Katalog

PALEONTOLOJI nozor bulundu Çin Halk Cumhuriyeti'nde bulunan 121 milyon yıllık yeni tüylü dinozor fosili, dinozorların kuşlardan türediği tezine yeni ve ciddî bir destek sağlıyor. gırmeye, hattâ belkı de bunların en önemlısı sayılmaya namzettır foramina ların kafataslarının on kısmında bulunan mınık delıkler {foramina) sınırlerın ve kan damarlarının geçtığı yerler olarak yorumlanmaktadır (Şekıl 1B ve C) Bu sınırlerın ve kan damarlarının faal dudak kaslarını besledığı, bunların da hassas bıyık 6(vıbnssae) bulundurdukları sanılmaktadır (Şekıl 1A) Vucutları tamamen kıllarla kaplı meme lılerın geç Trıyaserken Jura aralığında ortaya çıktıkları sanılmaktadır (235180 milyon yıl aralığı) Bunların memelı karakterlerının bılınebılmesı hemen tamamen ıskelet ve dış formulu ozellıklerıne dayanmaktadır Şekll 2. Sınosauroptenx pnma'nın M. W. Skrepnick tarafından çizılmiş bır baştan kurması Tuylu dinozor muhtemelen yakın akrabası olan Compsognathus'a çok benzer bır şekılde resmedılmıştır (Compsognathus iskeletının bır resmı ve bu konuda lıteratur ıçin bizlm not 5'de verılen yazımıza bkz Bu ıfâdenın hemen ardından bazı Katolık ılâhıyatçılar Papa'nın bazı dığer ıfâdelerın de de Katolık teızmı ıle evrım teorısının bağdaşabıleceğını dıle getırdığını soylemışlerdır Papa, yalnızca ınsan vucudunun evrımle yaratıldığını, ınsan ruhunun ıse Tanrı nın doğrudan yarattığı bır nesne olduğunu soyleyerek Katolık dogmasından kurtarabıldığını kurtarmaya çalışmaktadır Katolıklerın egemen olduğu Italyan bıyoahlâk komıtesı de bu yakınlarda ben zer bır goruşu kabul etmıştır Galıleo'nun gok mekanığıne daha once 8 boyun eğmış olan Katolık Kılısesı , bu sefer nıhayet Darvvın'ın evrım teorısı onunde eğılmıştır Doğa'dan duyularımızla derlenen verılerın aklımızla bılımsel teorıler şeklıne sokulması sonucu evren hakkında oğrendıklerımızı, köklerı bınlerce yıl once sıne yaslanan ılkel mıtolojılere sığınarak reddetmenın kendı otorıtesını nasıl paçavraya çevırdığını goren Katolık Kılısesı yönetıcılerı, son derece akıllıca davranarak, ınancı bılımın dumen suyunda tutma çabasının, ınancı tumuyle yok olmaktan kurtarmanın yegâne çaresı olduğunu görmek basıretını göstermışlerdır Darısı henuz bunu görecek kadar bılımı tanıyamamış olanların başına Katkı belirtme: Tuylu dinozor haberını bıze ulaştıran ve konuyu bızlerle telefonda tar tışan dostumuz Prof Dr John H Ostrom a ve şekıllerı hazırlayan Erden Soysal'a ıçtenlıkle teşekkur ederız 10strom, J , 1973 The ancestry of bırds Nature c 242 s 136 ? Qlbbons, A , 1996 New feathered fossıl brıngs dınosaurs and bırds closer Scıence c 274 s 720721 3 Demır8oy, A , 1992 Yaşamın Temel Kurallan Omurgalılar/Amnlyota c III kısım II Meteksan Ankara s 212 ve 528 4 McLoughlin, J C , 1980 Synapsıda The Vıkıng Press New York, s 81 Demirsoy, A , age s 531 532 b Ş«ngör, A M. C ve Sakınç, M 1995 llk kuş Archaaopteryx Evrımın en çarpıcı kanıtı CBT, sayı 456 (16 Arahk 1995) s 6 ve şekıl 5 6 McLoughlln, J. C , 1980 a g e s 80 82, Carroll, H L , 1988 Vertebrate Paleontology and Evolutıon W H Freeman and Co New Vork s 382, şekll 17 32 7 HoWen, C , 1996 The Vatıcan s posıtıon evol ves Scıence, V 274, s 717 8 Bkz Coyne, Q. V., Hellar, M va Zycintki, J., 1985 The Galıleo Affaır A Meetlng of Faıth and Scıence Specola Vatıcana Cıttâ del Vatıcano, 179s Tüyler ve kıllar Her ne kadar kıbar hanımların bacaklarındakı 'tuylerden" şıkâ yet ettıklerı sık sık duyulursa da, as lında her zoolog, tuylerın yalnızca kuşlarda bulun duğunu, buna mukabıl memelılerdekı derı ortusunun oğelerının kıl 3 olduğunu bılır Gerek tuy, foramina gerekse kıl, derının boynuzlaş mış uzantılarından başka bırşey değıldır Her ıkısının de surungenlerdekı pullardan ve/veya derının daha derın dığer elemanlarından turedığı sanılmaktadır ve her ıkısı de derıJohn C. McLodekı folıkul çuDık ayaklara ve kurlarından bu>at edınız Sınapyurler Ancak, enlerle memelıler kılların tek bır ekhlin'ın not 4'dekı sen oluşturan boynuzumsu bır ıuşu Burada bılyapı göstermele(Carroll'un not rıne karşılık, tuyler bır eksen etörunuşu Aynen rafında oluşan aya (kuçuk delıkbuyuk veya ku86 sahıfesındekı çuk bır telekten oluşurlar Bu tenaları aartıkular lekler çok basıt j jugal (alt elma bır ıç yapıya sa,t çene), n nazal hıp olabıldıklerı sıl (ön çene), pogıbı, bırbırlerıne u), pt pterıgoıd kancalarla tuttu rındakı kemıkler), rulan ışınlardan otomaksıl (saban oluşan devasa amozum (şakak yelpaze şekıllerı de sunabılırler Ayrıca pullar ve /ler derının ust tabakasından (epıder s) turedıklerı halde, kıllar daha alt bır rı katmanından buyumektedırler Bu da /lerle kılların homolog oldukları, yanı nı ata organdan turedıklerı fıkrını sarsaktadır4 Bıldığımız en eskı tuy fosılı, bılınen en kı 'kuş" olan Arkeopterıks'e aıt olduğu nılan ve 1860 yılında Guney Almannın Bavyera Eyaletınde Solnhofen'de ıhler taşocağında5 bulunan yaklaşık 150 lyon yıllık fosıldır* Buna mukabıl, kılla çok daha oncelerde, Bırıncı Zamanın p aleozoyık) sonuda Perm Devrı ıçınde jştuğu konusunda bazı verıler vardır llk ÎSIII kıl ışaretlerı Ikıncı Zaman'ın (=Me ızoyık) hemen başında, erken Trıyas 45240 milyon yıl arası) yaşlı surungen sıllerı olan Cynognathus ve Thrınaxoırt'da gorulmektedır (Şekıl 1A) Memelıın en yakın ataları olarak kabul edılen napsıd Altsınıfının, Therapsıda Takımı, /nodontıa Alttakımı, Thrınaxodontıdae esıne aıt olan Thrınaxodon'un ve Eucyıdontıa Aşağıtakımının Cynogathoıdea staılesıne aıt olan Cynognathus'un folerı Guney Afrıka'da bulunmuştur Bun Tuylu dinozor Çen PeıJı ve Phılıp Cume tarafından 1996 Ekımı'nde New York'ta meslekdaşlarına fotoğrafları gosterılen fosılın ıse tuylü bir dinozor olduğu sanılmaktadır Fosıl geçen yaz kuzey Çın'ın Lıaonıng Eyaletınde Kretase yaşlı Yıxıan Formasyonu ıçınde bır çıftçı tarafından bulunmuştur Bu çıftçı fosılın ıkı parçasını ıkı rakıp kuruluş olan Beıjıng'dekı Çın Jeolojı Muzesı ıle Nanjıng'dekı Paleontolojı Enstıtusu'ne satmıştır Fosıl, kuçuk Trıyas dınozoru Compsognathus'a benzeyen komple bır dinozor ıskeletınden oluşmaktadır Fosıl uzerınde bu ıskeletın sırtı bo yunca sıyah bır hat dıkkat çekmektedır Bu hat yakından ıncelendığınde yarım santım boyunda hav tuylerınden oluştuğu ıntıbaını vermektedır Phılıp Currıe bu tuylerın bır merkezı sap yanı rachıse sahıp oldukları kanaatındedır Fakat bu gorulenlerın tuy olup olmadıklannın kesın doğ rulanması daha yakın bır ıncelemeyı beklemektedır2 Şekıl 2, Sınosauroptenx pnma (bu adın tam tercumesı "Çınkertenkeletuy ılk"dır, yanı ılk Çınlı tuylu kertenkelei) adı verılen dınozorun temsılı bır baştan kurmasını sunmaktadır Fosılın ıçınde bulunduğu çokellerde yapılan yaş tayınlerı bunların 121 milyon yıl önce çökeldıklennı, yanı Sınosauropterıx pnma'nın erken Kretase'de (Apsıyen) yaşamış bır hayvan olduğunu gostermıştır? *İTU Maden Fakültesı, Jeoloji Bölümü, Ayazağa 80626 Istanbul Coelurosaurlar Carnosaurlat I Teropodlar I Ankılozorlar Oınıtopodlar Seratopslar Sınosauropterıx pnma ve kuşların evrımi Sınosauroptenx pnma'nın Kretase'de, yanı Arkeopterıks'den hemen hemen 30 milyon yıldan daha sonra yaşamış olması, bunun Arkeopterıks'ın dırekt atası olmasını ımkânsız kılmaktadır Ancak, tuylerın son derece ozel yapılar olmaları, evrım tarıhınde bunların ıkı ayrı soy tarafından ıkı ayrı zamanda ıcad edılmış olmasına ımkân bırakmamaktadır Bır başka deyışle, Arkeopterıks ıle Sınosauroptenx prı ma nın ortak ataları Compsognathus veya ona çok benzeyen tuylu bır dınozordu Bu dınozordan, muhtemelen Jura Devrı suresınce hem kuşlar, hem de Sınosauroptenx benzerı tuylu dınozorlar turedı Bu evrım şeması Şekıl 3'de gostenlmektedır Sınosauropterıx pnma'nın bulunması doğal olarak evnm teorısıne muazzam ve yeni bır destek oluşturmaktadır Enteresan bır tesaduf, bu keşfın ılân edıldığı Scıence dergısının 1 Kasım 1996 sayısı nın Haber ve Yorum (News & Comment) kısmında evrım teorısı uzerıne "Vatıkan'ın konumunun da evrım geçırdığı" şeklınde bır haber bulunmasıdır7 Bu haberde Pa pa Yoannıs Paulus'un Ekım ayı sonunda "yeni verıler bızı evrım teorısının bır varsayımın otesınde bır şey olduğuna ıkna etmıştır" şeklınde bır ıfâdesı yer almaktadır Şekıl 3. Ostrom'un kuşların Tekodont dınozorlardan turedığı tezıne gore kuşların ve tuy lu dinozor Sınosauropterıx pnma'nın evrımsel ılışkılerını gosteren soy kutuğu (Şengör ve Sakınç ın not 5'de verılen makalelerınde P. VVellnhofer'den alınmış şekıl 14'den değıştırılerek) 5277