Katalog

Kadın ve erkek arasındaki savaş Kadın ve erkek arasmda moleküler düzeyde kıran kırana bir mücadele sürüp giderken, çiftler bu mücadelenin farkında bile değiller. Dolayısıyla bu gizli savaş hiçbir engelle karşılaşmadan hükmünü sürdürüyor. dışüenn yaşam surelerı de buyuk olçude kısalır Buna benzer bır sılahlanma yarışı ınsanlarda ve dıger memelıler de gorulur Sonuçta ınsanlarda tuhaf bır cıns gen turer "Imprınted genler" adı verüen bu genler, genetık bılımının temel ılkelerıne tumuyle ters duşer Genler arası ilişkiler Ortaokul duzeyındekı bıyolojı derslerine geri dönersek, genetk ozellıkler konusunda karşımıza Mendel yasalan, domınant ve resesıf genler çıkar Mendele gore genetık ozellıkler, bın anneden dıgerı babadan olmak uzere ıkı adet gen uzennde kayıtlıdır Bu ıkı adet genın arasındaki üışkının organızmayı nasıl etküedıgını mceleyen Mendel, genetık ozellıklerın mesajin anneden veya babadan gelmesıne baglı olarak farklılık gosterdıgını vurgular Imprınted genler, Mendel yasalanna ters duşer Bunlarda yalnızca bır ebeveynden gelen gende akrıf bügı vardır dıger ebeveynden gelen gen susturulmuştur Bu Y enı evhlerın de kısa zamanda ogrendıklen gıbı en mutlu üışkı bıle zaman zaman gergmleşır za man zaman da ılışkı kopma noktasına gelır Çatış manın çüaş noktası genellıkle para, kaynana, eskı sevgılıler ve kadın hamıle kaldıgında plasentasının ne kadar buyuyecegı konusudur Bu sonuncusu oldurucu boyuttadır Erkek, kansının plasentasının olabüdıgınce buyumesını ısterken kadın plasentasını makul bır boyutta tutmak ıster Dogal olarak bu mücadele oyle herkesın ıçınde orta lıklarda cereyan etmez Sokaktakı adama kansının plasentası hakkındd ne duşundugu sorulsa adam buyuk bır olasüıkla bu konu hakkında hıç duşunmedıgını soyler Oysa plasenta çatışması adı verılen bufizyolojıkolay tarafların haberı olmadan kadının vucudunu kasıp kavurur Genomık ımprıntıng (canlının kendı cınsını veya kendını barındıranı tanımasmı saglayan dogal eylem) adı verılen bu fdrklı genetık ışlem soz konusu çatışmanın en buyuk sorumlusudur Bu çatışma, kadın ve erkegm bırbırıyle çelışen evrımsel hedeflere sahıp oldugunun çarpıcı bır gostergesıdır Bu konuda araştırmalar dennleştıkçe fizyolojı ve davranış büımlerının karanlıkta kalmış yonlerı yavaş yavaş gun ışıgına çıkarken, seyrek gorulen bazı korkutucu hastalıkların nedenlerı ve bu hastalıklara yakalanma egüımı gosteren kışüerın genetık yapılan da bu arada açıklık kazanıyor Ilk bakışta, kadınlann ve erkeklerın bırbırıyle çelışen evrımsel hedeflere sahıp olması şaşırtıcı gelebılır Evrım teorısıne gore yaşamın ana hedefi genlen gelecek nesıllere aktarmak ve soyun devamını saglamak tır Hamambocegı ornegınde oldugu gıbı bazı organızmalar, mumkun oldugunca fazla sayıda çocuk yaparak, "olen olur kalan sağlar bızımdır" mantıgı ıle soylannı surdurmeye çabaDıgerlerı ıse, ınsanlarda ve fıllerde oldugu gıbı az sayıda çocuk yapar, ozenlı bır bakım ve koruma ıle bu az sayıdakı çocugun hayatta kalmasını sağlar Babalar da, anneler de hıç kuşkusuz çocuklannın hayatta kalmaları ıçın çaba gosterır Monogam turlerde, baba çocugun kendınden oldugundan emın ıse, çocugun bakımını anneyle paylaşır Ancak orangutanlar gıbı polıgam turlerde durum tumuyle farklıdır Bu turlerde baba çocugun her koşulda yaşamasmı ıster Oyle kı çocuk, annenın yaşamı pahasına yaşamalıdır Ornegın, babanın yuvaya taşıdıgı yıyeceklerm tumunu çocuk yıyebılır, bu arada annenın açlıktan olmesı babayı ılgılendırmez Işte bu noktada plasenta mucadelesı devreye gırer, plasentayı gelıştıren gen erkekten dogmamış çocuga geçer Bu gen annenın kendı sağlıgı ıçın gereklı olan kısıtlı enerjıyı plasentaya aktanr Anneler de çocuklarının hayatta kalmasını ıster, ancak kendı yaşamını tehlıkeye atmak ıstemez Ornegın memehlerde emzırme sırasında yumurtlama durur Dolayısıyla memelı anne çocugunu, çok yararlı oldugunu büse bıle, yaşamı boyunca emzırmez Aksı takdırde bır daha yumurtlayamaz, yumurtlamayınca hamıle kalamaz, hamıle kalamayınca soyunu surduremez Bu çatışmanın en canlı ornegı meyve sıneklennde gorulur Meyve sıneklerı, bırbırlennm kollannda yaşlanacaklanna, yaşamlan boyunca mumkun oldugunca fazla sayıda sınekle bırlıkte olmayı tercıh ederler Erkek sınek bır kez çıftleştıgı dışı sınek ıle ıkıncı kez bırlıkte olmaz Ancak bu noktada ortaya bır sorun çıkar, çunku erkek sınegın semenı dıger erkeklerm spermlennı olduren zehırlı bır madde ıçenr Bır erkek sınek, kendmden once başka erkek smeklerle bırlıkte olmuş bır dışı smekle çıftleştıgı zaman, semenın ıçındekı zehır rakıp spermlen oldurur Erkek ıçın çok avantajlı olan bu durum ne yazık kı dışıde dezavantaja donuşur, çunku zehırlı madde zamanla dışının saglıgını tehdıt eder, hatta olumune yol açar Ancak bu durum erkegı hıç rahatsız etmez Soyunu surdurdugu muddetçe dışının ne durumda oldugu onu ılgılendırmez Calıfornıa Unıversıtesı'nden evrımsel genetıkçı WI1liam Rlce meyve smeklen uzennde bugune dek yapümış en mukemmel araştırmanm mıman Rıce, dışı sıneklerm evnmını engellerken erkeklerm bırbırıyle yanşmasma ızın verır 40 nesıl sonra, bu yanştan erkeklerm kazançlı çıktıgını gorur Ancak bu erkeklerm semenlenndekı toksık madde çok guçlenmışnr Bu erkeklerle çıftleşen yenı alanın uzmanı olan genetıkçıler, bu ozellıklen taşıyan gen sayısının ınsanlarda bırkaç yuzu geçmedıgıne dıkkat çebyor Dıger genlere oranla azınlıkta kalmasına karşın, bu genlerın ınsan ozellıklen açısmdan çok baskın oldugu belırtılıyor Soz konusu genlerın en az yarısı plasenta, fetus ve yenı dogan bebegın buyumesı ıle ılgılıdır Bu genlerın babadan geçen bolumu hızlı ve olçusuz buyumeyı teşvık ederken, anneden geçen kısmı bu aşırüıgı dengeleyıcı yondedır Genlerarası çatışmada savaş meydanı plasentadır Ne var kı genler yalnızca plasentayı kapsamaz, kısa surede dışının vucudunun tumunu ele geçınr Uzun kollan kan damarlanna dek uzanır ve kandakı besleyıcı maddelen fetusun hızla buyumesı ıçın rahme çeker Bu mücadele aynı zamanda bır meydan savaşıdır babadan gelen genler saldırıya geçerken, dışıden gelenler savunmada oynar Pekı butun bunlan nasıl büıyoruz' Seyrek rastlanan bır hastalık turu bu konuda çok zengın ıpuçları ıçenr Bu hastalıkta plasenta buyumesı ıle ılgılı hucreler, anneden veya babadan geldıgıne bakılmaksızın, etkısızdır, gorevını yapmaz Varsayım olarak ılk once babadan gelen kayıtlann sılındıgını varsayalım, anneden geçen genler meydanı boş bularak buyumeyı tamamen durdurur Sonuçta fetus buyumez Bunun tam tersı anneden gelen kayıtlar sılınırse, babadan gelen genlerın etkısıyle plasenta aşın buyume gosterır ve sonuçta "koryokarsınom" adı verılen 632/20