Katalog

Çiftleşmede seçici taraf dişiler Dişilerin üremede niçin asıl seçici olduğu ve bu seçimlerini nasıl yaptıkları konusu, yeni araştırmalarla daha iyi anlaşılıyor. trafı kadınlarla dolu bır erkpk duşundugumuzde gozumuzun onune James Bond gıbı zekı oesuı kıbar ve goz kdmaştırıcı bırı gozde bır pop şarkı cısı gelıyor Kadınların veya dışüerın genelde en goste rışlı eıkege yonelmesı yaygın bır davranış Ancak gosteı ışlı erkeklerı seçmek sadece msan tu rune ozgu bır davranış degıl Dıger bırçok canlı turunde de dışıler en gosterışh erkegı seçerler Burada seçımdp rol oynayan krıter erkegın seksuel okrak başdrüı olmdsıdır Başarının krıterı de en çok ve ka lıtelı çocuk ydpabünıe ozellıgıdır ve genelde ddha ırı ve ıl gı çekıcı canlı turlerının bu ozellıgı taşıdıgı varsaydıı Bu konuda Scıentıfic Amerıcan dergısınde yayımla nan yazıya gore PŞ spçımı soz konusu oldugunda seçıcı cıns dışılerdır Bunun bır nedenı, erkeklerın mılyonlarca sperm uretırken dışılprın çok dz yumurta hucresı uretme sıdır Dışıler dogacak yavruyla daha çok ügılendıklen ıçın daha seçıcı bır durumdadırlar Eş seçımındo canlılar arasındakı bu yarışm ureme başarısındakı rolune ılk degınen bılım adamı Chazles Danvindır Darwın seksuel seçüım (<sexual selectıon) teorısını gelıştırmıştır 1871 yılında yayırnldnan The Descent of Man de (lnsanın Neslı) Darvvın bır erkege çıftleşme ve dolleme avantajı veren ozellrklerın bır topluluk ıçınde ge lışecegı hıpotezını ortaya attı Bu ozellıklere sahıp erkek ler rakıp eıkeklerden daha fazla çocuk ureterektır Bu ozellıgın kalıtımsal oldugunu varsayarsak gelecek nesıllerde bu ozellıgı taşıyan çocuklar da ddhd bdşdrılı ureye cek ve bu ozellık dıger nesıllere tdşınacaktır E mek rorurıdadır Bdzı çıftleşme MS temlerınde dışı bır grup uygun erkegı karşılaştırarak se çımyapabüır Orne gın bahar başında erkek orman tavuk ları (Centrocercus urophasıanus) 'lek olarak adlandırılan çıftleşme alanların da toplanırlar ve şı şınerek kendılerını dışıye begendırmeye çalışırlaı Dışı tavuk bu erkeklerı ız ler ozellıklennı karşılaştırarak bır karar verır Çıftleşmemn ardından dışı lek ı terkeder ve kuluçkaya yatacagı yuvaya doner Erkeklerı karşılaştırmak çok zor bır ışlem Çunku dışıler o an gorduklerı erkeklerın 07Pİlıklerını daha once gormuş olduklarıyla da karşıldştırırldr Orneo;ın Isvıçrede Bern Unıveısıtesı nden Theo C. Bakker ve Manfred Milinski uzerınde çdlıştıklaıı dıkenlı baüklarm (Gaste roüteus aculeatus) dışılerının o an gorduklerı ve daha on ce gormuş olduklan erkeklerı karşılaştırarak bır seçım yaptıklarını buldular Dogada erkeklerın dışılerı etkıleyecek abartılı seksuel ozellıkleıınrn gelışmesmın nedenı de budur Dişi, niçin seçen taraf? Dışının neden seçıcı taraf oldugu ve bu olayın nasıl başlayıp gelıştıgı sorusu hâlâ tam oldMk yanıtlanabılmış degıldır Bazı durumlardd dışıler en gosterışh ve en tenk lı erkegı fazla ılgı çekıcı oldugu ıçın seçerler Seçım sure sının bu şeküde kısalmdsı dışının bır duşman tarafrndan yakalanma olasılıgını azaltır Bunun yanında bırçok turde eş seçımı çok daha karmaşıktır Bırçok kuş ve memelıde erkek seçme sıstemınde seks gucu yuksek yaşdm şansı fazla ve yavrunun yaşam şansını drttırdCdgı varsdyılan er kekler tercıh edüır Kırlangıçlar {Hırundo rustıca) uzerme U7un dorıemlı bır araştırma yapan Parıs CNRS den Anders P. Moller, dışüerın ozellıkle uzun kuyruklu erkek lerı tercıh ettıklerını gordu Araştırmacılar uzun kuyruklu erkeklerde kan emıcı parazıtlerın kısa kuyrukluldrdakın den daha dz oldugunu buldular Bu parazıtler kuştan kuşa kolaylık la qeçebıleceğınden çıftleşecek olan dışı uzun kuyruklu kırlangıcı seçerek kendısıne parazıt geçme rıskını VP boylece daha saghklı yavtuldr nıeydana getırrne olasılı gını da arttırrr Doğru erkeği bulmak sorunu Ozellıkle eıkeklenn fazla saldırgan karakterlı olmadıgı ve kur yapmak gıbı ıkıncıl seksuel ozellıklenn onplana çıktıgı bırçok turde dışıler eşlerını aktıf olarak seçerler Bununla bırlıkte dışüerın neden seçıcı taraf oldugu ve çıft leşme tercıhlerının nasıl degıştıgı sorularına, evrım bıyologları yanıt anyor Seçıcı olan dışı seçım ışlemınde üa tane gorev ust lenıı Ilk olarak bır erkek arayıp bulmak zorundadır Lger ıçınde yaşadıgı topluluk çok seyrekse veya duşmanlarırı varlıgı dışının rahatçd gezıp aradıgı dogru pşı bulmdsını engplleyecekse bu gorev zor olabılır Dışı bır erkeğe rast Udıgındd onu eş olarak kabul edıp etmeme kararını ver Tavuikufu erkeği güzelliği tle difileri etkiler. Insan türünün erkeği ise daha ince stratajik yaklafimlara bafvurur. lıgma yaklaştıgında Trınıdadıan balıkları bu potansıyel tehlıkeye ıhtıyatU yaklaşardk duşmanı denetlıyor Boyle rısklı davranışd bırçok başka turde de rastlanmıştır Ddvranış etnologldrı erkekleıın bu şekılde davrd narak aslında dışüerıne ne kadaı cesur olduklarını kanıt ladıklannı ılerı suruyorlar Laboratuvar çalışmalan etrafta dışı olmadıgı zamanlarda hıçbır erkek balıgın kahraman olmaya yanaşmadıgını gostenyor Boylp cesurca davrdnış lar ozellıkle parlak renkli erkeklerde goruluyor Bu yuz den dogada dışıler en paılak ve gosterışh parlak renk ıle cesur lırk ve çevreye uyum arasında bır ılışkı oldugu ıçın erkeklerı seçecek şekılde evrım geçırmıştır Dışı bır kere bellı bır karakterı tercıh ettıgınde gizli seleksiyon dıye adlandırılan ve ılk olarak 19S8 yıhrıdd Ronald hsher ın onerdıgı evrım surecı başlıyor OrrıeQm ırı erkekle çıftleşmeyı tercıh eden dışının ırı erkek ve dışı çccukları oluyoı Bu dışı çocuklar da ırı erkeklerı tercıh ediyor bu ozellık gelecek nesıllere kuvvetlenerek geçı yor Tum bu modeller dışının seçımının genetık olarak belırlendıgını varsaymaktddır Fakdt yapıldn drdşlırmdldi taklıt gıbı sosyal faktorlenn de eş seçımını etkıledıgını gostermektedır Kalabdlık bır tavuk lek1 ınde ornegın en gozde erkek çıftleşme fırsatının ° o8O ını elde edebılır Bu eıkek gerçekten bu kadar dayanüma? mıdır9 1990 lann başlarında bır grup Iskandınav dMştırma cı sıyah tavuklardakı (Tetrao Tetrıx) tdklıdm eş se^ırrııne etkılerım mceleyecek bır çalışmd bdşldttı Ardştırmd dışı tavukların ozellıkle çevresınde fazla dışı bulunan erkegı seçtıklerını gosterdı Dışıleı daha deneyımlı olduklan ıçın buyuklerının eş seçımını taklıt edıyorlar çunku taklıt et mek bır çeşıt zaman kazancı saglıyor Boyle bır kazanç dı şının daha verımlı çıftlpşmesını saglıyor İnsanlarda eş seçimi Insanlarda eş faeçımı bdlık ve tavuklardan ddhd kdrmaşık olsa da eş seçım kurallarının bır kısmı ınsanlar ıçındegeçeılı Populeı bıı goruşegore eşseçımındese çıcı taraf kadınlardır Tur olarak ınsan da dışılerın seçıcılı gı krıterlerıne uyuyor Genelde kadınlar çpşıtlı ozellıklerı ne gore bırçok erkek arasmda bır seçım yaparlar Kddın lardd eş seçerken taklıde de rastlanmıştır Yapılan ın( ele meler kadınların ozellıkle dıger kadınlar tarafrndan ılgı goren erkeklerı tercıh ettıklerını gostermıştır Tabu kı evrım teorısı hıçbır zaman bu tıp kışısel ozellıklerı tamamen açıklayamaz Bırçok hayvan ıçın bıle seçıcı olmanın bedelı turden ture ve degışık çevre koşul larvnda ve bazen 7aman degışımleruıde bıle degışebılı yor Balıkldr gıbı bdsıt hayvanlarda bıle eş seçımının bu kadar karmaşık oldugu goz onune alınacak olursa ınsan lardah eş seçımını duşunmek bıle zor Sevıl Duvara Erkegın yemek ve koruma sagla madıgı turlerde ıse dışıler en ıyı genlprı taşıyan erkegı, seçerler Pekı hdiıgı erkegın en ıyı genlerı taşıdıgını nasıl bılebılıyorlar' 1975 yılında Tel Avıv Unıversıte sınden Amotz Zahavi dışüerın erkegın çevreye uyumunu goste ren karakterlere onem verdıgını soylemıştı Bu ozellıgı dogruldyan kdnıtlar Trı nıdadıan balıgı uzerıne yapılan Çlftleşme dönemlerinde erkekler difilerl elde etmek için blrbiHeriyle kıran aıaştırmadd bulundu Avcı bır ba kırana mücadeleye glrerler. Solda erkek geyik rakiplerini kavgaya davet ediyor. Sağda, kangurular aynı dlfl İçin yakın plan savaşmayı göze alıyor. lık bır grup erkek Tnnıdadıan ba 583/14 Kaynak Scıentıfic Amerıran Nısın 1098