Katalog

2 I I I i i yıllarda çöpsüz bir yaşam Bilim adamları doğada çöp diye bir sorun olmadığını ekosistemde atılan veya ölen herhangi bir porçanın yeniden yeşerebileceğini söylüyor. T uketım çügınlıgı ve bunun dogal sonucu olarak hcr geçen gun bıraz daha buyuyen çop dagları, bugun ABD'nın karşı karşıya kaldıgı en onemlı so runldrdan bırı 1997 yılında toplam olarak 195 mılyar talo çop ureten Amenkahlar çop uretımı yarışında başı çekıyor Aynı mıktardakı bir su kutlesı 68 bın olımpık boyutta yuzme havuzunu doldururken kışı başma duşen çop mıktan 725 kıloyu buluyoı Ustelüc bunldr bagü olaıak zararsız çopler Bir de sanayının urettıgı 1 1 mılyar kılo dola yındakı zararlı atıklar v.ır kı bunlar havayı suyu ve topra gı buyuk olçude zehırlıyor Bu zehırlı atıklar ıse 400 olımpık boyutta havuzu dolduruyoı "Işın kotu taıafı 6 nıılyarı bulan dunya nufusu çop uretırnı konusunda Ameııkalılann ve dıgeı gehşmış ulkelerın ızınden gıdıyor Bu sorunu kontrol altına almazsak, bu ışı doga yapacak" dıye konusan geıı donuşum ve katı atıklar programı uzmanı Gary Liss, 21 yuzyılda çoplerın tumuyle yok edılmesı gereklılıgıne ınanıyor Çoplerı tumuylp ortadan kaldırmak zor gibı görunmekle bnükte olanaksız degıl Bunun ornegını dogada gorebücccgımızı soyleyen Lıss, dogada çop dıye bir şeyın olmadıĞfinı ekosistemde atılan veya olen herhangi bu parçanın başka bir yerde yeniden yeşerdıgıne dıkkat çe kıyor Lıss'e gore toplumlar bugunku yaşam tarzlarını kokten degıştırırlerse doganın çopten arınmış sıstemının bir benzerı çop daglarını erıtmekte kullanılabılır Bugun Danımarka'da Kalundborg adı verılen "EkoEndustrıyel Park", geıı donuşum ve kaynak paylaşımı gıbı yontemler ıle neler yapılabılecegının en başarıb ornegı Parkın ıçınde yer alan bir enerjı santralı, ılaç ureten bir şırket, bir alçıpan uretıcısı ve bir petrol rafınerısı, buhar, gaz ve sogutma suyunu ortak kullanarak, kaynak kullanımında tasarrufa yonelık neler yapüabüecegını gosterıyor Artan ısı yakınlardakı evlerın ve seralann ısıtılmasında kullanılıyor Bir şırketın atıgı dıger şırkete kaynak oluşturuyor Omegın enerjı santralı, urettıgı sulfur dıoksıdı alçıpan şırketıne venyor Sulfur dıoksıt burada hammadde olarak kullanıyor Bu ornekten yola çıkılarak bugun dunya nın dort bir yanında yuzlerce ekoendustnyel park kuru luyor Bıyoteknob]i de atıklardan nasü yararlanılacagı konusunda yol gosterıyor Halıhazırda bazı mıkropların kırlı su ve topraktakı zehırlı maddelerm ışlemden geçırderek, zararsız maddeler halmo getırüdıgını bılıyoruz "journal of Industrıal Ecology" ısımlı dergının edıtoru Reid Lifset'e gore çok yakmda genetık muhendıslıgınden yarar lanılarak ısrrıarldma atıklar" adı verılen bir atık sıstemı gelıştırılecek Omegın mısır tarlalarında urun kaldırıldıktan sonra arta kalan saplaı kâgıt sanayıınde kullanılabüecek Bu yolla tarımsal atıklann pek çogu sanayı harnmaddesı olarak degerlendırılebılecek Tuketım malları pıyasalarında gerıye donuşum yontemınden genış olçude yararlanılıyor Çope atılan eşyalardan uretılen urunlere her gun bir yenısı eklenıyor Atılmış plastık şışelerden ceketler, eskımış araba lastıklerınden çantalar, bııa şışesı kdpagından kemerler, bunların yalnızca bırkaçı Bugun ABD'de beledıye çoplerının yuzde 25'ı gerı donuşum yoluyla yeniden degerlendırüıyor Uzmanlara goıe yınelemelı kullanıma uygun unınler urctmek de gerı donuşum uygulamasını hızlandırabılır Inşaat sanayıınde cam gıbı tekrar tekrar kullaralabılen malzemelerın kullanımına oncehk veıümesı malıyetı du şurdugu gıbı çevre kırlıhgını de buyuk olçu dc azaltıyor Dogal ola rak bazı malze melerın sınırsız sayıda kullanılamayacagını kabul etmek gerekıyor Uzun va dede, kullanılan malzemelerın mıktarınm azal tüması hedefle rın başında gelı yor Bu konudd bazı olumlu adımlar atıldı Ornegın alumın yurn kutulaıın ve soda şışelermm kalınlıgı her yıl bııaz daha ınce lıyor Ancak bu konuda da smıra gelındı Bundan sonra uretım tek nolojısınde koklu degışıklıkler yapılması gerekıyor Lıfset'e gore bu aşamada devreye nanoteknolojı gırıyor Henuz emekleme aşamasında olan bu teknolojı atom atom, molekul molekul her atıgı degerlendırüebılıyor, çunku uretımın her aşamasında malzeme zıyanına yol açan geleneksel teknolojıye oranla, bu teknolojı malzemeyı daha ekonomık ve dıkkatlı kullanıyor Aynca nanoteknolojı ıle uretılen urunlerın boyutları mınımal duzeye ındıgınden, bunların çopu de eskıye oranla mınımal duzeyde kalacak Uzmanlar, çop dağlannın azaltümasmda teknolojı nın yeterlı oimadıgı kanısında çunku yaşam tarzında da koklu degışıklıklerın yapılması gerekıyor Sanayı çagın dan bılgı çagına geçışın atık uretımını buyuk olçude azal tacagını soyleyen AT&T'nın başkan yardımcısı Brad Allenby, kendı şırketlermde telekomunıkasyon yontemıyle çalışan elemanlannın otomobıl bagımlılıkldrırun azaldıgını ılerı suruyor Benzer bir şeküde Internet'ten yuklenen muzıgın CD ureümını duşurecegını, bılgısayar kullanımınm da kâgıt tuketımını azaltacagını tahmın edıyor Reyhan Oksay TımeSpecıal Issue, 8 November 1999 Bilim hırsızlığı kazanç kapısı mı? Almanya'nın en saygın bilim enstitüleri, skandallanyla çalkalanıyor: obel odullu tıp doktoru B«rt SakmaB, 1997 yılında odul alan meslektaşı Pater Secbnrg dan buyuk bir ovguyle soz etmıştı "O her zaman yenı bir yontem gelıştırır" Oysa gerçek Sakman'm sozlerınden çok farkhydı MaxPlanckEnstıtusu (Heıdefcerg, Almanya) tıp araştırmalan bolumunun muduru olan Seeburg, San FVancısco'da, 1 2 mılyar dolarlık bir patent davasının baş oyuncusu Seberg henuz Kalıfornıya Unıversıtesı'nde doktora ogrencısıyken, laboraruvardan kendı urettıgı DNA sekanslarını da beraberınde goturdugunu ıtıraf etmış Bu maddeyle daha sonra bırlıkte çalıştığı Genentech fırmasına gıden araştıımacı, umversıteden aldıgı klonlarla, vucut gelışmesını saglayan Protropin adlı ılacı gelıştırmıştı Seeberg'ın bılım adına ışledığı bu gunah Heıdelberg'tekı büım enstıtusundekı tek skandal degüdı Daha oncelen de araştırma bakanı Jttrgen Rüttgers tarafından desteklenen bir çalışma uç büım adamı tarafindan kışısel kazanç kapısı olaıak kuUanılmıştı Gerekçe Büımın de bedelı vardır' Bu parola ozellıkle de davada Genetech avukatlan taıra&ndan sahtekarlık yapmakla suçlanan Seeger ıçın geçeı h 1979 yılında Nature dergısınde yayımlanan bir makalede de, DNA sekanslarının gerçek kaynagını ortbas etmek ıçm yanhş bılgı vermesıne ragmen, şahıt olarak verdıgı ıfadeler gerçeklerı yansıttığından, bu dava ona belkı onemlı mıktarda para bıle kazandırabüecek Unıversıtenın Genetech fırmasına açtığı davayı kazanması halınde, Seeger de klonun buluşçusu olarak, davayı kazananlarla bırlıkte sevınebüır 20 yıl once klonlan unıversıtenın laboratuvarından çalan bılım adamı, dava kazanıldıgı takdırde, urııversıteyle bırlıkte mılyonlarca dolarlık hsans hakkmdan yararlanabılecek. N Bılım Raıner F Içm de oldukça kazançlı olacaktı, her ne kadar Seeger kadar yuklu bir meblağa kavuşması da Heıdelbeıg Unıveısıtesı'ndekı Peptıd laboratuvarlarının yonetıcısı, bırkaç hafta once gorevınden alınmıştı Savcının açıklamalarma gore unıveraterun laboratuvarından aldıgı malzemelerı çeşıtlı fırmalara ve büım enstıtulerıne satan araştırmacı, satıştan elde ettığı 200 000 Marklüc gelırı kendı hesabma aktarmıştı Franz O, suçlamalan kabul etmeyerek, enstıtuye gereklı malzeme aldıgını ve bundan merkezın de zarara ugramadıgını savunmuştu Buna ragmen geçtıgımız Kasım ayırıda gorevınden alınan FVanz O, aynı zaman da araştırma merkezı tarafından mahkemeye verüdı Bu skandallardan sonra MaxPlanck büım adamlarınca yayımlanan her makaleye şuphecı bir gozle bakümaya başlandı NDD, sp 33/99 662/9 /