Katalog

ÇOCUK PSİKİYATRİSİ Gelişimin yapı taşları yerinden oynadığında Gelişimsel Nöropsikiyatri Sempozyumu... G bıyolojık etkenlerle, psıkolo|ik ve sosyal etkenler arasındakı ılışkının orneklerın den bırını oluşturur Otızm. hemen her elışım ve psıkıyatn deyınce bılım ulkede gozlenen ozellıklerı toplumlar ya dunyasında akla gelen bırkaç ısımden ıkıvnı hazıran ayında konuk ettık dd binıflar arasında buyuk değışıklıkler Donald Cohen ve James Leckman. Bu gostermeyen bır rahatsızlık Çocugun ıkılı. Yale Chıld Study Center (Yale Unıverçevresındekı otekılere ılgısı ıhtıyaçlara sıtesı Çocuk Araştırmaları Merkezı) oiarak yonelık taleplerden oteye pek geçemez bılınen çocuk psıkıyatnsı bolumunde onyıl Konuşma yeterınce gelışmeyebılır Duylar ıçınde bırıkmış deneyımlerını çocuklara gusal yaklaşımları pek gostermez Tekyonelık çeşıtlı mesleklerden gelen yuzlerce duzelığe meraklıdır, bazı hareketlerı bıkışı ıle paylaştılar Gelişimsel nöropsikiyatri tevıye tekrarlar. Otızm'ın belırtılerı kışıbaşlıklı sempozyumda, meslekten kıştlerın den kışıye bazı farklar gosterse de ortak yanı sıra Turkıyo'nın çeşıtlı kentlennden gelmış annebabaldrın varlığı 'sorun sahıp ozellık hep aynıdır llışkılerde karşılıklılık lerı'nın sesının doğrudan ışıtılmesıne, an olmaması Buna ıletışım ve konuşmaya nebabalann da 'Yenı Dunya'da olup bıtenlerı bırıncı elden duyup sorgulayabılmesıne olanak sagladı Gelişimsel nöropsikiyatri sempozyumlarının bırıncısı olan bu toplantının duzenlemesını Marmara Unıversıtesı Tıp Fakultesı Psıkıyatn anabılım ddlı ıçemındekı Gelışım se/ Nöropsikiyatri Araştırma Bırımı ıle Şışlı Özel Eğıtıme Muhtaç Çocuklara Yardım Derneğı ortaklaşa yaptılar Robert Kole/, Rorhe llaç ve Yale Unıvcrsıtcsı, sempoz yumu destekleyen kuruluşlardan bazılarıydı Bu ışbırlığı unıversıtesı ve hastane ortamında, ozel terapı ve eğıtım merkezlerınde ve devletın yuruttugu ozel eğıtım programlarında çalışanlann hem kendı aralannda hem de annebabalarla bır araya gelmesını sağladı Aşağıdakı yazıda o gun konuşulup tartışılanlardan bazı noktaları bulacaknnız Yankı Yazgan sıl etkileriz?" şeklınde akla gelıyor Otızm, her ne kadar bıyolojık etkenlerın çok onemlı ve belırleyıcı rol oynadığı bır sorunsa da, otızmın çocuk ve aılesı uzerındekı etkılerını azaltmanın, otızm ya da benzerı bır gelişimsel bozukluğu olan çocukların toplumsal hayata katılmalanv nın yolları neler? Cohen, bu soruların yanıtını arayanların başında annebabaların geldığını belırterek sempozyumun en onemlı vurgulanndan bırını yaptı Annebabaların mücadelesi sayesinde... Bugun emekleyen bebek, yarın yurur Yuruyen bebek, bır odadan dığerıne geçerek bır tur hayatını degıştırır Agular dıgıllara, dıgıllar babalara donuşur Bebek, dıger ınsanları bılmeye tanımaya, otekılerı bıldıkçe kendının farkına var maya başlar Bıze gozuken kısmıyla gelışım boylece zaman ıçerısınde seyretmeye başlar. Gelışımın bıze, yanı goze, gozukmeyen kısmında ıse noronlar (sınır hucrelerı) ağlarını ormeye ve şebekelerını kurmaya başlaılar Hor yenı noron şe bekesı gelışımde yenı bır aşama, yenı bır becerı yenı bır yetı demek olur Şe bekelerın yerleşıkleşmesı becenlerın ın celmesıne eşlık eder Tektuk sozcukler cumlelere donuşur Kapı kolları çevrılır, oyuncaklar sokulup takılır Bu sureç evrıleçevrıle zaman ıçerısınde ılerler Gelı şım surecının ınışlerıçıkışlan, ılerı hamlelerı, duraklamaları ve gerılemelerı ıse bıreyın ozellıklerını behrler Cohen otizmi anlatıyor Gelişimsel Nöropsikiyatri Sempozyumu'nun ılk konuşmacısı Donald Cohen'e gore gelışım surecınden sapmaları belırleyen etkenler pek çok ve karmaşıktır Aynı etkenler, yolundan çıkmış gelışım surecının nasıl surecegının de belırleyıcısı olabılırler Otizm dıye bılınen gelişimsel bozukluklar, genetık ve noro ozgu sorunlar u.ı v\,nn udcr Ama ılışkı lerde karşılıklı alışverışın azlıgı ya da yoklugu çocugun toplumsal ılışkılerının gelışmesının (ve toplumsallaşma ıle kazanacaklarının) onunu keser Dr Cohen otızm dıyp bılınpn bozuk lugun (ya da bozukluklar grubunun) tek bır nedene baglanamadıgını, bırbırıyle ıl gısız gozuken, ama beyın ışleyışını etkıleyen pek çok durumun (ve bazı tıbbı sorunların) otızmın belırtılerını ortaya çıkdrdıgını belırtıp, sozu otizmın norobıyolojisine qetırdı Son yırmı yıldd yogunlaşan çalışmalar, otızmın qenetık qeçışlı olduguna ılış kın pek çok kanıt getırdı Ornegın aılede otızm ya da başka bır gelişimsel bozuk luk oldugunda, otıstık olma rıskı katlanabılıyor Gelışım surecı ıçerısınde oru len sınır aglarından bazıları genetık şıfredekı aykırı ogelerın ongordugunce gelış tığınde, otızmdekı tıpık davranış farklılık ları ortaya çıkıyor Parmağımızı uzerıne koyup, "ışte bunların yuzunden" denebılecek açıklıkta bır bulgu henuz yok Ancak otızme zemın hazırlayan genetık et kenlerın bılınmesı de her şey demek degıl Gelışımle ılgılenen herkesın kafasın dakı soru burada "otizm'in seyrini na Amerıka Bırleşık Devletlerı'nde gelışımsel/ruhsal sorunları olan çocuklarla ılgılı hemen her kazanım, o çocuk"Sisteım meselesi" ların anne ve babalarının 'sısDr Cohen'ın değındığı konulardan tem'le yaptıkları bırısı de gelişimsel noropsıkıyatrık dışedış mucadelebozukluklara yonelık hızmetlerın orgutnın sonucunda el lenmesıydı Bu alandakı uzman sayısını de edılmıştır arttırmanın tek başına yeterlı olAraştırmacılar ıçın mayacagı apaçık En verımlı yol olduğu kaynak yaratmakda tartışmalı Uzmanların bılımsel araştan tutun. çocuktırmaları yapan, çapraşık durumlarla uğlarının ozellıklerıne raşan konumunda olması uygun Ancak uygun eğıtım duproblemlerın erkenden tanınmdsı ve zenlemelerıne, çoyonlendırılmesı çok daha yaygın ve cukların buyudukkolay ulaşılabılır bır sağlık hızmetını lerınde elde ede gerektırıyor ceklerı dığer ayrıÇocuk, doktorları ve aıle hekımlerıne calıklara kadar her gelişimsel noropsıkıyatrık bozukluklar turlu ayrıntının hakkında ek bır eğıtım vermek, onların varlıgının tek sebu sorunlara duyarlılıgını arttırmak boyle bebı anne baba bır orgutlenme ıçın şart Çocuk psıkıyatorgutlerı olmuştur rıstlerının aıle hekımlerını ve çocuk dokDr Cohen bu torlarını destekleyıcı bır rolde olmaları hatırlatmayı yaptıda aynı modelın bır gereğı gında salondakı anne babalar şoyle bır Dr Cohen'e, Turkıye'dekı anne baba dalgalandılar Tartışma bolumunde anları şaşkına çevıren bır hızmet orgutsuzne babdldrın s>orularının çogu "biz şu lugu oldugunu belırttım Tanıyı açıklaya konuda ne yapmalıyız?" turunden olcak, eğıtım ve saglık hızmetını koordıne du Dr Cohen ın ozel eğıtıme ıhtıyacı odecek, ılaç ızlemesını yapacak ve aı olan çocukların bu egıtımlerın normal leyle her boyutta ılışkıde olabılecek bır okulların çatısı altında mı yoksa ayrı 'mercı' arayışı ıçıııdekı aılelerırı 'sıstem' okullarda mı, yoksa ayrı okullarda mı olıçınde kaybolmalarını ve vakıt kaybet ması gerektıgı sorusuna oncekı ve şımmelerını onleyecek bır sısteme ıhtıyaçladıkı yanıtlarını bırlıkte verdı "Oncelerı rı var Çocuklara ve anne babalarına en ayrı egıtımın tam destekçısıydım, gorerken, en etkın bıçımde ulaşabıleceğıdukleıım, onsezılerım otıstık çocukların mız yerlerde gelışıme ve bozukluklarına ıhtıyaçlanna gore şekıllenmış okullarda egıtılmelerının daha verımlı olacagını du ılışkın bılgı ve becerının bulundugu bır sısteme şunduruyordu Son zamanlarda farklı Sıstem deyınce Dr Cohen ABD'de deneylerın sonuçldrının (bekledığımın mıkro uzmanlaşmanın akademık sınırlar tersıne) bırlıkte egıtımın yararlarını des dışına taşıp, butun basamaklara yayıltekledıgını gordum Italyanların araştırmasından dert yandıktan sonra bır nokmaları mesela Ama kesın olan şu, neyın tayı defalarca vurguladı "Sakın ola, daha lyı olduguna onyargılarımız ya da bızım sıstemı kopyalamayın " Pekı, aızulanmızla degıl bılımsel yontemlerle bılımsel yontem'? "Onu tavsıye ederım " elde edılmış venlcre bakarak karar verBır sonrakı yazıda Yale'de çocuk melıyız " psıkıyatnsı alanında yapılan bılımsel Yale'dekı çalışmalarının buyuk desteçalışmaları anlatan Dr.James Leckgının anne baba gruplarından geldığını man'ın konuşmasını ozetleyeceğım belırten Dr Cohen'a gore kaynakların Eleştırı ve sorularınız ıçın en onemlı hedetı bılımsel araştırma olFax 0216 325 03 23 malı Neden mı? Normal gelışımın ve eposta psıkıyate a servıs 2 net tr onun bıyolo|ik temelı olan beyın gelışıfaktorler arasında, gorulmeyen enfeksıyon hastalıkları, kalp arıtmılerı, hatta annenın sıgara ıçmesı bıle sayılıyor nı bıldırdı Dunya tahıl uretımının de en alt duzeye ındığıne ışaret eden enstı tus raporu, ıklım değışıklıklerınden kaynaklanan sel baskını, tornado vb gıbı kotu hava olaylarının gıderek arttı gını ve bunlarırı verdığı zararın 198O'lı yıllarda 16 mılyar dolardan 199O'lı yıl ların ılk beş yılı ıçınde 48 mılyar dolara yukseldıgıne ışaret etmekte Dunya ormanları da azalmaya devam ettı 1980 1990 arasında her yıl 9,95 mılyon hektar orman kaybedıldı Olumlu gelışmeler arasında ıse rapor şunlara ışaret edıyor Guneş ve ruzgâr enerjısı santrallerının kapasıtelerı 1995 yılında yuzde 17 ve yuzde 33 arttı Dunyada uretılen bısıklet sayısı 1995 te 114 rrıılyon yukselerek araba uretımını (36 mılyon) uç mıslı geçtı mının aksaması sonucu ortaya çıkan gelişimsel noropsıkıyatrık bozukluklar hakkındakı bılgılerımız o kadar sınırlı kı otızmı duşunun, otızmın temel olçutlerı ne uyan çocuklar arasında bıle hastalıgın gıdışı açısından onemlı farklar var Bır de bazı bakımlardan otıstık çocuklara benzeyen, ama otıstık olmayan, bazı bakımlardan gelışımı yolunda çocuklara benzeyen ama pek çok şeyın yolunda olmadığı çocuklar var Bunlara "gelışımlerı tıpık olındydn çocuklar dıyoruz Toplumsal ılışkı kurabılıyorlar nma ılışkılerı sallantılı pek derınlık taşımıyor Duygularını, durtulerını kontrolda zorlanıyor lar Hayal dunyaları var, ama ona bır gırdıler mı çıkamıyorlar Bu 'atıpık, sıradışı' dedığımız durumlar bazen bıldık sendromlardan daha fazla goruluyorlar Anlamamız gereken şu, gelışım surecının yapı taşlarından hangısı ne kadar yeVınden oynarsa ne olur? Bu soruların yanıtı, farklılıkları erken yaşta belırleyıp, çocukları uzun surelerle ızlemekten geçıyor Annebabalarını, kardeşlerını tanımak, aıle ıçı ılışkılerı anlamak, sorunların nasıl çozulduğunu, atıpık çocugun gelışımının aılesel ve toplumsal etkenlerden nasıl etkılendığını gormek, erken yaşta başlayan ozel egıtımı ışe yararhlığını arttırmak... Uyarımn yararı BD'de anı bebek olumlerının sayısında. 1993/95 yılları arasında yuzde 30 azalma oldu Bu azalmada, ozel lıkle geçen yıl Amerıka'da surdurulen kampanyanın etkılı olduğu belırtılıyor Kampanyada aıleler, bebeklerını yastıkta karınustu yatırmamaya çagrılmışlardı Bu po zısyonda çocuklarda çok sık bogulmalar goruluyor Ancak anı bebek olumlerının tek nedenı tabıı kı yanlış yatırma ıle ılgılı degıl Dıger muhtemel A \ Gezegenimizin ateşi yükseliyor W ashıngton'da bulunan World watch Enstıtusu yayımladığı "1996 Vıtal Sıgns" raporunda qezeqenımızın ateşının yukseldıgını belırttı 'Gelecegımızı belırleyecek olan ana pgılımlprın", bu yıl da olumsuz oiarak surduğune ışaret eden enstıtu, fosıl yakıtlardan atmosfere salınan kar bondıoksıt mıktarının 6,1 mılyar tona ulabdrak ve dunydnın ısınması da surerek, bu alanda yenı bır rekor kırıldığı 4918