Katalog

BELGESELLER TV 2 09.50 Belgesel "Çevre Çalışmaları" TV 2 15.20 Belgesel "Vahşi Güney" TV 315.50 Belgesel "Volkanlar" TV 3 18.00 Parmak Ucundaki Yaşamlar TGRT 12.30 Sağlık Hattı TGRT 03.45 Belgesel "Kaptan Coustaau" Kanal E 11.05 Belgesel "Doğanın Tarihl" Kanal E 17.35 Belgesel "Hayvanlann Dünyası" atv 15.30 Belgesel "Uzaklar" Flash TV 15.00 Belgesel "Japonya" Flash TV 15.30 Belgesel "Sigara ve Sağlık" 15MartCumartesi İLGİNC SORULAR Burun tıkalıyken neden tad alınmaz? SORU: Burnum tıkalı olduğunda iyi tat alamıyorum, neden ? YANIT: Burnunuz tıkalıyken doğru durust tat alamazsınız, çunku bızım tat dıye adlandırdığımız şeyın buyuk kısmı kokudur Dılımız sadece tatlı, acı, tuzlu ve ekşıyı algılar Bunların kombınasyonları olan bınlerce değışık tadı ıse koku duyumuzla algılarız Bu durumu çok basıt bır deneyle anlayabılırsınız Pışmemış bır patates ve bır de elma alın Gozlerınızı bağlayın ve arkadaşınızdan ağzınıza, sıze hangısı olduğunu soylemeksızın elma ya da patates koymasını soyleyın Bu arada burnu nuzu kaparsanız, ağzınıza konulan şeyın elma mı patates mı olduğunu anlayamaz sınız Ağzınıza konulan şeyı çığnemeye başlamanız bıle buyuk olasılıkla patatesle elmayı ayırt etmenıze yardımcı olmaz YANIT Tatları oluşturan şey buyuk olçude kokudur Kokuyu algıladıgınız yer, burnunuzun çok ıcerılerde bulunan beyıne yakın bır noktadır Ne var kı burada al gılanan kokular, nefes yoluyla ıçınıze çektığınız kokular degıldır Buradakı algıla ma, yemeğı ağzınıza aldıktan sonra yemeğın kokusunu burnunuzdan verırken başlar Yemeğı fızıksel olarak hıssettığınız ypr agzınız oldugu ıçın, lezzetı algıladığı nız yerın de ağzınız olduğunu zannedersınız, oysa durum tamamen burunla ılıntılı dır Burnunuz tıkalı olduğunda, yemeğın kokusunu mecburen ağzınızdan çıkarırsınız ve doğru durust tat alamazsınız Burun tıkalı olduğunda tat alabılecek tek organ dıldır ve dıl de sadece tatlı, tuzlu, acı ve ekşının ayırdına varmanıza yardım edebılır, bu sayede burnunuz tıkalı olduğunda da yedığınız şeyın tadıyla ılgılı kabaca da olsa bır fıkır edınebılırsınız Eğer yemeklerın tadını çıkarmak ıstıyorsanız bumunuza dıkkat edın YANIT: Grup halınde çızgıyı geçen ya rışçılar, eğer aralarında bır sanıyeden çok açıklık yoksa, aynı puanı alırlar Krıtık du rumlarda atletızm yarışmalarında kullanılanlara benzeyen bır fotoğraflama cıhazı kullanılır Bısıkletçıler bıtışe dogru çok hızlandıkları ıçın buyuk bır kaza rıskı var dır Kurallara göre son bır kılometreye grupla gıren bır yarışçı duşse bıle grupla aynı puanı alır Çok uzun yarışlarda grup ıçındekı bısıkletçılerın arasındakı sanıye farkı genel lıkle hesaba katılmaz, yarışlar dakıka cınsınden olçulur YANIT: Bısıkletçılerden oluşan bır obe ğe grup adının verılebılmesı ıçın araların da bır bisiklet boyundan daha az mesafe olması gerekır Saatte 15 kılometrenın uzerındekı hızlarda bısıkletçılerın en onemlı problemı hava dırencıdır Uzun yarışlarda, grup halınde gıden bısıkletçıler hava dırencı sorununu çozrnek ıçın bır tur ışbırlığı yaparlar ve sırayla grup lıderlıgını alarak arkadakılere kolaylık tanırlar Bu nedenle grubun en onunde gıden bısıkletçıye grubun en arkasındakı bısıkletçıden daha fazla puan yazılmız YANIT: Grup, bır bisiklet boyu goz onunde tutularak yapılmış bır tanımdır Bır bisiklet boyundan az farklar hıç bır zaman puanlama konusunda bır fark yaratmaz Bu boyle olmasaydı, butun bısıkletçıler aynı anda bıtış çızgısıne yonelırlerdı ve her seferınde kaza olurdu IBMartPazap TV 2 19.20 Dünyanın Öteki Yüzü TV 2 20.25 Belgesel "Gökçeada" TV 2 21.25 Cumhurıyet'e Kanat Gerenler TV 3 16.25 Bilim ve Teknoloji TV 4 17.25 Belgesel "Akdeniz" TV 3 21.30 Belgesel "Anadolu Medeniyetleri" atv 04.25 Belgesel "Işık Doğudan Yükselir" TRTINT 19.40 Belgesel "Türkiye'nin Dostlan" TGRT 01.15 Belgesel "Kaptan Cousteau" Kanal E 17.35 Hayvanlann Dünyası Bisiklet yarışııtda dereceler nasıl tespit ediliyor? SORU: Buyuk bisiklet yarışlarında, örneğın yuzlerce bisıkletçinın katıldığı Fransa Turu'nda hakemler nasıl zaman tutuyorlar ? Bu ışi vıdeo ile yapıyorlarsa, neredeyse aynı anda bıtış çızgısını geçen bir süru bısikletçının derecelerını nasıl tespit edıyorlar ? Eskıden elektronık cıhazlar olmadan bu işi nasıl başarıyorlardı? ASTRONO MI UMartPazartesl TV 2 21.25 Yerli Belgesel "Boşluğa Dokunmak" TV 3 11.35 Yerli Belgesel "Kümbetler" TV 3 13.40 Belgesel "Alo Dünya" Belgeselın bu bolumunde, ruzgâr'ın önemı, ruzgâr sporları, ruzgârın doğa uzerındekı etkısı, guneş ruzgârları anlatılıyor TV 315.10 Belgesel "Dünya Dosyası" Dünyanın çeşıtlı ulkelerınde toplum, doğa, çevre ve sosyal ılışkıler TV 3 20.30 Belgesel "Dağlar ve Yaşam" Bask Bolgesı'nde soyları tukenen akbabalar ve Pırene ayıları gıbı hayvanları koruma çalışmaları Biiyük Patlama'dan însana jüyük Patlama ve insanın ne ılışkısı r dıyebılırız Ancak evrendekı her "şpy başlangıçtan sonra oluştuğuna, başlangıçta canlı olmadığına gore ınsan da evrendekı yapı taşlarından oluşmuştur Daha da basıtleştırırsek, evrenın başka koşelerınde ne varsa ınsan yapısında da o vardır Bugun insanın sahıp olduğu maddı varlık ve akıl, bılınç gıbı maddı olmayaıı varlığı da kozmık tozun uygun, uygun olduğu kadar da karmaşık bır sentezının sonucudur Bıze benzeyen başka canlılar, evrenın evrenın degılse bıle galaksımızın başka ko şelerınde var mıdır7 Yukarda verdığımız bıl gı ışığında, bu sorunun cevabı kolayca evet olur Ancak. aynı koşulların başka yerlerde de oluşup oluşmadığını henuz bılemıyoruz Bılebılmemız ıçın dıger yıldız sıstemlerıne gıdebılmemız gerekır Ancak, bıze en yakın yıldız olan alfa Centaurı yıldızına, saatte 61000 km hızla gıden Gezgın (Voyager) uydusu ıle bıle ulaşmak ıçın 75000 yıl gerekmektedır Evrenın oluşumunu ve bugunku yapısını en iyi açıkladığı duşunulen kuram olan Bu yuk Patlama yenı bır fıkırdır Yenı demekle 100 yıl gıbı bır zaman kastedılıyor Gerçekte bu fıkır çok daha eskıdır Aristo zamanına kadar gıder Eskı goruş, evrenın her zaman var olduğu ıdı Dunya değışıyordu Çevre mız değışıyordu Eşyalar değışıyordu In sanlar değışıyordu Fakat, değışmeyen gok yuzuydu O zaman ıçın böyle duşunuluyordu Arısto'nun o zamankı duşuncelerı Batılı bılım adamlarını etkıledı Bu etkı yaklaşık 2000 yıl surdu Nıhayet aydınlanma zamanı na gelındı Kopernık ve onu takıben bırçok astronom şöyle duşundu Yıldızlar enerp yayıyorlar ve yayılan ener|i ortamda kalıyor Ener|iyı yutan bır kara delık yok Öyleyse, çoktandır orada ıdıyseler, yıldızlar sonsuz mıktarda ışık yaymalıydılar Ancak, gerçek oyle değıl Çunku gece karanlık Buna Olbers paradoksu dıyoruz Gece neden ka ranlık7 Ortamda neden sonsuz ışık yok 7 Bu sorular, yıllar boyu hep sorulmuş Cevabı yaklaşık 300 yıl sonra gelmış Astronomlar dan değıl, fakat bır şaırden, Edgar Alan Poe'dan Gece aydınlık değılse Demek kı yıldızlar hep yoktu Gecenın karanlık olmasından, evrenın hep var olmadığı sonucunu çıkarmak çok onemhydı Kozmolojık bır buluşa ışaret edı yordu Demek kı gecenın karanlığı kozmolo jik bır gızı saklıyordu Evren sureklı var olmamıştı Nıtekım, 20 yy'da yapılan ıkı gozlem evrenın hep var olmadığını soyluyordu Bunlardan ılkı, 192O'lı yıllarda E. Hubble'ın keşfettığı, evrenın genışlemesıydı Hubble bu keşfını 45 kadar galaksının bızden uzak Ihıtıl Kırbıvık* 18MartSalı TV 2 17.05 Türkiye'nin Hazineleri TV 2 17.50 Belgesel "Cumhuriyet Çınan" TV 3 11.35 Belgesel "Beş Şehir" ISMartÇarşamba TV 2 18.30 Belgesel "Marmara Adalan" TV 311.35 Belgesel "Eldeki Hüner" T 319.00 Hayvanlann Büyüleyen Dünyası TV 3 20.15 Belgesel "Thalassa" laşma hızlarını gozleyerek yapmıştı Bugun ıse 100 mılyar cıvarında galaksı gozleyebılıyoruz Bu keşıf, galaksılerın rastgele değıl, duzenlı harekel ettığını gosterdı Uzumlu kek fırında pışerken, ıçındekı uzumlerın (uzum tanelerı galaksılerı temsıl ederse) hareketıne benzer bır hareket Boylece evrenın değıştığı konusunda ılk kez bır kanıt bu lunuyordu Yukarıda soz ettığımız keşıften sonra, yenı fıkırler ortaya atılmaya başlandı Evren genışlıyorsa, sureklı soguyor de mektı Bu da şu nu gosterır Ön celerı evren çok sıcaktı Bu duşunce astronom ları "Buyuk Patla ma ya goturdu Eskıden evren daha parlak veya aydınlıktı Gece de daha aydınlıktı Çunku evren daha sıcaktı ve daha fazla enerjı yayıyordu Buyuk Patlama fıkrı başta pek rağbet gormedı Ancak Gamow, fıkrı cıddıye aldı Eskıden çok sıcak olduğunu duşunduğumuz evrenden, acaba bugun btze kadar gelmış olan bır şeyler bulamaz mıyız dıye sordu Muhakkak bır şeyler olmalı dıyordu örneğın ışık kalmalıydı Soz konusu ışığın mılımetrık dalgalarda olabıleceğı fıkrındeydı Uygun cıhazlar kullanılırsa gozlenmesının mumkun olacağını duşundu. Başlangıçta, çok hayalı gorunen Gamow'un duşuncesı 1965 yılında tesadufen gerçeğe donuştu Penzias ve VVilson ısımlı ıkı fızıkçı 3 kelvın dereceye (270 santıgrad) karşı gelen ışınım keşfettıler Bunlar fosıl ışınlardı Mılımetrık dalga boyuna karşı gelı yordu Soz edılen ışınlar, evrenın sıcaklığı 3000 kelvın derece (2727 santıgrad) ıken salınmıştı Evren genışlemeden dolayı soğumuş ve bugun 3 kelvın dereceye duşmuştu Artık Buyuk Patlama cıddıye alınıyordu Evrende, eskıden kaldığını soyledığımız ışınımın sıcaklığının 270 santıgrad derece olduğunu soyledık Akla, dünyanın neden bu kadar sıcak olduğu sorusu gelebılır Dunyamızın sıcaklığının fazla olmasının ne denı, guneşe yakın olmasındandır Sonuç olarak evren, eskıden daha sıcak, daha yogun, daha parlak ve daha karma şıktı (kaotık) Bugun ıse daha duzgun bır yapıya sahıp Evrende, başlangıçta, elementler, atom lar, canlı gıbı karmaşık yapılar yoktu Her şey çok basıt haldeydı Sadece, bırıncıl par çacıkların yer aldığı homojen bır yapı vardı fyı ezılmış patates puresı gorunumundeydı Zaman ıçınde duzene gırdı, orgutlendı ve karmaşık durumunu gelıştırdı Boylece bazı oluşumlar ortaya çıktı O gunlprden bugun ku yapıya gelındı Sonuç olarak ınsanlar yıldız tozu" veya "kozmık toz"dan oluştu Maddenın temel parçacıkları olan kuarklar ve elektronlardan Kıloya gore değışmekle beraber, ortalama insanın oluşması ıçın yaklaşık 1029 (1 'ın sağında 29 tane sıfır var) parçaçığa gereksınme var Parçacık demekle, kuark ve elekt ronlar kastedılıyor Bu parçacıklar yukarıda soylendığı gıbı, Buyuk Patlama'nın bdşlan gıcında da vardı Evrendekı her şey ışte bu parçacıklardan kuark ve elektronlardan oluştu Bılıncımız de buna bağlı olarak gelıştı Başlangıçta, kuarklar ve elektronlar ayrı ayrı bulunuyorlardı, fa kat şımdı bedenı mızde beraber bulunuyorlar ve vucudumuzu oluşturuyorlar Daha orgut luler Yukarda soz edıldığı gıbı, maddeten ve ruhen var olan bır oluşum ortaya çıktı Dığer yandan dln tarıhçllerınln başka bır saptaması var Insan topluluklarının kendıle rıne bır "kutsal tarıh" oluşturmaları gıbı Bu şuphesız ınsana ozgu bır durum Insanoğlu, gorunenlerın arkasında acaba ne var dıye hep sormuş Maddenın bır başlangıcı olduğunu, fakat ondan oncesının de var olduğunu kabul edıyor ve evrende sadece maddenın olmadığına ışaret edıyorlar Buradan da Tanrı fıkrıne varıyorlar Bılım ıse, yukarıda soylenen başlangıcı kabul ettıkten sonra gelışen ve gorunen olayları açıklamaktadır Bıldığımız kadarıyla, sıvı halde su sadece dunya gezegenınde var Canlı yaşam suda başladı Başka bır deyışle bu sudan canlılar oluştu Insan vucudunun % 75'ı sudan ıbarettır Boylece oluşan varlığımızın, evrende olup bıten her şeyle ılgılı olduğunu gorduk Aynı koşullar başka bır yerde varsa benzer canlı turlerı orada da olacaktır Evrenın kaostan bugunku duzenıne gelmesınde, insanın oluşumuna daır felsefı ve dını gondermeler hep olmuş ve bundan sonra da olacaktır Yukarıda soz edıldığı gıbı gorulenlerın arkasında acaba ne var 7 Yaratıcı mı var 7 Cevap bulununcaya kadar bu sorular hep sorulacaktır Sonuç olarak kozmık tozdan oluşan ın san kendısını yaratan fızıksel olayları an lamaya çalışırken bılımsel yontem ve değerlendırmeleMen uzaklaşmamalıdır * Prof. Dr., ODTÜ 20 Mart Pepşembe TV 2 19.20 Çevre TV 2 20.35 Belgesel "Derlndeki Izler" TV 3 12.30 Belgesel "Düş Değil Gerçek" TV 3 13.30 Hayvanlar Dünyası TV 3 19.00 Belgesel "Omni' Belgeselde bılım ve teknık konuları ışlenıyor TV 2 17.10 Türkiye'nin Hazineleri TV 3 15.30 Belgesel "Karadeniz'de Doğan Güç" TV 3 15.30 Belgesel "Geleceğimizl Aydınlatanlar" 52770 Ciddiye alınıyor 21 Mart Cuma