Katalog

ZUmrüt'ten akisler (a) Temel bılım egıümı Büım tanhı ve bılım felsefesıne gırış, (b) Temel duzeyde olasılık ve ıstaüstık, (c) Sosyal yargı ve karar vermede yapüan hatalar Duyum, algı, ve bılışsel yapı (d) Uygulamalar Yukardakı konular felsefe, ıstaüstık, psıkometrı ve yogun olarak da psıkolojı büımının uygulanmasını gerektırır Fakat burada onemlı olan bu bılgıleruı klasık bır bıçımde ogrencüere akatarüması degü, tersme yapüan uygulamalar netıcesınde bu bügüerm kendüıgınden ortaya çıkanlmasını saglamaktır 3. Eleçtirel Düfünme Modülü: Yukan dakı her üa koşulun da pratık olarak uygulanma zorlugu oldugu durumlarda, eleştırel duşunme çalışmaları belırh bır dersın ıçensınde ayn bır modul olarak ıncelenebılır Konulann rahat ışlenebüırlıgı soz konusu oldugu ıçın unıversıtelerde verılen (ya da verılmesı gereken) Genel Psıkolojı derslerı bu tur bır modul aktarımı ıçın oldukça uygun Ozellıkle, doğası geregi, psikoloji derslerınm eleştırel duşunme becerısı kazandırmak gıbı bır yonunun de bulundugu duşunulurse bu tur bır uygulama hem egıtmenler hem de ogrencıler bakımından rahat gerçekleşürüebüecektir. lann varlıgırn ıspatlamış olmamız gerekıyor" "Neden 2000 yıP Uzaylüann 2000 gıbı onemlı bır yüda dunyaya geleceklennı soylemek, onlann da (eger varsalar) 2000 yüına aynı onemı verdüderinı gostenyor sanınm Onlar da mı.müadı takvımı kullanıyor?" tddia: Kasparov'un satranç maçında Deeper Blue'ya yenılmesı aslında ınsan zekâsının yapay zekaya olan yenügısıdır Cevaplar: "Evet bu bır yenügıdır ama çok normal bir yenügıdır, satranç maçlannda bır süah olarak kullarulan psıkolojık etkenler Deeper Blue'ya dogal olarak ışlememışur Deeper Blue, sınırlenmemış ya da uzulmemışür" "Benım hesap makınem benden daha hızlı ve daha kolay antmeük ışlemler yapabüıyor Benden daha mı zekı9" "Deeper Blue hayalı bır şey degü Bır muhendıs grubununun programladıgı ve satranç ıçın her turlu bügınm kodlandıgı bır makıne Bır ınsan urunu Bu yuzden yıne ınsan ınsaru yendı" Soru: "Trafîk canavan" kavramı ve "Trafik canavan olmayın" sloganı neden duşunuldugu kadar etkılı olmadı" Cevap ve Öneri: "Canavar ınsana aıt olmayan bır kavram Sorumlulugu bır başka (ustelık hayalı) bır yaratıga atıyoruz Halbuh, trafık kazalarında suçlu olan ınsan canavar degü" "Bu kavram da enflasyon canavan gıbı kontrolu elımızden alan bır kavram bız kontrol edemıyoruz dıye duşunursek gerçekten kontrol edemeyız Benım onenm trafik teroru kavramını kullanmak" Bu orneklen artürmak mumkun Ortak sonuç, ogrencüenn soruldugu zaman eleştırel duşunmeyı çok rahat yapabüdıklen, dıger bır deyışle ogrencüer yetenek olarak eleştırel duşunceye açık fakat bunun bır refleks halıne getırümesı ıçın mutlaka bu duşunme kaslannın çalıştınlması lazım Ancak o zaman yenı nesü doktorlar tedavı edeceklerı hastalan ufurukçulere gondermezler ya da beledıyecüer su sorununa yagmur duası dışında yontemler arayabüır (*) Uzm Psk ,kokdenw@tumetnet tr Başkent Unıversıtesı Iktısadı ve tdan Büım!er Fakultesı Sıyaset Bıhmı ve Uluslararası thşhler Bolumu http llwww başkent edu trlııbf Kaynakça Batuhan H (1993) Büım ve şarlatanlık. Istanbul Yapı Kredı Yayınlan Newman, JH (1998) Reapprochment among undergraduate psychology, scıence mathematıcs engıneerıng, and technology education Amerıcan Psychologıst 53(9), 10321043 Sagan C (1995/1998) Karanhk bır dunyada bılımın mumışıgı Istanbul TUBITAK Yapı Kredı Tıtız, MT (1998) Ezbersız Egıtım 'Yol Hantası" An kara Beyaz Yaymlan Yıldınm C (1988) Matematıksel duşunme Istanbul Remzı Yayınevı A. M. C. Şengör Londra anıları Bu yaztnın konusu 22 Nisan'da Londra'da geçen bir olayın bana düşündürdükleridir. O gün benzerlerinin en eskisi ve en prestijlisi olan 1807 doğumlu Londra jeoloji Cemiyeti bana 1876 yılında ihdas edilmiş olan Bigsby Madalyasmı verdi. Madalya "büyük değerde bir iş" için 45 yaşını geçmemiş bir jeoloğa verilmiş olduğuna baktım. 1877'den günümüze gelen liste uluslararası yerbılımlerinin (jeokimya v jeofizik dahil!) şöhretler galertsi gibiydi. İlk medalist Brontozor, Stegozor, Trisertops gibi artık hemen uygar bir ülkedeki her yumurcağın bildiği pek çok dinozorun fosillerini keşfederek betimleyen Amerikalı buyuk Paleontolog Othniel Charles Marsh'tı. Madalyayı 1905 yılında Doğu Afrika'da büyük gerilme hattının doğu çatalını keşfeden John Walter Cregory, 1923 yılında daha sonra Ankara melanjı denilen karmaşık kayaç grubunu dunyaya tanıtan buyuk tektonikçi Sir Edvvard Battersby Bailey, 1946'da da buyuk yanal atılımlı fayları ilk dea detaylı olarak belgelemiş olan William Quarrier Kennedy almıştı. Günümüze daha yakın zamanlarda, meşhur yapısal jeolog john Craham Ramsay'i, okyanus tabanlannın iki yana yayılmasının belgelerini oluşturan manyetik bantlann Fred Vinc ile birlikte ilk yorumunu yayımlayarak levha tektoniği teorisinin gelişmesine en önemli desteği sağlayan Drummond Matthews'u, dalmabatma bölgelerinin ısıl yapısı hakkında modellere büyük katkı yapan Sir E. Ronald Oxburgh'u, levha tektoniği açısından Alp Sistemini ilk modelleyen Alan C. Smith'i göruyoruz. Madalya töreni jeoloji Cemiyeti'nin 1850 'lerden beri içinde oturduğu Piccaldilly'deki Burlington House'da yapıldı. 1984 yılında gene burada "Başkanlık Ödülü'nü aldığım için törenin aşamalarını biliyordum. 1947 yılında kurulmuş olan Türkiye Jeolojl Kurumu jeologlukla olan ilişkileri diplomalarından ibaret olanlarca bir oylama sonucu yeterince politik olmadığındanlükapatılmış oldugu için, Türkiye'de böyle bir geleneği bırakın korumayı şimdilik başlatmaya bile imkân gorunmüyor. Bu yıl Londra jeoloji Cemiyeti yedi değişik madalya verdi. Her biri başkan tarafından yapılan birer medalisti takdim konuşması, madalyanın medaliste takdimi ve medalistin kabul konusmasından ibaret olan birimlerden oluşan toren boyunca hemen tüm yerbilimleri öleminden (coğrafya dahil!) pek çok şöhretin adı duyuldu. Bu konuşmalarda bilimin ırkının, milliyetinin, dininin, sınıfının olmadıı dile gelen isimlerin çeşitliliğinde yansıyordu! Bilim yalnızca ve yalnızca kendisine yapılan katkıyı hatırlıyordu. O katkıyı yapamayan kim olursa olsun törenimizdeki konuşmalarda yeri yoktu. Ben de madalya kabul konusmamda beni bu madalyayı alacak duruma getirmiş olan tüm hocalarıma ve çalışma arkadaşlanma teşekkur ettim (bu konuşma Londra leoloji Cemiyeti'nin yayın organlanndan Ceosdentlst'in Mayıs 1999 sayısında yayımlanacak. Konuşmamın sonuna yaklaştım ki, salona doğru dönen bakışlarıma daha önce orada olduklannı hiç farketmemiş olduğum iki misafir takıldı. Eski moda oldugu görülen fakat tertemiz, itinayla ütülenmiş, koyu renk yelekli takım elbiselerinin içinde, keskin hatlı, sarışın ve mavi gözlü olan, küçük bir tesbih tutan bir eli dizinde diğeri yelek cebinde, ciddi, dik, âdeta insanı detip geçen bakışlarla çıkık elmacık kemiklerinin uzerinden bana bakıyor, hafifçe O'na eğilmiş gibi oturan siyah gür saçlı, iri ve güzel kaşları daha topluca çehresini süsleyen badem bıyıklyı adam ise babacan yuzunde içten bir mutluluk ifadesı ile gulumsuyordu. Konuşmuyorlardı, fakat benim kulağıma tanıdık ifadeler çarpıyordu: "Sesiniz benim sesimdir, unutmayınız!" diyordu tizce ve doğrudan bir ton. Daha derince olan diğeri ise "Milletlerarası kıymette bir Türk bilginin ismini duymanın, milletinin, kültürü hizmetinde bulunanlara bir ömre bedel bir mutluluk verdiğini" mırıldanıyordu. Birden tasviri mümkün olmayan bir heyecan hatta ürperme kapladı tüm bedenimi. Konuşmam eşime teşekkürle bitmek üzereyken birden başkana döndüm ve "kendilerine şükran borcumu ifade etmek istediğim fakat hiç tanımadığım iki adam daha var" deyiverdim. "İçinde bilimin mümkün oldugu modern Türkiye'yi yaratan Mustafa Kemal Atatür ve Türklerin eğiticisi , olarak O'nun tek gerçek ızleyicisi HasanÂli Yücel." 632/5 Eleştırel düşünme modüler uygulama denemesi 1998 1999 egıtım yıb ıçensınde Başkent Unıversıtesı, Iktısadı ve 1dan Büımler Fakultesı ve Iletışım Fakultesı ogrencüerımn 1 sınıfta aldıklan Genel Psıkolojı / Psıkolojıye Gırış derslerınde eleştırel duşunme ayn bır modul olarak sunuldu Ogrencıler, oncellıke bılımsel duşunme ve araşürma yontemlen konusunda gerek sınıf ıçı uygulamalarda gerekse yaptıklan okumalarda bügüendırüdüer Eleştırel duşunme pılot uygulaması olarak sınıfta yapılan egzersızler dıkkate alındı Yontem oldukça basıttı, her hafta ogrecılere basında ya da okuduklan kıtaplarda yer alan ıddıalar ya da goruşler sunuldu ve ogrencılerden bu olaya degışık bır açıdan bakarak dıger alternauf açıklamalan (eger varsa) bulmalan ya da mantıksal eleştırıler yoneltmelen ıstendı Dogal olarak ilk denemeler ogrencüer ıçm şaşırtıcı ve zorlayıcıydı Genel tepkıler, Tazılanlan yalanlamamız mı gerkıyor?" ya da "Savunsak olmaz mı?" şeklındeydı Ogrencılere, eger manuklı buluyorlarsa ıddıalan ya da goruşlerı savunacaklan da belırtıldı Ogrencüenn bu egzersızlerde verdıklen cevaplar açıkca soylemek gerekırse bekledıgımden çok daha ıyıydı Işte bırkaç ornek tddia: UFO'larla ılgüı derneklerden bırının açıklaması '"2000 yılında uzaylüar dunyamıza gelecekler" Cevaplar: (Ogrencüenn verdüderı cevaplardan seçmeler) "Kanıf'anmamış üa yargı aynı anda savunuluyor, 2000 yüında uzaylılann dunyamıza geleceklerını soyleyebümek ıçın oncelüde uzaylı