Katalog

Yayın bedeli Bekir Karaoğlu ılımsel Yayınlarda Aıtış. (AAANKARA) Türkiye, uluslararası alanda yayınladıgı bilimsel makale sayısmda sorı yıllaıda yakaladıgı yukselişı surdüruyor. 1996 yılırıda 80 ulke arasında 29. sırada yer alan Tuıkiye, geçen yıl ıkı basamak birden yukselerek 27. sıraya yorloşti. TUBITAK Başkam Prof. Dr. Dinçer Ulku, Turkıyenın bilimsel yayın alanındaki çıkışına bır atılım gözüyle bakıla bileceginibildirdi." (7 Haziran 1998 tarihli gazetelerden) Bu habeıe konu olan "yayın sayısındaki aıiış" olgusunu nasıl algılamak gerekir? Geıçekten unıversıtelerımızdeki araştırıcılara daha iyi maddi ve manevi koşullar, uygun ortamlar sağlandı da mı böyle oldu9 Yoksa, bunun içın başka bır bedel mı ödendi? Ödendiyse, bu bedel nedır? Bu guzel haberı ülkemız ınsanının elinden çekip almak öyle seve seve gırişilecek bir iş degil. Hepımız bilimsel kariyerlerimizi bir şekılde, devlet universitelerınde saglanarı ortamlarda yaptık ve bu ulke insanına çok şey borçluyuz. "B Ayrıca, sozde ulusal çıkarlar uğruna bır dogruyu konuşmaktan kaçmmak bılim adamlarının pek alışmadıflı bir davranıştıı. Önce, doğrulan belııtelim: Kger, ünıversıtelerımizde eskisine oranla araştırmaya daha çok zaman ayrılmakta ve uluslararası hakemli dergilerde yayınlanacak kalıtede araştırmalar yapılmaktadır. Yayın sayısındaki artış bu gerçegi yansıtmaktadır. Bu araştırrnacıların çabalarını kutlamak gerekir. Bızim sorunumuz onlarla degil. Oyleyse, sorun nedir? Sorun, üniversitelerin bir başka aslı görevi daha olduğunu hatırladıgı mızda ortaya çıkıyor: Ogretim. Yayın sayılarınm arttıgı, dunya klasmanında ıki basamak birden yükseldıgımız bu donemde, üniversitelerin ögretım kalitesinde nasıl bır gelişme olmuştur? Kaçıncı sıraya yukselmişizdır? Hemen cevap vereyım: Geri gitmişizdir! Bugün devlet üniversitelerındeki ögrenci ve ögretım üyeleri arasında yapılacak bır anketle rahatça ortaya konulabılecek tablo şudur: 100200 kişılık laboratuvarlar, danışmak ıçin ya Matematık Köşesı Ceçen haftaki sayımızda Sayın Aytek Erdil'in aşağıdaki yazısı dizgi düzeltmeleri yapılamadan hatalı olarak yayımlanmıştır. Okurlarımızdan ve yazarımızdan özür dilerken yazıyı yeniden yayımlıyoruz. Kümeler üzerine bir fonksiyon: 39. Uluslararası Matematik Olimpiyatı'na katılacak ekibi belirlemek amacıyla yapılan takım seçme sınavı sorularını geçen hafta vermiştik. Bu hafta da, o sorulardan üçüncüsünün çözümünü veriyoruz, ama önce soruyu anımsayalım ve soruda ne söylenmek istenildiğini anlayalım. SORU: A {I. ?• 3, 4, 5} olsun. Tum • B. C c A kumelerı ıçın f(B) e B ve f(BU C) e { f(B), f(C)} koşullarını saglayan butun f; 2A \ {0} ~> A fonksiyonlannın sayısım bulunuz. Soruda, 2A ile gosterilmek istenen A kumesinin tum altku melerinin oluşturdugu kumedir, yani bır kumeler kumesı, f fonksıyonu ışte bu kü meler kıımesı ıızerınde tanımlanıyor, yani A kumesinin her altkumesi için A kumesinde bu yoıunlu beliıliyor (boşkume dışmdakı altkumeleı için). Anıa bu görüntülcri bclırlerken sağlaması istenen özellıkler var. Bu ozelüklerden yola çıkarak aranan tonksıyonlann nasıl bır 593/16 şey olduğurıu anlamaya ve boylece onlaıın sayısım bulmaya çalışacagız. ÇÖZÜM: "x<y ancak ve ancak f({x,y}) f({x})" şeklmde bır bagıntı ta mmlayalım ve bunun bır sıralama bagıntısı olduğunu gozlemleyelım. Yanı, x<y ve y<x ılışkilerınden ıkısinin de dogrıı olması ıçın n=y olması gereklıdir. Ayrıca, n<y ve Y<z ıse n<z'dır. Bu sıralama bagıntısına gore her sonlu kumenin bu en kuçuk elenıanı vardır. Şımdı bizım savımız, her B c A ıçın f(B) = eke (B) olducjuduı (eke (B) ile B kumesinin yukarıda tanımlanan sıralama bagıntısına göre en ktıçük elemanmı gosterıyoruz.) Bu savın doğrulugunu B kumesinin eleman sayısı uzerıne tumevarım yaparak kolayca gorebılırız. Tersıne, A kumesınde tamrnlanacak her sııalama, f(A) = eke (A) şeklinde tanımlanan bir fonksiyon verıı. Bu yuzden aranan fonksiyon sayısı, A kumesınde yapılabılecek sıralamalann sayısıdır, yanı 51 = 120'dır.Çozumden gorülebılece gı gıbı bu sırada 5 sayısının bır önemı yoktıır A'nırı eleman sayısı n olsaydı, airirifirı Inrıksiyorı sayısı da n1 olacaktı Aytek Erdil nına varılmayan, yerınde bulungunu anlayabilmek içın şu soruyu mayan öğretim üyeleri. Öğrensoralım: Unıversite denilen kacılerde buyuk moral bozuklugu sabadan (kapalı sistemden) dıve başarısızlıklar ordusunu orıtşarı ne çıkıyor? Yayımlanan 4000 mek ıçın yapılan hızlandırılmış kusur makalelenin yuzde kaçı yaz dönemlerı, ikıde bır çıunıversite dışında (ülkede karılan aflar.. veya dunyada) uygulama Odedigi alarıı bıılabiliyor? Bunun ınız bedel işte budur: Unicevabırıı bılmıyoruz, veısitelerde dengeli bir ama bildigimiz bır şey şekilde yurutulmesi gevar: Universıteden dışareken araştırmaogretim 1 her yıl 100 bin üzerin 1 faaliyetleri, bu sonuca <ie mezun çıkıyor. Bu yüz ulaşmak ıçın, ögrebınlerin kalitelı veya kalıtetımın aleyhme bosiz olması onemlı degil mızıılrnuştur diı? Ogretımdekı Bu gelişme, ogretim kalitesıbubaşansız tabni düşurmeden, lodan araştırdaha dengeli bir macı ogıetim şekilde yapılamaz üyeleri rnizin mıydı9 Bu yola haberdar olgırılelı 18 küsur maması imkânyıl geçtı ve sorusızdır Ozellıkya cevap aramale fen bılımlerıın bır anlamı rınde lisansustudoktora egıtimı ıçin kalmadı. kendilerine başvuran gençlerın her Fakat.öyle enteresan bir doneme yıl daha zayıf geldiklerını gormüş olgırıyoruz kı üniversitelerimiz bu sorumaları gerekir. na artık ıstemeseler de egümek zoSon yıllarda katıldıgım lisansusturunda kalacaklardır: Çünkü, kasabaya doktora sınavtez jurilerinde adaylayenı bir oyuncu geldı: Vakıf unıversıterın 4 yıllık lısans egıtimınden fazla bir leri. bırıkım edınmedıkleri gıbı, bagımsız Vakıf universitelerı gibi çok yonlu duşunce üretemedıklerım, mısıyatif ve karmaşık bir olayı burada hakkıyla alarnadıklarını hayretle gözledım. Bu ele alma olanagımız yoktur. Arıcak, kobile, yayın sayısındakı artışm saglıklı numuz olan ögretım kalıtesı açısından, olmadıgını gostermez mi? lafı dolaştırmadan şunu rahatlıkla soyBugun, devlet universitelerinde leyebılırım: Vakıf universitelerı, halen her türlu atayapılanmaları ma ve yükyeterli duzeyÜniversitelerde, kitap yazma, iyi seltmelerde de olmasa da, ders verme, danışmanlık yapma da ogretımde kabır tek krıter dikkate alınmalı goz onune alıliteyi saglayanır olmuştur: cak dinamige Yayın sayısı, Bu sayıyı artırmak ıçın, ılsahıptırler. Dersıne hazırlanmayan, gıli veya ilgisiz tum olanaklar kullanılogrencisine zaman ayırmayan ogretim mıştır ve kullanılmaktadn. Dıger tum uyelerıne, 100200 kışılık kalabalık sı gostergelerin artık bır önemi kalmanıflara, laboratuvarbılgısayar donanımıştır. Ünıversıtelerımizde kısa sure mı yetersiz olan kurumlara bu sistemıçınde bır tur "Lordlar takımı" oluştu de yer yoktur. Bunu heıkesin kabullegurıu hayretle gormekteyiz: Her ogrenecegını sanıyorum. Bu karşılaştırma tim uyesi, kendi bolumunde en yararartık ögrencıler ve veliler tarafından lı olabilecegi (kitap yazma, laboratusürekli yapılacak ve kulaktan kulaga vur kuıma, iyi ders verme, mufredat yayılacaktır, Devlet universitelerı artık progıamlarını iyileştirme, ogrerıcilere 100200 kışılik sınıfları azaltmanın, kı danışmanlık yapma, ...gibi) alanlarda taparaç ve donanım temın etmenın ugraş verırken, şimdi bir kısım mesyollaıını bulmak zorunda kalacaklarlektaşının sırf yayın sayısı yuzünden dır. daha kabul gordügünu, üniversıte ola Işte bu tekabet, devlet univeı.sıtenaklarmdan oncelıkle yararlandıgını, lorinin uyanmasma yarayacak ve ogama kendı katkılarmın hıçe sayıldıgını retim kalitesini ıyıleştırmekte olurnlu haytetle izlernektedır. bır etmen olacaksa, ulkemız bundan kazançlı çıkacaktır ve teşvık edilmeliBu duruma nasıl gelındıgıni bıliyodir. Ama bunu saglayacak ışletmecılik ruz. YÖKoncesi unıversitelerimizinen anlayışma, YOK'ten başlamak uzere, çok eleştirilen yonu araştırma yapıltum univeısite yapısında yer verecek mamasıydı. yasal bir duzenleme gerekir. Bu da ayYÖK kuruldugu andan ıtıbaren bu n bır yazı konusudur. sorunu çözmek amacıyla tum olanak Onumuzdekı yıllarda hem aıaşlıılaı araştırma yorıunde seferber edıldı. ma ve hem de ogretim kalıtesinde baBa/ı çevreler araştırmanın daha samakları bırlıkte atlamak dılegiyle... üiıenıli olduıju. bu geçiş donemiride buııu yapnıak zorunda oldukları gibi Pıof KdUKKjlu iiü yıl devlet univergerekçelerle bu durumun surmesini sitelerinde çalışaidk oıtıekli olmuş, hdlen isterler. Beykcnt Umveısıtesı'nde FerıF.;debıyat l'dkultesı Dekanı olarak goıev yapm.tklddır O zaman neyın daha onemlı oldu