Katalog

Kırsal alanda kadınlar ve işgücü değeri GÖNÜLLÜ KUTUPHANECI aym Prof Dr Ustun Dokmerı ırı 10 Ocak 1998 tarıhınde Cumhurıyet Bılım Teknıkte çıkan yazısını okuyunca ben de yaptıklarımı anlatmak sızleıle paylaşmdk ge leğını duydum Ozel nedenlerle çalıştığım kutuphdneden emeklı oldum Emeklı olarak kendımı bır turlu kabul ede medım o nedenle buıadakı ılkogretım okulunun kutuphanesı dıkkatımı çektı Bırkaç raf kıtap bıraz ansıklopedı vaıdı Okul mudurune kutuphaneyı duzenlemeyı onerdım Hemen kabul ettı Buradakı marangozlara olçulerını verıp katalog dolabının şeklını çızdım Daha once hıç boyle bır şey gor rnedıklerı halde son derece başarılı standartlara uygun bır şekılde dolap yapıldı Kıtapçılardan ve Kultuı Bakanlığı ndan kıtap bagışı aldık Bıra? da kıtap satın alarak kutuphaneyı rengınleştırmeye çalıştık Kıtaplaıa uç kart çıkardık, yazar adı kıtap adı ve de konu Bu kartları alfabetık olarak katalog kutularına yerleştırdık Bunldn yaparken merakh çocuklar ne yaptığımı sormaya başladılar Bu sorular uzerıne okul mudurune Kutuphane ÜP ılgüı dersler verebılır mıyım" dıye sordum Derhal kabul ettı Kendısı de çok okuyan kıtap degerını bılen bır laşıydı 'Çocukların kıtap okumasma kath sağlayabüırsınız' dedı Gonüllu olarak ders vermeye başladırn Kutuphane turlerı alfabetıgın ne oldugu nerelerde kullanüdığı Mıllı Kutuphane'run ışlevı hakkında bu VP bunun gıbı bılgılerı verıyorum Ayrıca orüarla dertleşıyor sohbct edıyoruz Bır çeşıt rehber ogretmenlık gorevmı de yapıyorum Bu arada Ocdk 1994 te sosyal konutlarda bu kutuphane daha kurduk 5 6 lıse mezunu 1 makıne muhendısı 1 şehır plancısı 1 ışletmecı ve 2 kutuphanecıden oluşan kadroya sahıbız Hepımız ku tuphanede gonullu olarak çalışıyoruz Kutuphane haftadd 4 saat kıtap odunç verrne hızmetı goruyoı Ayrıca unıversıte ye hazıılık kursları satranç kurslan tıyatro çalışması muzık dınletısı çeşıth konularda dıa gosterüerı resım ve kompo zısyon yarışmalan yapıyoruz Tum bu etkınlıkler ucretsız Rdhatlıkld şunu soyle yebüıı ım kı 30 40 kışılık sınıflarda kıtap okuma oranı "ı>95e ulaştı Çorukldi oku dukları kıtaplarm ya 7arlarını da merak et meye başladılar Az sayıda olsa da duşun rneyı soıu sormayı sevgı ve saygının ne demek oldugunu da ogrenıyorlar Ergın Cungor Sam K Şengul Hablemıtoğlu * tum ulkelerde çalışan kadın oranlarınm ıstatıstüdere gpr çekçı bır bıçımde yansımaması ahşılagelmış gorunmektedır Kırsal alanda kadın errıegırıın dıkkate alınmayışı ve gerçekleştırılen faalıyetlerm gozle gorulebüır bır gelır getırrrıeyışı kadınlaıın ışgucu ıstatıstüdermde 'ıktısaden faal olmayan ev kadını statusunde degerlendırılmelerıne yol açmaktadır Bu durumun gehnesının en onemlı nedenı de ev kadınlıgının herhangı bır ekonomık faalıyete dayanmayan bır konum olduguna ılışkın genel toplumsal yargıdır Dunyada tek bır ulkeye ozgu olmdyan bu genelgeçer yargıya pek çok Batüı ulkeden 3 Dunya Ulkesıne kadar rasüanabümektedır Ozelhkle 3 Dunya Ulkelerı nde ve gehşmekte olan ulkelerde kadın ve kız çocuklarm beslenme bannma egıtırn saglık ve ış olanakları gıbı temel ınsan ıhtıyaçlarının bıhnçlı olarak yeterınce karşüanmaması da bu genel yargüarın bır sonucudur Bu eğıtımlerın kırsal alanda kadınm yoksulun en yoksulu olmaşına katkı sagladıgı da açıktır Yararlanılan kaynaklar Anon 1994 Turkıyede Kddınm Durumu Dorduncu Dunya Kddııüdi Konfeıansı Turkıye Ulusal Raporu FC Devlet Bakanlıgı Kadının Statusu VP Sorunları Genel Muduılugu Yayını An kara Boserup E 1970 Wompn s Role ın t conomıc development St Martın s Press New York Bouldmg E 1976 Famılıal Constraınts on VVomens Work Roles Sıgns 1 (3) 9511/ Cloud K 1985 VVbmen Produrtıvıty ın Agrıcultural Systems Kurridiıan Press VVestHditfoıd Halep A 1991 VVomen Development and Survıval ın The Thııd Woı ld Logman London Murray E 198b Development and Famılıes Implıcatıons for Home Economıcs Journal of Home Economıcs 77(4) 36 40 Rodda A 1991 VVömen and Tlıe En vıronment Zed Books Ltd London * Dr Ankara Unıversıtesı Zı raat Fakulte Ev Ekonomısı Yuksekokulı ırsdl alanda kadınlar erkek ya da kadm ışı olma sına bakılmdksızırı her turlu tarımsal faalıyete yo gun bır bıçımde katılmakta yanı sıra ev ışlerını de yuıutmektedııler Kırsal alanda ev ışlerı ıle tarımsal fa alıyetlerın bırbırme yakın gorunmesı ve bazı ev ışlerının taıımsal ışletmeyı destekleyıcı nıtehgı kadınlann ış yııkunu arttırmakia ayrıca kadınlar tarım dışı ışlerde dp çalış maktadırlar Bu açıdan baküdıgında gunumuzun gelışen ış pıyasasında cm.sıyete dayalı meslek seçımının varlığına karşın kırsal alanda ışgucu dagüımının çok daha az cınsı yete dayalı oldugu bıle duşunulebılır Dunya Bankası verüermc gore kadınların dunyada tarım ışgucunun %40 ını oluşturduklan ve gıda uretımı run gehşmekte olan ulkelerde %50'sıra Afrıka ulkelermde ıse %80 ını gerçekleştırdıklerı saptanmıştır Turkıye de 1990 Genel Nufus Sayımı verılerıne go re kadınlaıın %62'sının tarım kesımınde çakşngı, 1985 yüında %53 5 olan tanm ışgucu ıçındekı kadrn nufus oranının 1990 yüında %55'e çıktıgı 1994 yılında ıse kadın ışgucunun %74 4'unun erkek ışgucunun de %34 4 unun tanm sektorundp bulundugu belırlenmıştır Turkıye'de tarım sektorunde kadınlaıın %3 2 olan ucretlı ışte çalışma oranı na karşın %89'unun ucretsız aüe ışgucu' konumu goze çarpmaktadır Kalkınma uzmanları bu evrensel tablonun tum dunyada 'uygulamaya donuk' ve stratejık gelışmelerle degıştırüebüecegını belırtmektedırlpr Uygulamaya dorıuk gelışmeler kadınlann aıle ve ış yaşamındakı uretım etkın lıklprıne deger verılmesını strate]ik gelışmeler kadınla rırı toplumsal statusunun guçlendırümesı ıçın ekonomık faosyal polıtık ve leknolojık sureçlorc otorıte ılışkılen açı smdan tam ve eşıt katüımının sağlanmasını kapsamakta dır Uygulamaya donuk gelışmelerm stratejık gelışmelpn başlatabılecek bır oncelık taşıdıgına ve kadın emegı run dogrudan gelır getırsın ya da getırmesın ekonomık de gerının resmı gostergelerde hesaplanmasının geregıne dıkkat çekılmektedır Ancak Turkıye de yaşanüan son nu fus sayımı deneyımırıden sonra bu konuda nasü yorum yapılabılecegı anlaşüması oldukça guç gorunen bır so run olarak varhgını surdurecck gıbı gorunmektedır Kırsal aüede uretım faalıyetlerıne genış olçude katılan bıreylerrn kadınlar' olduguna ışaret edıhrken ozellık le gehşmekte olan ulkelerde kadınlarırı kırsal ekonomıyı ayakta tutan ternel bır guç olduguna da değınümektedu Kadınların uretım surecme katüımını ortaya koyan çdlışmaldrın temelınde 'aıle odaklı' ve kadın odaklı ola rak belırlenen üa yaklasım yer almaktadır Aüe odaklı yak laşım kadınların eş anne ev yonetıcısı, gelır getıren bı rey olarak en büdık ve en fazla uzlaşüan bıreysel rollerının urotıme katüım açısından ayrı ayn tdnımlanmasına dayan maktadır Kadın odaklı yaklasım ıse, kadınların ozellıkle kırsal alanda ekonomık buyume ve kalkınma ıçın gereklı olan toplumsal degışımdekı etküerının ele ahnmasıdır Bu açıdan bakıldıgında, kadırüarın hrsal aüede aüe ıçı ve toplumsal ılışküerı duzenleme surdurme rollerının her zaman dıkkatı çekmedıgı ancak kadın odaklı yaklaşımın ozellüde kırsal ekonommın desteklenmesı ve kaynakların surdurulebıhrlıgı ıçın toplumsal degışme ılıtıyaç duyuldu gunda one çıktığı anlaşılmaktadır (Bkz Şekü) S Kırsal alanlarda kadınların katkısı, ekonomiyi ayakta tutan itici bir güç... Proje asistanlığı kurumlaşmalı... Cumhunyet Bılım Teknık'm 567'mcı sayısında yaymlanan saym Doç Dr tbrahim Ortaş'ın "Proje asistanlığı kurumlaşmah" başlıkh yazısını buyuk bır keyıfle okudum Saym Ortaş'm goruşlerme tamamen kaülıyorum Hatta sadece asıstanlar değıl, oğrencıleı de proje bazmda yelıştmlmeh ve projelere hsmen kathda bulunmakdır Unıversıte profesoru kendı altındah kadrolar taraundan desteklenrnedıkçp uretemez mayı oğrenmehdır Hatta bunlar unı jelerınde ınsan kaynağı ıçm ha vfrsıte oğrenımndcn sonra her ne kaiernı bulundugu halde bu ış ıçm rede çahşrlarsa çalışsmlar, kendılen para odenmıyor Saym Ortaş'm da proje uretıp unıversıtenın katkısmı behrtüğı gıbı, TUBİTAK, DPT ve benısteyebıhrler veya unıversıte projele zerı dığer fonlar, unlu unıversıte ve nnın yurt sathında uygulanmasmda oğreüm uyelenne çahşma olanağı sorumluluk alabıhrler Boylece unıyaratmak ıster gıbı gozukmekte, yenı versıtesanayu ışbırhğı sağlanabılır, uruversıtelere de, esh unıversıtelerTurhye'de genış bu htlenm her ko le ışbırhğı yapmak yerme "boyunuznuyu bılımsel gozlukle görmesme dan buyuk ışlere kalhşmaym" telkmı katkıda bulunabümır ıçmde olduklan ızlenımını vermekBu amaca ulaşabılmemız ıçın tedırler her oğreüm uyesmm en az bırprojeDoç. Dr. Binnur Tuzun Aynca, tum Turhye'de bıhm sı otnah ve bu projelerde ınsan kayTrakya Unıversıtesı Tıp ftkulsel duşuncerun hakım olması ıçın nağı desteğı buhınmahdır Halbub, tesı unıversıtede kalma olasüığı olmayan bugun unıversıte araşürma fonu pro Dermatolojı Anabüırn Dalı oğrenaler de proje bazmda çalış Kadınm çalışmasına ılışkın pek çok araştırmanın ev dışında ucretlı çalışrıidyı konu edmmesı nedenıyle ve bu yondekı genel toplumsal yargüarın da kathsıyla hemen 570/16