı olmuştur Turkıye'de esas konu kışılenn ve hızıplerın kısa donem menfaatlennrn, grubun esas amacını oluşturan bılımsel faalıyetlenn aleyhıne olarak kollanmaya çalışılması ve buradan çıkan duzeysız menfaat çatışmaları olmuştur " Butun bu gozlemlerın temelınde toplumumuzda, okumuşlaokumdmış arasında bır ayrım yapmadan ortak bır nedene dayanıyor Kultur yoksunlugumuz111 Urettıgımız 82 Unıversı tede her yıl bınlercesını dagıttıgımız dıplomalar, bu temel boşlugu kapatmaya yetmıyor Belkı aksıne verdıgımız her dıploma, kulturel ve sosyal çevremızın tahrıbını ko laylaştıran bır sılah gorevı yapıyor Sonuç. Kulturun, uygarlıkların yuzyıllar boyunca, kuşaktan kuşagı bırbırlerme aktardıkları bırıkımın turmınu kapsadıgını büıyoruz Sosyal bıbmlerın onemını, muspet bılımlerle bırhkte değerlendırmesmı bugune kadar gerçekleştıremedık Bu boş luğun, genç kuşaklardan başlayarak unıversıtelerımız ve yuksek okullanmızm her fakultesınde, bır yıl sureyle mecburı eleme dısıplını olarak "Uygarlıklar Tarihi Anabilim Dalı"ran programlarda yer alması üe karşüanabılecegı kanısındayım Boylelıkle degışık yaklaşunlarm zamanla belkı bır potada erıtılmesının yolu açürnış olacaktır Aılenm eğıtmedıgı, okul ve toplumun ters yonde etküedığı kuşakları suçlamakla bır sonuca varamayız 57 Hukumetı kurmakla gorevh Başbakana, hukumetın kurulmasıyla ılgılı bır onerımızı tekrar hatırlatmak ıstıyorum Çevre ve Kültür Bakanlıklanna parlamento ve kamu kuruluşları kokenlı uyelerın dışında, ış, unıversıte ve sıvü toplum kuruluşlannda kendını deneyım ve bırıkımı ıle kanıtlamış gerçekten bırer şahsıyetın getırılmesı Istanbul Varlıgını Koruma Grubu Melih Birsel lkemız son ellı yıl ıçınde nufussal bır lerıne ragmen dogurganlık konusundakı vardonuşumu yaşamakta Donuşum 1945sayımlar genel kabul gordu Yener ve ben do50 yıllannda olum hızlannın hızla duşgurganlıkta önumuzdekı yıllarda bu denlı bır mesı ıle başladı Bu olay ulkemız tarıhınde ılk duşuşun beklenmemesı gerektıgını savunarak kez gorulen bır gelışmeydı Bunun sonucu olasonuçları ıhtıyatla karşılarridyı savunmuştuk rak nufusumuz yılda yuzde 2 5 cıvannda artışı Hacettepe Nüfus Etütleri Ensittühsa donem yaşadı Dogurganlıgın yuksek dusü'nun (HNE) 1968'den bu yana beş yılda yezeymden orta duzeye geçışı ıse 197O'lı yülarnıledıgı ulusal nufus ve dogurganlık araştırmada başladı Son otuz yıl ıçınde dogurganlıkta sının sonuncusunun (1998 Araştırması) verüeonemlı azalmalar goruldu rı benı konu uzerınde duşunmeye, sonuçlan taruşmaya yonelttı Kuramsal koklerını NelZaman ıçınde donuşumden kaynaklanan son'da bulan ' duşuk duzeyde denge tuzagı" her olay sosyal ve ekonomık hayaumızdakı so ulkemız ıçın geçerlı olabüır mı' Boylesı bır turunlara bır halka daha ekledı Nufus donuşuzak bellı ekonomık gelışme hızının altında, gemu konusunda kamunun gereklı kaynak aktaUrden saglanan artışlann, nufus artışını desrımını saglamadıgrnı, sorunlann kartopu gıbı teklemesı durumunda olmaktadır Kısa ve orta buyudugunu savununlann goruşlen akademık donemde ortalama bırey başına gelırde artış ortamda etkmlıgını surdurdu Ancak dogur ve ıyıleşme olmadıgı zaman ekonomı tuzaga ganlık hızlarında orta donemde gorulen duşyakalanmaktadır Tuzaktan kurtulabılmenın meden oturu son beş yıl ıçınde ıyımser gonış yolu, ekonomıdekı gelır artışını, nufus artışının taraftarları artmaya başladı lyımserlıgm kayuzerıne çıkaracak onlemlerı almaktır Acaba nagı toplam dogurganlık hızı (TDH)ndakı duşTurkıye nerede' Gerçekten bırfirsatpenceremeden kaynaklanıyordu Bu konu ılk olarak ulsi mı yakaladı yoksa tukemız nufus bılımızaga mı yakdlanmak ne onemlı katkıları ? olan F.C. Shorter Türkiye'de hızlı nüfus artışı döne uzere tarafından tartışmaminin geride kaldığı, yıllık nüfus Dogurganlıktaki Deya açüdı Ona gore ğişme: Nufus artışı açıtoplumda uretıcı artışmm gelecekte de azalacağını sından yansız bır degerbagımlı nufus oranlendırmeyı TDH ıle yagörüşün ne kadar doğru? ları duşmuş, annepabılırız Hız bıze bellı babanın çocuklarına yatırım gucu artmıştı Ote dogurganlık davranışları altında temel alınan yandan 198090'lı yıllarda ışgucu ve uretıcı bır donemde kddınların ortalama olarak do grubun ulaşügı yuksek hız uretım artışlanna gurabüeceklerı çocuk sayısını gosterır Ulkeneden olmuştu Shorter, son olarak ıktısatçı mızde 195O'lı yüların başında TDH kabaca 7 Dowrick ten bır alıntı yaparak, ulkemızın bu çocuk cıvannda TDH'ddkı duşuş nufusu sayıdonemdekı ekonomık buyumesrnı "emek yo mı ve araştırmalarınddn elde edılen tahmınleluyla, geçıcı ama onemlı bır ıücı guç oluşturan re gore çızelge 1 'dekı gıbı azalan dogum hızlarına" baglamaktadır Bu Inceledıgımız ellı yıllık donem ıçınde Tuıkıye ıçın tarıhı bır firsattır TDH'dakı azalma çok anlamlı Ornegın kadm başına dogrulan çocuk sayısındakı azalma Dayanagı aynı olan ıyımser goruşu C. 4 3'e ulaşmakta Donem ıçınde en hızlı azalma Behar, arkadaşları üe bırlıkte TUSIAD ıçın 19651993 donemınde gerçekleşmış Son beş yaptıkları "Türkiye'nin Fırsat Penceresi" yıl ıçınde (19931998) TDH'kı duşme egüımı adlı çalışmada sergıledı Behar, 1993'te 2 7 çok azalmıştır olan TDH'nın bugun 2 5'ın altma ındıgrnı, 2005 2010 yılları arasında da 2 çocuk duzeyıne ıneUlkemızde yapılan nufus araştırmalarıcegını varsaymakta Buradan hareketle Behar, nın ıçerıgı geregı dogurganlıktaki azalmayı, Turkıye'de hızlı nufus artışı donemının geride yaş, egıtım, yaşanılan yer ve bolge gıbı degışkaldığını, yıllık nufus artışının gelecekte de kenlere gore büıyoruz Bunları kalın çızgılerı azalacağını savunmakta Boylesı bır durumu üe şoyle ozetleyebılırız Behar, Barlow'un "olanak penceresi" kavramı i Ulkemızde kadın nufusun ılk evlenme ıle dçıklamakta Bunun tıpkı Tayvan, Guney Koyaşının yukselrnesınden oturu 15 19 yaş gru re ya da Sıngapur'da oldugu gıbı ekonomıde bunun dogurganlığı onemlı olçude azalmış daha yuksek bır buyume hızına ulaşmak ıçın Ote yandan 35 49 yaş grubunda da dogurganfırsat olabılecegını duşunmekte lıkta onemlı azalma gorulmekte Soz gelımı otuz yü once dnnekızın gelmkayndndnın ay Azalan dogurganlıgın ulkemızde yarattı nı donemde dogum yapmalan yaygm ücen, gı ıyımserlık ıse Devlet Istatıstık Enstıtusu gunumuzde bu nadır gorulen olay halıne gel (DIE) bunyesındekı Nufus ve Demografık Anamış Yaş gruplanna gore dogurganhk gelışmış lızler Merkezı tarafından yapılan nufus projekulkelenn oruntusune donuşmekte Dogumlasıyorüarından kaynaklanıyor Komısyon adına rın çoğu 2029 yaş kuşağındakı kadrnlar tarabu çalışmalan yapan Shorter'ın dogurganlık fından yapümakta konusundakı kabullenmelerı komısyon uyelerı arasında çok tartışıldı Bu satırların yazarı ve ii Ulkemızde kadm nufusun egıtımıne DPT temsılcısı Samka Yener'ın karşı gonış gore TDH anlamlı bıçımde farklüaşmakta Son U 637/15