Katalog

Bilim adamlan/ Bilim kadınları Çiftlerin birlikte yürüttükleri bilimsel araştırmalarda, erkekler yeterince söz hakkı verdiklerinde, eşler aynı başarıyı yakalayabiliyor. rofesör ve Madazn Curie'nin başarüan, bir atasözünü ne güzel dogrulamış: "Bırlikten kuvvet doğar". Nobel ödullu iki bilim adamırun 1903'teki sloganı ışte buydu. Marie ve Pierre Curie, laboratuvarlannda gece günduz birlıkte çalışarak, çagımızın en önemli buluşlanndan bıri olan radyoaktiviteyi keşfetmiş ve Nobel ödülününün sahibi olmuşlardı. Tek başına, herhalde hıçbiri bu kadar büyük bir başanya ulaşamazdı. Birlikte çalışma fikri ilk olarak, uranyumdan ışın elde etme üzerine doktora çalışması hazırlayan Pierre Cune'nın aklına gelmişti. Marie Curie'nin işi, ışırüarı atom özelligine göre açıklamaktı. Bu çaüşma sonunda zaten radyoaktiviteyi de bulmuş ve kocasını kristaller üzerine yaptıgı araşürmaya devam etmesi için razı etmişti. Marie ve Pierre Curie bugun bile, birlikte araştırma yapan çiftler arasında, aynı yatagı paylaşrnanm dışında işlerini de ortaklaşa yurüterek birlikte başarıya ulaşan örnek bu çift olarak gosterüıyor. Bu tur ekıp çahşmalan her zaman bu şeküde yürümüyor. Çunku çıftlerden bıri genelde geride kalıyor ve gerıde kalan çogunlukla kadın oluyor. P Bilim kadını güçlü, dayanıklı ve hırslı olmalı Alnıan sosyolog Ulla Fölsing, son kitabında (Geniale Bezıehungen, Verlag C.H Beck, 192 sayfa, 19.90 DM) işte bu konuyu araştırmış. Kıtapta yer alan 13 çift, evlenmek ısteyen bilim kadınına ügınç ogutlerde bulunuyorlar. Kadın her şeyden once, guçlu, dayanıklı ve sabırlı olmalı. Sinir bozucu olaylar ve boşa giden emekler onu yıldırmamalı, aksıne hırslandırmalı. Evlılıgınden once, elde edilmiş başanları da beraberinde getırmesi, ona buyük yararlar saglayacaktır. Marie Curie gıbi, hırslı olmayan ve yavaş duşunen bir eş seçmek de, tavsıyeler arasında bulunmakta. Bilim dünyası, erkeklere öncelik tanıyor Ne var kı, bilim kadınının bu özelliklere sahip olması da, her zaman yararlı olmuyor Çünkü çiftler, Curieler gibı, eşıt ernek sarf ederek bir eser ortaya çıkardıklarında bile, bilim dunyası, başanyı öncelikle erkege mal etmekte. Bu haksızlık Curie çiftinde de yaşanmış. Çiftın birlikte aldığı Nobel odulü, Pierre Curie'yi Paris Üniversitesi'ndeki kürsüsune gotürürken, Marie Curie'yi sadece bir laboratuvar yöneticisi yapmıştı. Madam Curie böylece, ilk kez araştırmalan için gereklı olan parayı kazanmaya başladı. Ama onun esas kariyeri, kocasırnn 1906 yılında bir kazada ölmesinden sonra başladı. Nihayet ona da aynı kürsüde profesörluk verildi. Ve 1911 yılında tek başına kımya dalında Nobel ödülünü kazandı. Amerikalı biyokimyacı Gerty Cori, eserini kabul ettirmek içın çok daha uzun yıllar (18961957) beklemek zorunda kalmıştı. Eşiyle birlikte tıp ögrenimi gördukten sonra, çahşmalarını, kocası Carl Cori ıle birlikte sürdurmüştü. Onlar bırbırlerıyle o kadar uyumluydular ki, adeta beraber düşunüp aynı anda konuşuyorlardı. Çalışkan, hırslı ve o kadar da hayat dolu olan kansı olmadan Cori asla çalışamıyordu. Ve gunun bırınde Carl Cori'ye bir urııversiteden oldukça yuksek ücretli bir iş teklifı geldi.Ne var ki, kansı üniversitedeki işyerinde artık onunla çalış mak istemeyınce, Carl Cori de teklifı geri çevirmıştı. Birbirlerine böylesine baglı olan bilim adarnları 632/8 için, bilim komitesi hiçbir sempati duymadıgı gibi, Gerty Cori, yülarca kocasının kariyerine engel olmakla suçlandı. Bugun bile hâlâ bırçok ünıversıtede evliler tercıh edümıyor. Cori çifti öylesine bir ortaklık içinde çalışıyordu ki, onların ortaya koyduklan eserleri birbirinden ayırmak mumFizlkcl çift: Pierre ve Marie Curie kun büe degüdi. Gerty leyen Gunnar Myrdal'ın bu özelliği, özel hayatına asla Cori, buna ragmen tam yirmi beş yıl asıstan olarak çalışayansımamıştı. Böylece, Alva Myrdal yıllarca kocasının hârak, kocasının aldıgı ücretin, onda biriyle yetinmek zorunkimiyetı altında çalışmalarını sürdürdü. 1a kı 1949 yılında da kalmıştı. Ta ki 1947 yıünda, kas mekanızması üzerine tek başına New York Üniversitesi'nde çalışmaya başlayayapükları çalışma sonunda Nobel ödülü alana kadar St. na dek. Ve Alva Myrdal'ın attıgı bu cesur adım, onu 1984 Louis Üniversitesi, bunun uzerıne Gerty Cori'ye apar toyılında aldıgı Nobel Barış odulune goturmüştü. Ne var ki, par profesörluk unvanı vermışti. ailesini Isveç'te bırakıp New York'a giden A. Myrdal, yıllar sonra yazdıgı bir mektupta, aldıgı bu karardan dolayı Evlendikten sonra uzun süre vıcdan azabı çekmek zorunda kaldıgını da anMarie Curie veya Gerty Cori kadar kararlı ve atıllatmıştı. gan olmayan büım kadınları, kocalarıyla olan bilimsel baglarını bir süre sonra koruyamaz hale gelıyorlar. Ortak çalışmalarda dengeyi Almanyanın ük lamyacılarmdan Clara Haber, koyakalamak... cası Fritz Haber ıle evlendikten kısa bu sure sonra bılimSosyolog Folsing'in araştırdıgı 13 çift arasında buluden kopmuş, bunun yerme, otorite sahibi olan kocasının nan antropolog Margaret Mead, sözünü geçirmesini bieserlerinı duzelrmekle yetinmişti. Kadın derneklerınde len güçlü bir kadındı. Bu ozellıgınden dolayı, evlılık içinde, "Mutfakta ve ev işlerınde kımyanın yeri" üzerine çalışde ortak araştırmalan dengeye oturtabılmişti. Uzun yıllar malar yurütmüştu. Clara Haber, arkadaşına yazdıgı bir süren arazi çalışmalarmda yanında eşinin de bulunması, mektupta şöyle dıyordu: "Kocamın sekız yılda kazandığıonu daha avantajlı gelmıştı. nı, ben o kadar zamanda kaybettim. Bunun nedeni, ilk kocası Gregory Bateston Mead ve Reo ForFrıtz'in benden daha baskın bir kişilige sahip olmasından tune'la (Mad'ırı ıkinci kocası), ük olarak Yeni Girıe'de karbaşka bir şey degü." şüaşmıştı. Buıada üçu birlikte bırkaç ay çalıştıktan sonra, Sosyolog Fölsing, kitabında başka bir mıtosu daha Mead, Mateson'la Baü'ye geçmiş. Çift Bali'de, o zamanlar dydınlatmaya çalışıyor. Ünlü bilgin Albert Einstein ın henüz yenı sayılan fotograflı araşl ır ogrencılık yıllarından ma yontemıyle, ada halkı üzerine beri arkadaşı, daha geniş bir inceleme yapmıştı. Mead sonraki yıllarda da ilk yönteme hâkım olurken, eşı de il kansı olan Mileva Maguıç teoriler yurutuyordu. Eve don ric'in, aslında "Izafıyet düklerinde ilginç bir çalışma daha teorisınin gizli anası" olyapmışlar. Yeni dogan kızlarını ilk dugunu ıleri surüyor. gunden itıbaren filme alan çift, Einsteın'ın dahı kimligi bebeklerın davranış biçirnlerini yuzünden Marıc, nerearaştırarak, yenı bir ortak çalışma deyse fızige karşı olan daha ortaya koymuşlaıdı. Ne var kı tum ilgisini yitırmiş ve evlilikleri buna ragmen yürümemış bu yuzden ciddi sorunve Mead kısa sure sonra başka bir lar yaşamıştı. antropologla evlenmişti. Myrdol çlftl Mead'ın ilk evlılıgınden Ayrıldıktan olan kızı Mary bu ayrılıktan fazla sonra gelen etkılenmedi. O da aile meslegı olan Nobel Ödülü Antropolojiyi seçmişti. Mead ve Isveçli sosyolog Mateston tam 30 yıl sonra, kızAlva Myrdal, daha larının da konuşmacı olarak katılsonra ekonomıst ve Nodıgı bir konferansta tekrar bir araya bel odulu sahibi olan ko geldiklerinde, Mary bu buluşmayı cası Gunnar şoyle tarif etmiş: "Onlan nihayet Myrdal'la, eşit hukukı birbirleriyle barışık iki sevgili haklan kazanabildıgınolarak görebilmiştim." de tam 47 yaşındaydı. Nilgün Özbaşaran Dede Poütik alanda kadın ve Kaynak: Spiegel; 14/99 erkek eşitligini destek Antropolog Mead