Katalog

Bilim, kültür ve ekonomik gel sıraya geldıgimızi Porf. Bahattin Bay•al'ın Cumhuriyet gazetesinde 19 Nisan 1999 gunü çıkan yazısından ögrendik. Bu lkeler arasındaki yühk bilimsel yayın gelişme bilım çevremiz için onemli bir basıralamasında Turkiye'nin 1997 yışarıdır. Çunku 1990'da 41'ıncı sıradaydık. lmda 27'nci sıraya yükseldigini Bi1995'te Başbakan Demiıelm topladıgı Bılim ve Teknik okurları hatırlayacaklardır. Kılım ve Teknoloji Yuksek Kurulu'nun gelesa bir süre once de 1998 yüında ıki ülkeyi cek on yıl ıçin gosterdigi hedefler arasında daha, Yunanıstan ile Norveç'i geçip 25'inci bir tanesi yayın sıralamasında 30'uncu sıraya yukselmektı, Bu hedefe Tablol beklenenden daha kısa zamanda 199Z ve 1985 yülanna alt loplam yayın Myüan eriştik. Büimcüerimizı başanlannÜlke Sıralama Toplam Yayın dana dolayı kutlar ve yeni atılımlar Sayısı 1997 1985 dılerken, bu yazıda ulkelerın bilimABD 1 303.308 258 146 sel düzeyleri ile kultur yapıları ara79 345 62 693 Ingütere 2 sındaki ilişküer hakkında yayın sayı73 841 42 793 Japonya 3 72 486 Almanya 48.546 (EA+DA) lanna dayanan bazı gozlemler yap4 51.776 33866 Fransa 5 mak ıstiyorum. Bu gozlemlerin sa37.214 28.704 Kanada 6 dece bazı işaretler verdigıni, kultur 34.149 16515 Italya 7 27.124 Rusya 8 yapılarını iyice anlamak ıçın kap21.707 Ispanya 9 6682 samlı incelemeler gerektıginı ve ya21.310 Avustralya 12.992 10 zıdaki tablolarda sosyal büirnlere aıt 20715 Hollanda 11 11.932 16.949 Çin H, Cum. 12 3.520 verilerin bulunmadıgını da ayrıca 16.561 13 13.150 Hindistan belirteyim. 15.495 14 10 932 lsveç 14.856 9.603 Isvıçre 15 Sayılara geçmeden once bilimle 10.547 6.179 Belçıka 16 kultur arasındaki ilişkiyı çok iyi anla9.996 678 Guney Kore 17 9.925 tan bir konuşmayı okurlara duyur Israü 7.428 18 8846 Polonya 19 mak ıstiyorum Türkiye Bilimler 8.797 3.087 Brezılya 20 Akademisi'nın Cumhurıyetın 75. 8.643 T^yvan 21 8 166 yılını kutlamak amacıyla 1998 Kası5.345 Danimarka 22 7.625 4.093 Avusturya 23 mı'nda duzenledigi toplantıda bulu7.243 4.049 24 P'ınlandiya nuyordum. Arkeolojıdeki gelişmele4.710 3.414 Norveç 25 4.489 rı ozetleyen bir bılım adamımız, 26 Yunanıstan 4.410 547 Türkiye 27 Cumhurıyet'in ilk yıllannda bu alan4207 Yenı Zelanda 28 da buyuk atılımlar yapılmış olması4172 Arjantın 2083 29 4071 na karşm son zamanlarda bir duÇek Cumh. 30 4030 raklama yaşandıgına ışaret ertı ve Meksika 2296 31 3950 Guney Afrika 3785 32 dunyadakı gelişmelerin çok gerisın3933 3455 Macaristan 33 3814 de kalmamızı eleştirdı. DinleyenlerUkrayna 34 2800 den bırisı, azalan ilgiyı ve destegi 2489 Irlanda 35 2487 Sıngapur 36 arttırmak ıçm arkeolojinın turızme 2412 Porteloz 37 2215 yararlar saglayacagına dıkkat çeki1452 Mısır 38 1951 lemez mi, diye sordu. Kursudeki arSlovakya 39 1793 Romanya 40 keolog, bu soruya bana çok çarpıcı 1721 41 Şüi gelen şu yanıtı verdi: 1671 1443 42 Bulgarısitan 1647 "Dunyanın butün turistlerini TurkiSuudi Arabistan 43 1222 1093 Beyaz Rusya 44 ye'ye getırecek kadar eski eser bu1110 Slovenya 45 gun muzelerımızde sergılenmekte, 1090 Yugoslayva 46 1021 ya da sırasını beklemektedir ArkeHırvatıstan 47 944 olojıye ılgı gösterıp gostermemek Venezuella 48 886 462 49 Tayland bir kultur sorunudur. Geçmişimizı 853 1145 Nijerya 50 791 merak ediyorsak, bızden once bu 156 Fas 51 733 topraklarda kimlerin nasıl yaşadüda273 Utvanya 52 730 131 53 Iran rını, uygarlıga, insanlıga ne gıbı kat694 256 Malezya 54 '576 kılar yapmış olduklarıru ogrenmek 272 Pakıstan 55 535 ıstiyorsak arkeolojıyle ilgilenıriz 150 Kolombıya 56 513 229 Estonya 57 Yoksa turızmi arttırmak ıçın yenı ka479 102 Tunus 58 439 zı yapmamıza gerek yoktur" dedı. Endonezya 59 374 Gerçekten, bilimsel yaymlara yol 2 Urdun 60 366 174 Bangladeş 61 açan araştırmaların kaynagında, kı350 62 Ozbekistan 343 şılerın merakı ve olaylarm nedenle179 63 Filipinier 326 rını ogrenmenın getırecegı faydaları 149 Cezayır 64 303 336 elde etme arzusu yatar. Boylece son 65 Ermenıstan 292 119 66 Izlanda 264 çozumlemede, bir ulkenın büımsel 1 Kostarıka 67 239 verımi, o ulke ınsanlarının araştır68 Gurcıstan 221 rnaya yonelık kultur bırıkımlerıne 154 69 Zımbabwe 174 448 Kazalastan 70 167 baghdır Buradan hareketle, kişı ba405 Azerbaycan 71 39 şına (ya da, daha kolay algılanabılen 72 Tacikistan 21 bir sayı olarak, milyon kışi başına) 61 73 Kırgızistan 12 Turkmenistan 74 Erdal Inönü •. 1 *, ' ,. U yayın sayısını, o ülke insanlarının bilime yaklaşımlarının, ya da bilım kulturlerinin bir olçusu olarak alabilinz. Aşagıdaki Tablo l'in ilk üç sütununda 74 ülkenin isimlerıyle 1997 yüma aıt toplam bilimsel yayın sayüarı ve bu ölçege göre sıralan, dordüncu sütunda da 1985 yüındakı toplam yayın sayıları gosterilmiştir. Tablo 2'de ıse aynı ulkeler için 1997 ve 1985 yıllanna aıt milyon kişi başına yayın sayılan ile 1997 yüında kişı başına yayın sayısına gore sıralanma bulunmaktadır. Bu iki tablodan gorulecektir ki, Türkiye 1997 yüında toplam yayın sayısı bakımından 27'nci sırada olmasına karşılık, kişi başına yayın sıralamasında 46'ncı sıraya «luşmektedır. Toplam yayın sayısı bakımından bizden geride olan birçok ülke, örnegin Macaristan, Çek Cumhurıyeti, Slovakya, Hırvatıstan, Romanya, Bulgaristan, vb..., kişı başına yayında bizi geçmektedir. Buna karşılık Hindistan, Çin gibi ulkeler toplam yayın sayısında bizden çok ileride iken bu digi, gene az sayıda bazüannda buyuk b hızla arrügı gonüüyor Yavaş artış gostere ulkeler arasında bilimsel kultur düzeyle yüksek olanlarla, bilimsel çalışmaya henı agırlık vermeyenler ve bir de nufusu hi2 artan ulkeler var. .•. • • Daha hızlı koşmalıyız Büimsel duzeyin en üerde oldugu B; tı Avrupa, Kuzey Amerika ve Japonya'c henuz bu duzeyin en ust noktasına vanlmc mış olması ve hâlâ bir artışın gorülme dückat çekici. Ulusal kulrürumuzü erişti mek istedigimiz çagdaş uygarlık duzeyını vardıflı yerde sabit durup bizı beklemed gini, bızım o hedefe yetişmek için ötek Ierden daha hızh koşmaztuz gerektıgıı gosteren yenı bir kanıt. Gerçi şimdilik d< ha hızla koştugumuz goruluyor. Türkiye'nı müyon kişı başına yayın sayısı 1985te 1997'ye gelirken 6 kattan fazla arüş goste: miş, 11 'den 69'a çıkmış. Büımde en üeri u kelerdeki artış ise genel olarak 1.5 kat k; dar. Turkiye, kı, başına yayın s ralamasınd 1985'te 65'in< iken, 1997'd 46'ncı olmu: Artış iyi.ama bı lunduğumuz yı rın henuz ço geride oldug da açık. Tablo 2del yük nüfuslan nedeniyle kişi başına yayında çok geride kalmaktadır, Bu örnekler, kiçi başına yayın sayısının ulkenın bilimsel kultur duzeyını daha ıyı yansıtan bir gosterge oldugunu ortaya koyuyor Başka ılginç bir sonuç da şu: Toplam yayın sayısında başta gelenler ABD, Ingiltere, Japonya, Almanya ve Fransa gibi buyük devletler ıken, kışi başına yayında başı çekenler Isviçre, lsveç, lsrail, Danimarka ve Fınlandiya'dır. Kişı başına yayın sayısı büımsel kulturun bir gostergesı olarak ele alınınca, bu gostergenin zaman içinde nasıl degiştıgı, merak ediliyor. Yalnız, tüm ulkelerin her yıl ıçın hem nufuslannı, hem büımsel yayın sayılanra veren istatistikler bulmak kolay degıl TUBlTAKbüımpolıtikasıünıtesininl985 yüına aıt birçok ulke ıçin elde ettigi verüeri yukarıdakı tablolardan gosterdım. Sovyetler Birligi gıbi, goz onune alman sure içinde yapılannda degişiklik olan ulkeler ıçın bilgıler eksıktır. Bulunan verüere gore, üdncı tabloda ulkelerın çogunda kişi başına yayın sayüarının yülar içinde yavaş bir artış gosterdigi, az sayıda bazılarında hemen hiç degişme bilgilere gore 1985 ile 199 arasında bilirr sel duzeyind bizden daha bı yuk bir sıçram yapan iki ülk olmuş1 Güney Kore ve Ürdün. Boyle at lımlar ancak yonetimin büım doğrultusur da agırkgını koyması Ue sağlanabüir. Ber zer şeküde Portekız, Yunanıstan, Ispanyî Italya, Tunus, Fas, Iran ve Çın'de hızlı artış lar oldugu goruluyor. Yayın ve gelir düzeyi Ote yandan büimsel verımın yukse olmasmda gelir düzeyinin onemü rol oy nayabılecegı de akla gcüyor. Bu duşuna üe Tablo 3'de goz onune aldıgımız ulkele ıçin 1997 yılındakı kışi başına G.S.M.H (gayn safı mılli hasüa) verüeri ve ulkeleru yayın sayüarının da yuksekoldugu gorul mekle beraber, gelir sıralaması ile yayın sı ralamasmın aynı olmadıgı fark edüiyor. Bı durumda, hangı sıralamadaki yerin dah, yukanda olduguna bakarak, ulkeleri farkl kategorüere ayırma olanagı ortaya çüayor Her iki sıralamada da aşagı yukaı aynıyerde olan ulkeler var. En başta Isvıçn kışi başına yayımda da, kişi başına gelırde de birınci geüyor. Ispanya, Yunanıstan, Tay van, Gunay Afrüca, Turkiye, Tunus, Fas Ozbekistan, Çin ve başkaları için gelıı sıralamasında yer üe yayın sıralamasındak 633/12