Katalog

ŞEHVET doludizgin Madde bağımlılığı zevk tutsaklığmdan kaynaklanıyor. A BD Başkanı Clinton ın kaçamak lan hor ne kadar Hillary Clinton ın ozel sorunu yıbı yorunse de ınsanların hangı mevkıde olursa olsun ıstek ve drzukrımn e&ırı «ldugu gerçegı bu olayla bır kez daha kanıtlandı Şehvet, 7 buyuk gunahın ıçınde dızgınlenmesı en zoı olaru Kontrol altma dlınamayrin aşırı ıstek ve arzu en saf ve en patalojık şpklıyle kokaın eroın ve nıkotın bdgımlılarmdd goruluyor Şıddetlı ıstek ve aızulaim be yınde nasıl bu yol ızlcdığını ortaya çıkart maya çalışan bılım adamlan madde bagımlılarının beymsel faalıyetlprındpn yola çıkarak cmsel ıstegın denetırn altına alınıp almamayacagını araştırıyor Çalışmaldiını kokaın bagırnlılarının şıddetlı ıstekleıı uzeıınde yogunlaştıran Ponnsylvanıa Unıversıtesı nden psıkolog Anna Rose Childress, bu duygunun kayridgını draştırıyor Chüdress'd gore bazı hdstdlaı nidddpye karşı duyduklaıı aşı rı ıstegı şoyle tanımlıyor "Cınsel arzuların şıddetını bınlerce kez arttlrın Işte bağım lılaıın ıçınde bulundugu durum ' Bugun Childress ve çalışma arkadaşları uyuştu rucuya duyulan ıstek ıle cınsel arzu ara sında bır benzerlık olup olmadıgını anaştı rıyor Bu benzeılığı ortaya çıkartrnak ıçın ılk kez bılgısayarlı beyın taramasından ya rarlanıldı Once bır grup gonulluye seks fılmlerı ızletıldı ve seans sırasında beym tdrdması yapıldı Ote ydndan uyuşturucu bagımlısı bır dıgeı gı uba uyuşturucu alıp sdtan ve bunları kullananlarla ılgılı bır Fılm gosterüdı Bunların da beyınlerı tarandı Uyuşturucu bagımlılannda arzunun dozu arttıkça ternel duygulaıdan soıumlu lım bık sıstemın bazı bolgelerınde oldukça yogun bır hareketlılık ızlenırken mantık ve ıradenın banndıgı serebral kortekste en ufak kıpırdanma bıle gozlenmedı Kontrolu yitirmek Bu sonuçlar bılım adamlarınm bek lentılerını buyuk olçude tatmın ettıUyuş tuıucuya duyulan aşırı ıstek beynın en eskı ıç devreleıınden kaynaklanıyor Chıldress'a gore aşırı ıstek kontrolu beynın eskı kısımlarınd bırakmak ve sonuçlar hdkkındd duşunmemek" şeklınde kendını gosterıyor Ancak bu arada bılım adamla ıı başka bır keşıfte daha bulundu Uyarı karşısmda gerek seks fılmlerını ızleyenlerın gerekse uyuşturucu bagımlıldrının lımbık sıstemlermde aynı noktalar harekete geçırıyordu Bu noktaların başında dıkkat duzeyını kontrol eden on sıngulat lop ve amıgdala (Amıgdala olası bır tehlı ke veya zevk anında uyarı gonderır) gelıyor Uyuşturucu bagımlıları, bagımlı ol dukları maddeyı çagrıştıran her şeyın kendıleı ınde muthış bır ıstek uyandırdıgı nı bıldırırken erkekler çıplak kadın goruntusu karşısında uyarıldıklarını ılerı su ruyor Ancak çıpldk bır vucut veya madde çagrıştıran herhangı bır nesne karşısında uyarılan beyın ıle şıddotlı bıı arzu duyan beyın aynı şey degıldır Bır kurama gore şıddetlı arzu arzu edılen nesneye ulaşdmdmanın dogal so nucuduı Insanlar gerek sınım duydukları veya alışkın olduklan şeylerı elde edemeymce zıhınsel ve fızıksel bır olumsuzlugun ıçıne yuvdildnnlaı Kendılerını normal du rumlarına dondurecek nesneye karşı şıddetlı bır ıstek duyarlar Bu açlık durumda yemek, madde bağımlılığı durumunda uyuşturucu cınsel açlık durumunda cınsel ılışkı dır Ikıncı kuram hedonıstık bır yaklaşımdır Bu goruşe gore beyın keyıf dldıgı eylemlerı tekrarla mak ıster, dolayısıyla he def nesne degıl zevk almaktır Gerçekte ıkı kuram bırbırıne ters duşuyor Sıgara bııakma konusu bu na en guzel ornek Pıtts burg Unıversıtesı nde gerçekleştırüen bır on çalışmada, Saul Shıffman ve çalışma arkadaşları sıgarayı bırakanlarda ortaya çıkan nıkotme duyulan onune geçümez ıstegın sıgara perhızınden kaynaklanmadıgını tam tersı nıkotın arzusunun sıgara ıçenlerde daha fazla oldugunu saptadı Bu dururrıda ortaya başka bır soru çıkıyor Sıgarayı bırakmak nı kotın arzusunu arttırmıyor ıse ınsanlar nı çm sıgaıayı bırakamıyor? Herhangı bır zevkten mahrum kalmak ınsanlan nıçın bu denlı zorluyor9 İstemek ve sevmek Shıffman bu sorulann yanıtlarını araştırırken keyıf ven cı herhangı bır mad deden mahrum kal manın perhız yapılan maddeye karşı arzuyu azdlttıgını ancak aynı zevkı bır daha duy moma olasılıgının acı verdıgını ılerı surdu Shıffinaiı ın ı uıaıımuı gore ınsan zevkm tutsagıdır ve ınsanı gerçekten rahatsız eden bu zevkı bır daha tadamamd dur umudur Mıchıgan Unıversıtesı'nden Kent Berridge ve Terry Robinson Shıffman ın bu sdvırıı şıddetle leddedıyor Sı çanlar uzerınde gerçekleştırdıklerı bır draştırmada, istemek' ıle "sevmenm' aynı şey olmadıgını karatlamaya ugraşı yorlaı Bu ıb bılım adamına gore normal duı umlarda ıstek ve zevk yan yanadır Ancak bu bırlıktehk yapaydır Beyınde ıstemok ve sevmek ıkı ayrı kımyasal madde tdrdhndan yonetılır Bu ıkı sıstern genellık le bırbırlerıyle uyum ıçerısınde olsa da bunları ters yone ıtmek çok zor degıldır Berridge ve Robinson son araştır malarındd bu tezleıını yıyecek uzerınde gerçekleştırdıklerı bır araştırmayla kanıtladılar Şekerlı maddelerle beslenen laboratudr sıçanları tatlı yedıkten sonra sonrd ellerını ve agızlaımı buyuk bır zevkle yalarlar Bu ıkı bılım adamı lımbık sıstem dekı zevk alma bolgesını ılaçlarla bloke ederek .sıçanların şekerlı maddelerden zevk dlmasını engellpdıler Bu durumda hayvdnlar şekerlı gıdalan yemege zorları dı, ancak yemekten sonra yalanmayı bı raktıkları ızlendı Uyuşturucu bagımlılarında beynın ısteme sıstemı zevk alma duygusundan annmıştır Berrıdge'e gore 'Arzu her şeyden bagımsız bır duygudur' Başka bır çalış ma ıse ısteme nın tumuyle bılınçsız bır olgu oldugunu, herhangı bır duy gudan bagımsız olarak ışlerlık kazandıgını ortaya koyuyor Eroın ve kokaın bagırnlılaı ının ver dıklerı ıfddeler bu goruşu desteklıyor Ba gımlılar uyuşturucu maddoden gıderek daha az zevk aldıklarını soylerken sıgara tıryakılerı de sıgarayı zevk almadan ıçtıklerınden yakınırlar Unlu îngılız yazar Aldous Huxley ınsanoglunun zaafldima üışkın gozlemle rını şoyle dıle getırıyor' Cehennem ateşlerınde yanma korkusu dın terorunun kol gezdıgı Ortaçağ da ınsanlan keyıf peşınde koşmaktan men edemedıyse hıçbır ceza ınsanoglunu yolundan donduremez ' Reyhan Oksay New Scıentıst 28 Mart 1998 583/2