Katalog

verdıgı goruşunu ortaya koyuyordu Kapalı bır odada bırı ınsan otekı bügısayar olan ıkı denekle bır bıçımde bağlantı kurulan bır sorgulayıcı duşunun Soruyu soran kendılerıne yonlendırılen bır dızı soruya gelen yanıtlardan hangısının ınsandan hangısının bılgısayardan geldıgını ayırt edemıyorsa, o zaman bılgısayarın tıpkı bır ınsan gıbı "duşunebıldıgı" soylenebılır Turıng yapay zekâyı savunanlann gozunde hâlâ bır kahraman olmayı surduruyor Bu bır bakıma onun, "Gunun buınde hanımlar bılgısayarlanyla bırhkte yuruyuşe çıkarak bırbırlerıne o sabah bılgısayarlannın ne gulunç şeyler soyledıgını anlatacaklar,' dıyerek bızlere gulluk gulıstanlık bır gelecek onermesınden kaynaklanıyor. Ne yazık kı, Turıng henuz goruşlerı kavranamadan acımasız gerçeklıgın agına duştu Manchester'dakı evınde bır soygun olayını araştıran polıse soyguncuyu bır olasüıkla tanıyan bır adamla "üışkısı" olduğunu" soyledı Cınsel seçımı konusunda oldum olası durust ve açık davranan Turıng bu kez başını gerçekten belaya soktu Eşcınsel ılışkıler o donem Ingıltere'de hâlâ suç sayılmaktaydı Bu yuzden sorgulamaya çekılen Turıng 1952 de "torelere aykın agır suç ışlemekle yargılandı Hapıs cezasına çarptırılmaktan kurtulduysa da, kendısıne kosnul duygularını yatıştıracak kadınlık hormonlan verıldı Arkadaşma, "Goguslerım buyuyor," dıyordu 7 Hazıran 1954 gunu sıyanure batınlmış bır elma yıyerek yaşamına son verdı Oldugunde henuz 41 yaşındaydı Rita Urgan Kaynak Tıme Turtng ve arkadafkm H/tferin çak glzH unr olan kodunu ştfnsM çtUmeyc Fızık Laboratuvan kendısıne Turıng makınesıru, kısaca ACE olarak bılmen Otomatık Hesaplama Motoru'nu yaratması ıçın onende bulundu Onenyı kabul eden Turıng, ne yazık kı, savaş donemınde Kod ve Şıfre Okulu'nda bırçok sorunun kısa surede çozulmesme katiada bulunan ıvedüık ruhunun yok olduğunu anladı Dönem burokrası, kırtasıyecüık ve hasıralü etme donemıydı Çoğu onerısıne burun kıvnldıgını hıç onemsenmedıgını goren Turıng sonunda laboratuvar'dakı gorevınden ayrüarak once Cambndgede, ardından da onun goruşlennden yola çıkarak bır başka bügısayar oluşturma gırışımınde bulunan Manchester Unıversıtesı'nde çahşmaya başladı Ilk tezınden bu yana, duşunen makınelerle ügüı bılgı ve goruşlerını oldukça gehşürmıştı Şımdı de bır makınenın kendı yonergelerınden bır şeyler ogrenebılecegı ve boylece onlarda kımı degışıklıkler yapabılecegı goruşunu ortaya aüyordu 1950'de Ingilızfelsefedergısı "Mmd'dayaymlananunlubirmakalesınde Turıng oncelerı "taklıt deneyı", daha sonra "Tunng deneyı" adını Türkİyede ilk göstergebilim kongresi '•atma Erkman Akerson Geçttğımız gunlerde (2023 Ekun 1999), Turhye'de ılk kez ulke çapmda bır gosgergebıkm kongresi yapıldı Bıhndığı gıbı, gastergebıhm kultur olguîannı mceler ve yorumlar Ancak bu ışı üetışım perspeküünden ele alır Uetışımle olan bu yakm bağından dolayı da, Batı'da, telemyon smema, basın ve başka haberleşme kanallannın hızla yaygmlaşması ve orgunleşmesıyle eşzamanlı olarak, 60'h yıllarda buyuk bır ıvme kazanmıştır Kultunı üetışım perspekuhnden ele alan bır bılım dalı ıçın bu oluşum doğal sayılabılır Nıtehm, bu parlayış, daha o zamanlarda hsmen Turhye ye yansıdı ama ıleuşım ağmın o donemde henuz o denlı gehşmemış oldu ğu ulkemızde bu yansımalar fazla ethleyıcı olama dılar, yaygınlaşma şansı bulamadüar akademık çevrelerde, merak duzeymde kaldılar Bazı oncu çalışmalar yapıldı yapümasma ama, bunlar daha genış kesımlere ulaşamadı Oysa, medyanm, 1990 ve sonrasındah hızh gehşımı, gostergebıhmı, Turhye'de de, kullurel bahş açılan oluşturma gereksınımlennı karşüayacak, toplumda yanhsmı ve karşı lığını bulan, vazgeçılemez bır bılım dalı durumuna getudı lletışıme ve kulture yonelik olarak sunduğu anlamlama ve yorumlama omeklenyle, kendımızı ve dunyayı kavramamu ıçın sunduğu ıpuçlanyla ınsan bıhmlen yelpazesmde onemh bır yer tutan bu bıhm dah ıçın ılk ulusal kongre de "Bınncı Gostergebıhm Kongresi" adıyla Ankara'da duzenlendı Duzenleme ışım Gazı Unıversıtesı, Mımarlık bolumunden Zeynep Onur, Sercan Yıldınm, Hakan Sağlam, Hale Kunuçen, Esın Boyacıoğlu, Nuray Bayraktar, Ela Akyol Ash Doğay ve Suzan Habıb ustlen dıler Ben de (Fatma Erkman) Istanbul'dan destek verdım ve kathda bulunmaya çalıştım Gazı Unıversıtesı, Mımarhk Muhendıshk Fakultesı Dekanı Esen Onat da, duzenleme kurulundah çalışmalannm ya nı sıra, her konudah son derece yaraücı ve yapıcı tutumuyla kongrenm gerçekleşmesını olanakh hldı Kongre, serbest ve konulu oturunüardan oluşturuldu Konular, "Tasandan Gerçekhğe Cumhurıyet", "Zaman", "Yolculuk", "Oyun" ve "Aylaklık" olarak saptanmşü Değışık bılım dallanndan gelen araşümacılar bu konular çerçevesınde budı nler sunduîar, sorular sordular ve tartıştılar Serbest oturumlarda da, endustn ürun tasanmmdan, edebıyat eleşbrısme kadar bırçok alana değımldı Bu arada, ıîgınç aSş sunulannın da sergüendığını behrteysm Dort gun ıçmde, elh cıvannda bıldın dmledık ve on beş kadar aüş sunusu ızledık Bu ılk kongrenm, bıhmsel amaçlann yanı sıra, çok onemh bır toplumsal amacı da vardı Bırbırımızı tanımak, bırbınmızden haberdar olmak1 Gostergebıhm hıçbır unıversıtede henuz bağımsız bır anabıhm dah durumuna gelmış değü, hep haftada bır kaç saathk bır ders olarak kalıyor Bu durum, bu alanda araştırma yapanlann bır araya gelmelennı, bırbırlennden haberh olmalannı guçleşurıyor Işte kongre bu kopukluğu gıderme açısından da onemh bır ışlev yerıne getırdı Kongre bıldırılennın tumunun basüabılmesı ıçın bazı çahşmalar surmekte Buarada bıldınlerle ılgılı başka bır sevmdıncı gelışme de, kongreye katılan 1ASS (Internatıonal Assocıaüon ofSemıotıc Studıes= Uluslararası Göstergebilim Araştırmalan Kuruluşu) Başkanı Roland Posner ıle Genel Sekreter Jeff Bernard'm, kuruluşun yaym organı olan "S Eu ropean Journal ior Semıotıc Studıes" dergısının bır sayısını Turhye gostergebılımıne ayırmayı onermelen oldu Kongre, ıkmcı loplanunın ıks yıl sonra, Istanbul Mımar Sman Universıtesi'nde yapılması dıleğıyle son buldu Ikmcı kongreye katılmak ıstıyorsanız, lutfen Gazı Unıversıtesı, Mımarlık, Muhendıs Fakultesı, Mımarhk Bölumunu araym ve admızı kaydetürm (Tel 0312 2317400/1003, Fax 03122308434 Eposta gbıhm@mıkasa mmfgazı edu tr) 662/19 Sıı görkmtl bkta II Dünya Smaşmm flfre numoraian İlk bilgisayarı kim yarattı? Tarih kıtaplarının çoğuna göz atttğınızda, çok amaçlı gerçek anlamda ılk bılgısayann ENIAC (Electronic Numerical Integrator) olduğunu gorursunuz. 1946'da halka sunulan bu bilgisayar 30 ton ağırlığında, içinde bınlerce tup, elektrik devresi ve ışık bulunan ve kullanımı neredeyse bir orduyu gerektiren dev bir makineydi. Saniyede 5000 aritmetik hesaplamayı gerçekleştırebilen bilgisayar, mermi kabuğunun izlediği yolu hedefe ulaşmadan çok once belırleyebılıyordu. Ne var ki, halk arasında elektronık beyin olarak anılan bu bilgisayann tüm dikkatlen uzerıne çektıği sırada, savaş donemi gizliliği içinde varlığını sürduren ve henuz su yuzune çıkmamış çok sayıda rakibi de vardt. Bletchley Park'ta Alan Tunng "Colossus" adını verdiği ve Hitler'in Enigma şifrelerıni didik didik eden bir makine geliştirmişti. Harvard'da ıse IBM'in Mark dızısı elektronık bilgisayarları savaş donemine ozgu hesaplamalar yapıyordu. Almanlar bile Konrad Zuse'nın Z elektromekanik bilgisayarlarıyla bu ışe el atmışlardı. ENIAC'ın yaratıaları ]ohn Mauchly ve j. Presper Eckert ilk çağdaş bilgisayann bulucuları unvanını, 30'ların sonlannda john Atanasoff ortaya çıkıncaya dek, yıllarca ellerinde tuttular. Atanasoff lowa Eyalet Universıtesi'nde oğretmenlik yaptığı sıra da oğrencisi Clifford Bell ile birlikte büyük çaplı doğrusal denkkmlerin çozumüne olanak tanryan bir aygıt geliştirmeye başladı. Daha sonra ABC (Atanasoff Berry Computer) adı verilen bu aygıt veri işlemin bellekten ayıklanmasını da içeren kimi yeni özellikler taşıyor, ENIAC'ın tersine, ıkilı sayılara dayanıyordu. Celgelelim, Atanasoff 1942'de Deniz Kuvvetlen'nde goreve atandı ve buluşu patent alamayıp rafa kaldırıldı, ama tumden unutulup gitmedi. 6O'lı yılların sonlannda Eckert ve Mauchly'nin urettikleri UNIVAC'ın patent haklannı elinde tutan Sperry Rand telif ödemeleri konusunda Honeywell'e dava açtı. Altı yıllık yargı surecinin bır noktasında Atanasoff Mauchly'nin 1941 'de yaptığı beş gunluk bır zıyaret sırasında ABC'nin temel özelliklerini çaldığını kanıtladı. Mauchly bu suçlamayı reddettiyse de, savcı olaya farklı bir açıdan baktı. 1973 yılında mahkeme Eckert ve Mauchly'nin patent haklarının geçersiz kılınmasına karar verdi. Böylece Atanasoff davayı kazanmış oldu. Ne var kı, tarihçiler bu kararı hızla gelışmekte olan sanayı dunyasında rekabetın canlı tutulması yonunde bır girişim olarak yorumluyorlardı. Oyleyse, bilgisayarı kım buldu7 ABC yenı olmasına yeniydi, ama yenıden programlanamıyor, buyuk sayılı ışlemleri gerçekleştıremıyordu. Bu nedenle hiçbir zaman tam anlamıyla işlevsel bir bilgisayar niteliği kazanmadı. ENIAC ise, tam tersine, yeniden programlanabıliyordu. Bu aygıt hıdrojen bombası için ılk hesaplamaları gerçekleştirdıği gıbi, yaklaşık on yıl boyunca çeşitli alanlarda kullanıldı ve çok daha gelişmış türlerine onculük etti. O halde, seçımi sız yapın.