Katalog

BİLİM ÜRETİMİ İngilizce ve Türkçe referans kullammı Türkçe ve İngilizce eğitimde yüksek lisans ve doktora tezleri referansı... Macıt Toksoy* abancı dılde eğıtım, ulkemızde en çok tartışılan eğıtım konularından bırıdır Ancak, bu tartışmaların çoğunun, nesnel verılerı kaynak olarak kullanıp kullanmadığını, bılımsel ıçerıklı olup olmadığını tartışmak mumkundur Ayrıca bu konudakı tartışmanın tarafları, sadece yararını ve sadece zararını gore bılenler veya görmek ısteyenler olarak gorulmektedır Yabancı dılde eğıtımın hem yararını hem zararını bırlıkte ele alarak çözumler uretecek uçuncu grup henuz oriada gozukmemektedır Bu ıncelemenın amacı bu tartışmalara devam etmek değıl, ılerıde olacağını umıt ettığımız bılımsel yaklaşımlarda kullanılabılecek bır kaynağı ve bır değerlendırme yontemını oiuşturma çabasıdır Dokuz Eylul Unıversıtesı Fen Bılımlerı Enstıtüsu, 2547 Sayılı Kanunla kurulduğu 1982 senesınden 1987/1988 oğretım yılına kadar eğııtmını Türkçe olarak surdurmuş, 1987/1988 oğretım yılından ıtıbaren İngilizce hazırlık eğııtımını ongore rek ve programlarında mınımum % 30 İngilizce derslere yer vererek İngilizce eğıtıme geçmıştır 1995/1995 oğretım yılında, yabancı dılde eğıtımın kurallarının değışmesı uzerıne, programların bır kısmında tum derslerın İngilizce olmaması nedenıyle Türkçe eğıtıme donmuş, dığerlerınde ıse tum derslerı Inglızce olarak İngilizce eğıtıme devam etmekte dır Halen bır kısmı Türkçe olmasına rağmen tum programlarda İngilizce bılme yen oğrencıler ıçn, hazırlık sınıfı zorunludur Bu çalışmada yukarıda kısaca ozet ledığımız ılk ıkı doneme (Turkçe ve İngilizce) aıt eğitimde gerçekleştırılen yuk sek lisans ve doktora tezlerınde referans olarak verılen kaynakların ve bır değerlendırılmesı yapılmıştır Y aıt tezlerın Doktora ıçın Çevre Jeofızık, Maden, Makıne Mımarlık Bolumlerıne ve Denız Bılımlerı ve Teknolo|isı Enstitusu'ne aıt tezlerın toplam 16500 referansı verı tabanı olarak kullanılmıştır Referansların dıllere dağılımı ve ortalama sayıları: Her tez ıçın referansla rın Türkçe İngilizce ve dığer dıller olmak uzere uç grupta yuzdelerı bulunmuş ve bolumlere aıt ortalamaları hesaplanmıştır Yıne her bolume aıt tezlerın ortalama reterans sayıları hesaplanmıştır Ortalama referans yaşı: Her tezın kabul edıldığı tarıh başlangıç noktası kabul edılerek, her teze aıt referansların yayınlandıkları tarıhlerın tezın tamamlandığı tarıhten yıl olarak uzaklıkları refe rans yaşı olarak tanımlanmıştır Bunların her bolume aıt tezlerdekı ortalamaları alınarak, o bölumdekı tezlerın ortalama "yaş"ları hesaplanmıştır BÖLÜM İngilizce Türkçe % ÇEVRE ELEK.ELK. ENDÜSTRİ JEOLOJİ MAOEN MAKİNA MİMARLIK İN!>AAI ACIRMKLI GENEL ORT. % 31,05 16,67 13,71 1,98 44,04 8,44 60,28 31,17 58,51 34,38 21,21 9,7 63,3 51 49,91 20,54 38,78 21,53 Bolumlere gore Türkçe ve İngilizce eğıtıme aıt değerlendırme sonuçları Yuksek Lisans tezleri ıçın Tablo 1'de Doktora tezleri ıçın Tablo 2'de verılmış tır Bu tablolarda T sıralarında Türkçe eğıtım donemıne aıt, I sıralarında İngilizce eğıtım donemıne aıt tezlerın de ğerlendırme sonuçları yer almaktadır Tablonun en alt ıkı sırası ağırhklı genel ortalamaları ıçermektedır Tablo 1 ve 2'dekı sonuçları ıçeren Şe kıl 1 ve 2'dekı çubuk dıagramları ıncelendığınde gerek yuksek lisans gerek doktora tezleri ıçın (Çevre Muhendıslığı Bölumu doktora tezleri harıç), İngilizce eğitimde kullanılan yabancı dıldekı kaynak sayısı, Türkçe eğıtıme gore daha fazladır En buyuk değışım Endustrı Mu hendıslığı Bolumu yuksek lisans tezlerınde gorulmektedır Bu bolumde Turkçe eğıtım donemınde % 46 79 oranında İngilizce kaynak kullanılırken, İngilizce eğitimde bu oran % 90 26'ya yukselOrt Y«| 8,18 12,75 7,63 11,58 10,67 10,65 11,8 16,65 7,33 7,88 11,07 15,76 18,49 14,79 13,99 16,04 11,62 13,99 En Genç Rcf. Yaıına Gflre Tezlerin OrLYaıı 0,89 1,38 2,32 2,2 1,57 3 1,04 1,64 0,72 0,78 2,02 3,15 1,7 1.56 1,83 2,89 1,65 2,20 Sonuçlar Goz onune alınan bolumlerde ortala ma referans sayılarının bolumlere göre her ıkı donem ıçın dağılımları, yuksek lı sans ve doktora tezleri ıçın İngilizce eğıtıme geçışte referans sayılarının belırlı bır yönde etkılendığını soylemek mum kun degıldır Ancak her ıkı eğıtım donemınde de doktora tezlerındekı kaynak sayıları yuksek lisans tezlerındekı kaynak sayılarının ıkı katından fazladır Mımarlık Bolumu harıç olmak uzere, tum bolumlerde yuksek lisans tezlerınde ortalama yaşın İngilizce eğıtım donemınde arttığı gorulmektedır Aynı genellemeyı doktora tezleri ıçın yapmak mumkun degıldır Bazı bolumlerde (Çevre Bolumu, Denız Bılımlerı ve Teknolojısı Enstıtüsu) ortalama yaş azalırken, goze alınan dığer bolumlerde (Jeofızik, Maden, Makıne, Mımarlık) değışık oranlarda ortalama yaş artmıştır Genel olarak belırleyıcı olmayan bu kuçuk değışımlerın yanında, Mımarlık Bolumündekı artış dıkkatı çekmektedır Mımarlık Bolumunde Doktora tezlerınde Türkçe eğıtım donemıne aıt ortalama referans yaşı 19 5 ıken, Ingllize eğıtlm donemınde bu yaş 38 5 değenne yukselmıştır Ortalama Referans Sayıları Referansların Dillere Dağılımı: Ortalama Referans Yaşlan Difer Incelenen Ort Rcfcrana •/. 3,05 9,49 0,27 0,02 9,17 1.3 5,92 13,7 3,22 2,35 10,31 1,28 10,5 1,78 8,13 1,37 6,98 3,14 Tez Sayısı 26 17 31 31 7 10 19 19 21 33 66 50 43 28 Sayuı 30,35 32,38 10,35 19,52 31,14 15,4 30,21 34,67 23,52 20,45 17,79 18,76 40,56 48,25 27,05 21,1 25,13 26,88 T İ T İ T İ T T 65,9 73,84 86,02 98 46,79 90,26 33,8 55,13 38,27 63,27 68,48 89,02 26,2 47,22 41,96 78,09 54,24 75,33 1 En genç referans yaşına göre tanımlanmış ortalama yaşların bolumlere dağılımında yuksek lisans tezlerınde genel olarak ortalamaların arttığı, bır başka deyışle en genç referans yaşı ortalama sına göre tezlerın yaşlandığı gorulmektedır Doktora tezleri ıçın genellemeyı mumkun kılacak genel bır uyum yoktur En Genç Referans Yaşına Göre Tezlerin Ortalama Yaşı Bu ıncelernede Türkçe eğıtım done mınde gerçekleştırılen 300 (233 yuksek lisans, 67 doktora) tez ıle İngilizce eğıtım donemınde gerçekleştırılen 230 (209 yuksek lisans, 21 doktora) tezın toplamı 16500 referansı verı tabanı olarak kullanılmıştır Her donem ıçın tez ıçın referanslarının a) Türkçe, İngilizce ve dığer dıllerde olmak uzere dağılımları, b) Bolumler bazında tezlerın ortalama referans sayıları, c) Bolum bazında referansların ortala ma yaşlan, d) Bolum bazında en genç referans yaşına gore tezlerın ortalama yaşlan hesaplannmştır Bır başka benzerı ınceleme de, tezlerın alanlarında seçılen ve SCI'ye gıren dergılerden seçılen 18 makalenın referansları ıçın yapılmıştır Hesaplanan ortalamalar, İngilizce eğıtımınde daha fazla yabancı dılde (Ingılız ce) kaynak kullanıldığını, yabancı dılde kaynak kullanımının bolumden bolume değıştığını gostermektedır İngilizce eğı tıme aıt tezlerın gerek ortalama, gerek en genç referans yaşına gore ortalama yaşlan Türkçe eğıtıme aıt tezlerden daha fazla oldugu gozlenmektedır Doktora tezlerındekı ortalama referans sayıları, yuksek lisans tezlerının ortalama referans sayılarının ıkı katından bıraz daha fazladır İngilizce eğıtımdekı doktora tezlerınde, ortalama referans sayıları da artmıştır Hesaplanan ortalamalar T İ T \ T İ T 1 Yabancı Makaleler 20 21 231 209 1 SCI ındekse gıren dergılerden seçılmış 18 makalenın benzerı sonuçları Yuksek Lisans ve Doktora tezleri genel ortalamaları ıle karşılaştırılmıştır Makalelerın İngilizce referans yuzdelerı, Enstı tumuzde yapılan doktora tezlerınden yuksek ortalama referans sayısı, ortala ma tez yaşı ve en genç referans yaşına gore makalelerın ortalama yaş degerlerı Enstıtumuzde yapılan doktora tezlerın den kuçuktur Enstıtumuzde 1987/1988 yılından sonra Inglızce eğıtıme geçılmesının yuksek lisans tez çalışmalannda, beklenıldığı gıbı, daha fazla yabancı dılde (İngilizce) kaynak kullanımına ımkan verdığı, ancak oranların bılumden bolume değıştığı gorulmektedır Bu alandakı değışım doktora tezlerınde de soz konusu olma sına rağmen, yuksek lisans tezlerınde gerçekleştığı kadar degıldır Doktora oğ rencılerının yabancı dıî bılme zorunluluğunun, sevıyeyı belırlemedekı krıterlerı nın tartışılması mumkun olsa da, Türkçe eğitimde de korunması, doktora tezlerınde her ıkı donemde de yabancı kay nak kullanımının daha fazla olmasını olanaklı kılmaktadır Tanımlanan dığer buyukluklerın sonuçlarına gore bazı genel yorumların yapılması mumkundur Ancak bu yorumla rın yapılması yerıne, soz konusu buyuk luklerın tezleri oluşturan araştırmaların guncellıklerını belırleyıcı bır oğe olup olamayacakları hususunun ve yorumlan masının, tez çalışmalarından çıkan uluslararası makaleler ıle bırlıkte ele alınmak ve kaynakların kullanım etkınlığını de goz onunde tutmak uzere tez danış manlarına bırakılması uygun bulunmuştur Teşekkür 16500 Referansın bılgısayara gırıl mesını ve ıstatıstıksel değerlendırılmesını gerçekleştıren Araştırma Gorevlısı Sayın Ahmet Hamdı Delıormanlı'ya ve sekreter Fılız Incedere'ye çok teşekkur edıyorum (mtj[ * Prof. Dr. DEU Fen Bilimlerı Ensttıtusu. Tablo 1. Yuksek Lisans Tezlerıne Aıt Sonuçlar BÖLÜM İngilizce Türkçe Diger Incelenen Ort. Referara % % r 12,73 16,28 2.5 15 5.28 54,59 12,99 8,27 4,08 44,58 32,92 20,84 9,50 5 9 Öneri Ort Ya» 14,56 10,04 18.09 16,68 11.62 13,17 10,62 11,78 15,3 15,65 19,49 38,43 14,87 16,12 % 2,41 0 0 2,25 1.12 1,32 4,47 20,13 3,87 9,24 6,97 17,5 3,91 9,39 Tez Sayııı 11 Sayııı 75,45 27,5 86 120 25,13 94,75 42,5 38,5 44,73 46 90,4 120 55,41 62.67 En Genç Ref. Yaşına Gflre Tezlerın Ort.Yajı 1,18 1.5 0 1 0,8 0,25 0.5 1 2,17 1,88 2 1 1,60 1.24 T ÇEVRE DEN.BİL.TEK. IEOFİZİK MADEN MAKİNA MİMARLIK AĞIRLIKLI GENEL ORT. T İ T İ T İ T İ T İ T İ i 91,69 87,27 83,72 95 83,89 93.4 40,94 66.88 87,86 86,68 48.45 49,58 75,25 81,11 4 10 4 30 8 10 2 67 2 1 1 5 21 Tablo 2. Doktora Tezlerıne Aıt Sonuçlar En genç referans yaşına göre tezlerın ortalama yaşlan: Her tezdekı, tezın tamamlanma tarıhıne en yakın tarıhte yayınlanmış referansın, tezın tamamlanma tarıhınden uzaklığı o tez Içın en genç referans yaşı olarak belırlenmıştır Bu değerlerın ortalamaları o bölumdekı "en genç referans yaşına gore tezlerın orta lama yaşı" olarak tanımlanmıştır Uluslararası makaleler: Yukarıda ta nımlanan ortalamalar, SCI ındekse gıren 18 makaleye aıt referanslar ıçın tekrarlanmıştır mıştır Yuksek lisans tezlerındekı yabancı dılde kaynak kullanımında gorulen artış, doktora tezlerınde, Maden Muhendıslığı Bolumu dışında, benzerı oranlarda de ğıldır (Şekıl 2) Yabancı dılde kaynak kullammı genel olarak artarken Jeoloıı Muhendıslığı Maden Muhendıslığı ve Mımarlık Bolumlen'ndo Yuksek Lisans tezlerınde (Tablo 1), Mımarlık Bölumunde doktora tezlerınde (Tablo 2), Türkçe kaynakların In gılzce eğıtmde de yıne buyuk bır oranda kullanıldıkları gorulmektedır. Veri Tabanı ve Değerlendırme Yöntemi Veri tabanı: 19821986/1987 Türkçe Eğıtım donemıne ve 1987/1988 31 Aralık 1994 İngilizce Eğıtım donemıne aıt, Yuksek Lisans ıçın Çevre, Elektrık Elektronık, Endustrı, Jeolojı, Maden, Makıne, Mımarlık ve Inşaat Bolumlerıne 4698