Katalog

Yüzyıtın en önemü öncüleri Alan Turing: Zeki makinelere ilk adım Bu esinlendirici zeki deneyin ürünü olan aygıta hemen bir ad verildi: T u i a g MakinemL Banttaki yönergeler makinenin davranışıru yonlendirdiginden, yönergelerde bir degişiklik yapmak suretiyle makinenin böylesi tum makinelere ozgu işlevleri yerine getirmesi saglanabiliyordu. Bir başka deyişle makine, taradıgı banda göre hesaplamalar yapabiliyor, satranç oynayabilıyor, ya da benzer yapıda başka herhangi bir işlemi yerine getirebiliyordu. Böyle olunca, Turing'in aygıtına yeni ve daha görkemgörüşlerini yalnızca konuyu kavrayabilen bir avuç okuyucu kuramsal açıdan ilginç, dahası çarpıcı olarak degerlendirdi, Ancak hiç kimse Turing'in buluşunun zamanla elektronik sayısal bilgisayarın öncusu olacagının ayırdına varmadı. Çagdaş bilgisayarın oluşumunda öylesıne çok gorüş ve teknoloji eticili oldu ki, bu buluşu tek bir kişiye mal etmek çügınlık olur. Gelgelelim, klavyenin tuşlarına parmaklannı dokundurarak bir hesap tablolan, ya da bir sözcük işlem programını ekrana getiren herkesin Turing makinesınm bıçim degiştirmiş bir türüyle karşı karşıya oldugu bir gerçek. Turing'in 1937 yıkıda yayımladıgı tez yaşamına yepyeni bir yön vererek, onun dış dünyada içine kapanık, son derece kınlgan biri olmasına ve korkunç acılar çekmesine yol açtı. Alan Turing matematiksel mantığm gizemli alanına ışık tutarken, bir yandan da insana özgü uslamlama yeteneğine sahip bir makinenin tasanmını gerçekleştirdi. A lan Turing yalnızca matematiksel manükla ilgili ıçınden çıkılması guç bir soruya yanıt getırmekle kalsaydı, bugun onu konunun uzmara olmayançok az kışı anımsardı. Ne var ki Turing, Kort Gödal'e unünü kazandıran kanıün dogal bir sonucu olan ve kapalı mantık sistemindeki kimi önermelerin sisteminin kendi içinde kanıtlanamayacagını ortaya koyarken izledigi yöntemle dünya çapında bir etki yarattı. Çünkü Cambridge'li bu sıradışı genç, görüşunu ortaya koyarken oldukça basit bir daktüoyu andıran, kuramsal olarak sonsuz uzunluktaki bir bant uzerine kayıtlı yönergelen tarama ya da okuma yeteneğine sahip bir düzenegi de kafasında canlandırmıştı. Turing tarayıcı düzenegin bir dizi komuta yanıt verip ıstendıginde mekanik tepkisinde degişiklik yaparak banün bir karesvnden otekine geçtigi böylesi bir sürecin insana özgu mantıklı duşünme sürecine benzer bir yol izleyebildigini ortaya koydu. ü bir ad venldi: B m n d Tnriag Mılrti Madenden yapümış parçalann oldukça ükel bir biçimde bir araya getirümesiyle oluşturulmuş, yuklenen yönergelere uygun olarak çeşitli ve akıl almaz işlemleri yerine getiren bu kavram insanda bildik bir etki yaratıyor mu? Turing'in ortaya attıgı kavram onun "BasapUaabiUr Safüar ttanriaa" başlıklı tezini yayımnladıgı 1937 yıtaıda, hiç kuşkusuz, böylesi bir etki yaratmadı. Turing'in Londra do^umkı Alan Mathison Turing 1912 yılında Londra'da dunyaya geldi. Iki erkek çocuklu bir ailenin küçük ogluydu. Babası Hindistan'da görev yapan bir Ingiliz sivü hizmetler üyesiydi. Annesine göre bu ortam çocuklanna hiç de uygun degildi. Bu yüzden John ve Alan Turing çocukluk yıllannı Ingiltere'de bakıcılann yanında, anababalanndan uzakta geçirdiler. Alan'ın yaşam boyu ınsan anlagıyla ügilenmesi, bunun yavan ve yetersiz dünyamızda nasıl yeni bir dünya yaratabilecegini araşurması onun bu donemde yaşadıgı yalnızlıgın bir ürünü olabilır. Alan Turing 13 yaşındayken girdigi Sherbourne Okulu'nda, anne ve babasının "pasaklı" olduklan yönünde eleştirilmesine karşın, ustün matematik yetenegiyle göze çarptı. Turing eşcinsel egiliminin ayırdına da bu okulda vardı ve okuldaki delikanlılardan bırine gizliden gizliye âşık oldu. Genç çocugun ansızın veremden ölmesi Turing'in dinsel inançlarını altust etti ve kendisini tanntanunazlıga sürükleyerek, tum olaylann ardında özdeksel bir gerekçe olduguna inandırdı. Makinenin bir ruhu olmadıgı gibi, beynin arkasında da anlak dıye bir şey yoktu. 0 halde duşunce ve bilinç nasıl oluyor da ortaya çıkıyordu? 0 donemde tum dünya matematikçilerinin gözdesi olan Cambridge Universitesi Trinity College'den burs alma girişiminden iki kez sonuç alamayan Turing King's College bursunu kazanarak John Maynard Keyneı ve E. M. Forster gibi aydınların yanında egıtım gordu. Ögreniminitamamladıktan sonra orada eginmcı olarak gorev aldı. Araya buluşu ve n. Dünya Savaşı girmeseydi, belki de, bu görevini ömür boyu keyifle surdürüp, matemauksel manuk sorunlanyla ugraşacaktı. Tezı yayımlandıktan sonra Turing, Bletchley Park adındaki bir malikânede yer alan Devlet Kod ve Şıfoe Okulu'nda goreve atandı. Oradaki matemaokçi, satranç şampiyonu, Mısırbilimci gibi çeşitli dallarda uzman kişilerin görevi Naziler tarafından usler ve bolükler arasındaki iletişimin sağlanması için kullanüan gizli kodlan çözmekti. Tum çalışmalar titizlik içinde surdürüldügünden Turing'in bu alandaki katküarı da ancak olümünden uzun bir sure sonra su yuzune çıku. Ve tıpkı bilgisayarın bulunması gibi, bu kurumda gerçekleştinlerüer daha çok bir ekip çalışması olarak degerlendınldı. Gelgelelim, Turing'in Nazı şifrelerini hızla çözebilen ükel bir bilgisayar benzeri aygıtın tasarımında buyük bir rol oynadıgı artk bılıniyor. Savaştan sonra Turing akademik yaşamını huzuı içinde surdurme umuduyla yeniden Cambrıdge'e dondü Ancak yeni bir matematik bolumu oluşturan Ingiliz Ulusal 662/18