Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Kanada sigaraya savaş açtı K anada hukumetı sigaraya karşı dunyada eşı benzerı gorulmemış katı yasalar hazırlıyor Böyle olmakla bırlıkte, sağlık yetkılılerı hazırlanan yasa tasarısının daha once sunulan bırtakım yenılıklere yer vermedığını, bu nedenle de ele geçırılen buyuk bır fırsatın kaçırılacağını belırtıyor Yasa tasarısı tum tutun urunlerının satış ve tanıtımına sıkı bır denetım getırıyor Soz konusu tasarı hoşnut değıller Fıyatların tuketıme yansı dığını ılerı suren eylemcıler, "Gunde bır paket sıgara, yılda ıkı bın dolarınıza ma lolur" turu bır uyarının çok daha etkılı ola cağını savunuyorlar Yasa tasarısına karşı en buyuk tepkı ıse, hukumetın sıgaraların tek tıp beyar paketlerde satılması yonundekı onerıyı goz ardı etmesınden kaynaklanıyor Kanada Sağlık örgutu tek tıp sıgara paketlerının sıgara tukettmını buyuk ol çude azaltacağına ınanıyor Hukumetın 1995 yılından berı uzerınde çalıştığı ve tutun uretıcılerı tarafından "aşırıya kaçtığı" ılerı surulen yasa tasarısının bır an once onaylanmasına çalışılıyor Rıta Urgan Ana rahminde başlayan kalp krizleri Y oksulluk meslek yaşamında beklentılerın gerçek leşmemesı bunalım gıbı şeylerı bır yana atın Ya şamınızın daha sonrakı bır evresınde kalp krızı geçırme olasılığından soz edıldığınde, duşuk kılolu doğmak çok daha onemlı bır etmen olarak karşı mıza çıkıyor 'The Lancet" dergısı nın geçen Kasım sayısında yayımlanan bu bulgu lar Southampton Unıversıtesı salgın hastalıklar uzmanı Davıd Barker tarafından one surulen karşıt bır kuramı desteklıyor ışın ılgınç yonu, raporun Barker'ı şıddetle eleştıren bır grup bılım adamı tarafından sunulmuş olması 8O'lı yılların sonlarından bırı Barker ve ekıbı anne rahminde yetersız bes lenmenın doğacak bebeğın daha sonrakı evrelerde kalp hastalıklarma karşı daha duyarlı olmasına yol açacağını one surmekteydı Brıstol Unıversıtesı uz manlarından George Davey Smith ıse bu göruşe pek sıcak bakmamıştı "Duşük kılolu bebeklerın yalnızca bu dunyadakı kımı olanaklardan yok sun kaldıklarını daha az eğıtıldıklennı, daha kotu ışlerde çalıştıklarını ve daha çok sıgara ıçtıklerını sanırdım," dıyen Smıth artık bu göruşunun doğru olmadığını, yapılan ıncelemeler sonucunda duşuk kılolu doğumun etkısının yadsınamayacak bıçımde ortaya çıktığını belırtıyor Davey Smıth ve ekıbı on yıl boyunca, yaşları 45 ıle 59 arasında değışen ve doğum sırasındakı ağırlıkları bılınen 1200'u aşkın erkek denek uzerınde ın celemeler yaptı Araştırma sonucunda doğumda kıloları duşuk olan erkeklenn kalp hastalıklarma karşı çok daha du I da sıgara ureten şirketlerın sıgara dumanının ıçerdığı zehırlı maddelerı mıktarlarıyla bırlıkte belırtmelerı ve urunün içerdıği katran ve nıkotın oranlannı paket uzerınde gosterrnelerı zorunlu tutuluyor Ne var kı, urunlerde yaklaşık dört bın farklı tur zehırlı madde bulunduğundan, sıgara paketlerı uzerınde bunların yalnızca en bellı başlı olanlarınının belırtılmesı duşu nuluyor Sağlık urunlerı hukumetın kararını yurekten desteklemekle bırlıkte, toplayacağı verılerın tumunun bır dokum halınde kamuya yansıtılması konusunda dıretı yor sıgara karşıtı eylemcıler hukumetın sıgara paketlerı uzerındekı uyarıların yal nızca sağlıkla kısıtlanmış olmasından da nsan dokusuna sahıp fareler, ınsanla rı, öldurucu hepatıt B hastalığından kurtaran bır antıkor uretıyor Bu antıkor dığer yaygın hastalıklara karşı ılacın etkısını test etmek ıçın kullanılabılecek Fare, uç farklı kaynaktan dokulara sa hıp olduğu ıçın "trımera" olarak adlandırıldı, kendı dokusu, başka bır farenın kırmızı kan hucrelerı ve ınsan dokusu aşısı Israıl, VVeızmann Bıllm Enstıtusu'nden Yair Reisner, tnmeranın yaratıcısı Trı mera nın urettığı antıkorlar hepatıtB tedavısı ıçın onumuzdekı yıl Kudus Hebrevv Unıversıtesı Hadossah Hastanesı'nde test edılecek Trımera farelerı uç aşamalı bır sureçte yaratıldı llk once hayvanların kendı bağışıklık sıstemlerını yok etmek ıçın rad yasyon ağı kullanıldı Radyasyon, farelerın kırmızı kan hucresı uretmelerını engelledı Arkasından dığer bır fareden kemık ılığı hucresı enjekte edıldı Sonra da fareye ınsan dokusu nakledıldı Fare, bağışıklık sıstemı bozulduğu ıçın nakledılen ınsan hucrelerıne karşı tepkı gösteremedı Araştırmacılar, trımeraya, ınsan beyaz hucrelerı aşıladılar Böylece fare, antıkorları duzenleyen ınsan bağışıklık sıstemıne belırlı olçulerde sahıp oldu Aşılanan beyaz kan hucrelerı hepatıt vırusuyle karşılaştığında etkılı hale gelmektedır Araştırmacılara gore, farede ınsan hucrelerı daha fazla antıkor uretır Fare, normal bır ınsanın bağışıklık sıstemını kopyaladığı ıçın amplıfıkasyon aracı olarak gorev yapar (New Scıentıst, 27 Şubat N C) Güçlü fare hepatiti yendi Eklem yangısı üzerine yeni bilgiler F ransa'da bır laboratuvarda ya şamakta olan fareler "romatızmal arterıt" olarak bılınen eklem yangıları konusuna buyuk olçude ışık tutabılır Yenı uretılen bır fare turu eklem yangısının tum belırtılerını gös termekte ve bu konu ıle ılgılı tüm eskı bılgılerın yenıden gözden geçırılmesını gereklı kılmaktadır Romatızmal arterıt, bağışıklık sıstemı ıçındekı koruyucu hucrelerın be denın kendı eklem dokularına saldırdığı, kendılığınden bağışık bır hasta lıktır Bılım adamları bugune dek ba ğışıklık hucrelerının eklemdekı bellı bır proteını hedef aldıklarını sanıyorlardı Gelgelelım, yıllardır süregelen araştırmalar sonucunda soz konusu hedef proteının ızıne bır turlu rastlanamadı Şımdı Strasbourg'dakı Genetık ve Molekuler, Hucresel Dırımbılım Cnstıtusu uzmanlarından Dıane Mathıs ve ekıbı eklemlerde meydana gelen bozuklukların bağışıklık sıstemınde çok sayıda koruyucu hucreyı devınıme geçıren ana bır durtunun yan sonucu olduğuna dıkkat çekıyor Başka nedenlerle, KRN ve NOD olarak bılınen ıkı farklı fare turunu çıftleştıren ekıp, doğan yavruların tumunde, başta şış ve bıçımlerı bozulmuş eklemler olmak uzere, bellı başlı romatızmal arterıt belırtılerının görulmesı karşısında hayrete duştu Bır tur eleme yontemıyle ekıp arterıtlı farelerın gorulen kendılığınden bağışık tepkımenın nedenını saptadı KRN turu fareler bağışıklık sıstemın dekı T hucrelerı uzerındekı, T hucre alıcısı olarak bılınen temel bır molekule yabancı bır gen taşımak uzere tasarlanmış lardı Normalde bır fare, farklı turlerde T hucresı alıcıları uretmesıne olanak tanı yan bır dızı gene doğuştan sahıp olur Bu farklı alıcıların her bırı bedene saldı ran farklı canlılardan gelen ve otekı bağı şıklık hucrelerının yuzeyındekı, antıjensunucu hucreler olarak bılınen T hucrele rıne taşınan proteın parçalarını tanır ve bunlara tepkı gösterır Her bır T hucresı alıcısı tanıdığı belırlı parçaya, tıpkı anahtarın kılıde gırmesı gıbı, ılişır Bu durumda T hucresı devreye gırerek saldırıya geçer Ne var kı, KRN turunde T hucrelerının buyuk bır bolumu, belırlı tek bır proteın parçasını tanıyıp ona tepkı gösteren bır yabancı alıcı taşımaktadır Soz konusu proteın ıse bır ınek enzımınden gelmektedır Gelgelelım, KRN turu NOD turu ıle çıftleştırıldığınde ortaya çıkan yavrulardakı T hucrelerı, sozu edılen ınek enzımının yokluğuna karşın, kendı antıjen sunucu hucrelerıne tepkı gostermektedır Araş tırmacılar hayvanların T hucrelerıne tepkı gostermektedır Araştırmacılar hayvanların T hucrelerının antıjen sunucu hucreler uzerınde yer alan ve MHC II sınıf molekul adı verılen bır molekule ılıştıklerıne tanık olurlar Duruma bakılırsa, NOD turu farenın MHC II Sınıf molekulunun bır parçası ınek enzımıyle yakın benzerlıkler taşımakta ve KRN turunden gelen yabancı T hucresı alıcısını taşıyan T hucrelerının ona ılışmelerıne yol açmakta bu da T hucrelerının anti|en sunucu huc relere saldırmalarına neden olmaktadır Bu bulgular ışığında Strasbourg'lu araştırmacılar ınsanlarda gorulen romatızmal arterıt durumunun da T hucrelerı ıle antıjen sunucu hucrelerın benzer bıçımde bırbırlerıne saldırmaları sonucu meydana gelebıleceğıne dıkkat çekıyorlar (r u) yarlı oldukları goruldu Kalp hastalıklannı olumsuz etkıledıği bılınen toplumun alt katmanlarından gelmek, kandakı kolesterol oranının yukseklığı, yuksek kan basıncı, dahası sıgara ıçmek turundekı geleneksel etmenler bıle duşuk kılolu doğmanın yarattığı etkıye ınandırıcı bır açıklama getıremedı Ancak araştırma doğumda kılosu duşuk olup da orta yaş donemınde aşı rı kılo alanların kalp hastalıklarma karşı en duyarlı kışıler olduğunu ortaya koy du Bılım adamları, aşırı beslenme yo luyla bedenın doğal ışlevıne ıkıncı kez yön verılmesının kalp krızı çekıncesını arttırabıleceğını öne suruyorlar Oysa kı, erışkın yaşta fazla kılo almayan ku çjk bebeklerın kalp krızı geçırme rıskının normal kıloda doğan bebeklerden pek farklı olmadığı belırtılıyor Baker araştırmadan elde edılen temel bulguları kabul etmekle bırlıkte, daha sonrakı evrelerde gorulen oburluğun duşuk kıloda doğan bebeklerı olumsuz etkıledığı goruşune katılmıyor Baker'ın kendı ekıbı ıle bırlıkte Guney Hındıstan'da gerçekleştırdığı bır araş tırmanın sonucunda kalp hastalıkları olanlarla olmayanlar arasında herhangı bır ağııiık farkına tanık olunmadığı belırtılıyor Kalp hastalıklarma yakalanma oranının, erışkın yaştakı kıloları ne olursa olsun, doğumda kıloları 2 5 ya da daha az olanlar arasında en yuksek, kıloları 3 1 ya da daha fazla olanlar arasında ıse en duşuk olduğu bıldırılıyor Hamılelık donemınde yeterınce beslenemeyen annelerden doğan çocukların da kalp hastalıklarma yakalanma oranının daha yuksek olduğuna dıkkat çekılıyor Baker, Hındıstan'da kalp hastalıklarının çok yoğun oluşunun yoksulluk ve yok sulluk nedenıyle aşırı kılo alma ıle ılıntı olmadığına ınanıyor Doğumda kıloları duşuk olan bebek lerde ılerıde her ıkısı de kalp hastalıklarının belırgın etmenlerı olan şeker hastalığı ve yuksek tansıyon gıbı olumsuzlukların çok daha yoğun olduğu yıllardır bılınıyor Yeterlı proteın almayan hamıle farelerın de kan basınçları yuksek olan yavrular dunyaya getırdık lerıne parmak basılıyor Ne var kı Bar ker bu rısk etmenlerının ana rahminde yetersız beslenmenın beden ışlevınde meydana getırdığı temel bır değışımın sonucu olarak ortaya çıktığını ılerı suruyor Rrta Urgan 523 5