Katalog

BELGESELLER İLGİNC SORULAR TV 2 09.50 Belgesel "Charlie ile Balıkçılık" TV 2 15.20 Belgesel "Perspektif" TV 2 15.45 Bunları Bilıyor musunuz? TV 3 14.50 Belgesel "Sıfır Kilometreden Yolun Sonuna" TGRT 10.05 Belgesel "Bilim Magazln" Flash TV 17.00 Belgesel "Çocuk ve Turna" 30 Kasım Cumartesi SORU: 22'yı 7'ye bolersenız , vırgulden sonraki altı haneyle 3.142857 sayısını bulursunuz. Eğer vırgulden sonraki bu altı haneyi bir sayı olarak ele alıp bunu 2'den 6'ya kadar olan sayılarla çarpmaya kalkarsanız aynı serıyi farklı formlarda elde edersinız. Örneğin: 142857 X 3 = 428571 142857 X 5 = 714285 Bu durumu açıklayabilir misiniz ? Bu sayının özel bir matematiksel ismi var mıdır ? Bu tür başka sayılar da var mıdır ? YANIT 1: Evet, boyle sayılar, "devırlı sayılar" olarak adlandırılırlar ve bu ozellığe sahıp bır çok sayı bulmak mumkundur Boyle sayıları yakalamak ışe yıne tamsayılardan başlanır 2, 3, 4, 5, 6 sayılarını alıp 1/2, 1/3, 1/4, 1/5 ve 1/6'yı hasaplayalım Bunlar sırasıyla 0 5, 0 333 , 0 25, 0 2 ve 0 1666 sayılarına karşılık gelırler Vırgulden sonra gelen haneler 1/2, 1/4 ve 1/5'de belırlı bır yerde dururlar, oysa 1/3 ve 1/6'da sırasıyla 3'ler ve 6'lar kendılerını tekrar ederek oy lece uzayıp gıderler Devırlı sayılar, elımızde bır asal sayı Sayılarla ilgili karmaşa olduğunda (buna p dıyelım), ve bu asal sayıya karşılık gelen 1/p'nın (p1) hanede bır kendını tekrar ettıgı durumda ortaya çıkarlar Bu ozellığe sahıp ılk asal sayı olan 7 şu sonucu verır 1/7 = 0 142857142857 Yanı bu yolla elde edılen devırlı sayı yukarıdakı sayının ılk altı hanesınden oluşan 142857'dır 142857 sayısını 6'dan buyuk sayılarla çarparsak soruda belırtılen durumla karşılaşırız 142857X678 = 96857046 Burada elde edılen 96857046 sayısının en sağdakı altı hanelık kısmından oluşan sayıyı kalan ıkı hanelı sayıya eklersenız yenı bır devırıh sayı elde edersinız 857046 + 96 = 857142 7'den sonra aynı ozellığe sahıp olan ılk beş asal sayı 17, 19, 23, 29 ve 47'dır 1 /17 ıle 0 0588235294117647 elde edılır Devırlı sayıların ozellıklerı yuzlerce yıl dan berı bılınmektedır Asal sayıların sonsuz sayıdadır, acaba devırlı sayılar da sonsuz sayıda mıdır " Işte uzerınde ça? lışmak ıçın guzel bır problem YANIT 2: 142857 sayısı 1/7 sayısının vırgulden sonraki ılk altı hanesınden oluşur 10'da 1 tane 7 vardır, 3 artar, 30'da 4 tane 7 vardır 2 artar, 20'de 2 tane 7 vardır, 6 artar Artanları yan yana koyarsanız 142857 çıkar 1 Aralık Pazar TV 2 15.30 Belgesel "Geleceğimizi Aydınlatanlar" TV 2 19.20 Bilim Teknoloji ve Biz TV 2 20.25 Belgesel "40 Yıl Sonra ODTÜ'lü Olmak" ODTÜ'nun kuruluş amacı, geçmısı ve bugunu arlatılıyor. TV 3 16.30 Bilim ve Teknoloji TV 3 23.00 Belgesel "Dünyanın Kalbi" TRTINT 19.30 Belgesel "Dünden Bugüne" TGRT 01.15 Belgesel "Tabiat Hikâyeleri" 2 Aralık Pazartesi TV 3 13.40 Belgesel "Colomb'un Yumurtası" Kâğıdın bulunuşu, gelışmesı ve uretme yontemlerıyle oyuncak bebeklerın tarıhçesı yer alıyor. TV 3 15.10 Belgesel "Esrarlı Beldeler Dunya uzerındekı gızemlı yoreler TRT INT 14.25 Belgesel "Sanatçıların Sanatçıları" TRT Avrasya 13.00 Belgesel "Sözün Blttiğl yer" Herhangı bır n sayısı ıçın 1/n , 1/4'de olduğu gıbı 0 25 gıbı vırgulden sonraki hane sayısı sonlu olan bır sayı olarak da ortaya çıkabılır, 1/12'de olduğu gıbı 0 8333 gıbı bır sayıya da karşılık gelebılır 1/7 de 0 14285714285714 dıye devam eder Eğer yukarıdakı teknıkle yapılan bolme ışlemı her seferınde sıfır kalan verıyorsa, sayının ondalık temsılı belırlı bır haneye kadar ılerleyıp orada duracak demektır Eğer aynı bolme teknığı bır turlu sıfır kalan uretmıyorsa ondalık gosterılım vır gulden sonra belırlı aralıklarla kendını tekrar ede ede uzayıp gıdecek demektır Bolme ışlemındekı kalan tekrar ettıkçe ondalık gosterılım de devredecektır, fakat burada devreden hane sayısı (n1)'den buyuk olamaz. Örneğin 1/7, nın ondalık temsılı 6 hanede bır devreden, yanı sınıra dayanmış durumdadır 2/7 veya 3/7'yı kullanarak da aynı ışı başarmak mumkundur, sadece sayıyı oluşturan dızı farklı yerden başlar Örneğin 2/7 ornegınde ılk kalan 1 değıl 2'dır Bu devreden sayıların maksımum uzunluğa (n 1 basamaga) ulaşabılmelerı ıçın asal sayı olmaları gerekır ama tabıı bu kural butun asal sayılar ıçın geçerlı değıldır Bılınen asal sayıların yaklaşık uçte bırı bu n1 sınırına dayanmaktadırlar ama genel bır formulle bunların hangılerı olduklarını belırlemek mumkun değıldır 19 yuzyılda VVıllıam Shanks adında bır Ingılız 1/17389 sayısının ondalık gosterılımını 17399 basamağa kadar elle hesaplamıştır1 BİLİM TAR I H I Kinin'in keşfi ve şarlatanlar Kinin'in bulunuş öyküsü. Mustaja tlhan*. R Kazım Tıirker** merıka anakarasının keşfınden sonra, Avrupa'ya aktanlan pek çok zengınlıkler yanında, o tarıhlere kadar Avrupalılar'ın bılmedıklerı ve fakat Amerıkalı yerlıler tarafından bılınen ve değışık hastalıkların tedavısınde kullanılan bazı bıtkılerın yararlı kısımları da getırılmıştır Bunlardan bırı kına kına dıye adlandırdıgımız bıtkının kabuklarıdır Peru'da yaşayan Inka'lar kurdukları buyuk ve saygın uygarlıkların yanında, ampırık de olsa uzun yılları alan deneyımlerı sonunda bazı onemlı keşıfler de yap mışlardır Kına kına bıtkısının kabuklarının etkısı bu keşıflerın en onemlısıdır Kına kına adı Turkçe değıldır Bu ad In kalar'a aıttır ve "Ouına Quına"dan Turkçe'ye aktarılmıştır Inka dılınde "quına qu ına", Fransızca'da "ecorce des ecorce", Turkçe'de "kabukların kabuğu" yanı ilahi kabuk anlamına gelmektedır Bu kabukların oykusu ateşlı bır hastalıkta ateşı duşurduğu ve hastalık belırtıle rının geçtığını Inkalar'ın keşfıyle başlamaktadır Bu bır bakıma malarya tedavı binde kullanılan "kının"ın oykusu sayılır Bu ağacın kabukları papazlar tarafından Avrüpa'ya getırılıp yuzyıllarca ateşlı has tahkların (çogunlukla malarya) tedavısınde kullanılmış ve bu etkının kılıse ve ruha nılerın kutsal kuvvetınden kaynaklandıgı ıddia edılerek ınsanlar somurulmuştur Bırçok kıtaplarda bu kabuklardan hazır lanmış toza Fransızca "Poudre des Wesuıtes" dıye ad verılmıştır Jesuıte ın Turkçe karşılıgı Cızvıt papazı anlamına geldığı gıbı, bu kelıme Fransızca'da duzenbaz, ıkı yuzlu, kalpazan ve şarlatan anlamına da gelmektedır Peru'da yaşamış bır keşış olan Antonıo de la Calancha 1633 yılında yazdığı "The Chronıcle of St Augustıne" adlı eserınde, şımdıkı Ekvator olarak bılınen bolgede yetışen bır ağacın kabuklarının sıtmayı lyıleştırdığını yazmıştır Bu konu dakı çeşıtlı soylentılere bakılırsa Peru'nun ışgalınden sonra valı olan Kont Chinchön'un genç ve guzel karısı Contes Anna del Chinconae ateşlı bır hastalığa (muhtemelen malaryaya) yakalanıyor Ol dukça cıddı olan hastalığın tedavısınde keşışler çaresız kalınca, Inkalar'ın geleneksel tedavısını uyguluyorlar ve kına kı 3 Aralık Salı TV 3 13.30 Bilim Gözüyle Metaller ve manyetızma TV 3 19.00 Belgesel "Merhaba Çağdaş Türkiye" TRT Avrasya 14.25 Belgesel "Mekânlar ve Zamanlar" A 4 Aralık Çarşamba TV2 18.05Bilimlelçiçe TV 3 12.30 Belgesel "Bilim Serüveni" Bır gezegen olarak dünyanın durumu araştırılıyor Samanyolu Galaksısı'nde dünyanın konumu, karaların ve denızlerın hareketı, ıklım gıbı konular ıncelenıyor TV 3 19.00 Belgesel "Hayvanların Büyüleyen Dünyası" 5 Aralık Perşembe TV 2 19.20 Çevre Paneli TV 2 20.35 Yerli Belgesel "Parmak Uçlarında Yaşam" TV 3 12.30 Belgesel "Düş Değil Gerçek" TV 3 13.30 Belgesel "Hayvanlar Dünyası" TV 3 19.00 Belgesel "Ommni" Belgeselın bu bolumunde Okyanuslar'ın oluşumu ve bugunku durumu konu edılıyor TRT Avrasya 16.40 Belgesel "Yabancı Ressamlar Gözüyle Istanbul" TV 3 11.35 Belgesel "Türk Bahçesi" TV 3 14.30 Belgesel "Dünyayı Dinlerken" Gezegenımızı ve dunyayı ne kadar tanıyoruz'? TV 2 15.30 Belgesel "Vaha Dünyanın Geleceği" Dunyada artan çölleşme 6 Aralık Cuma na kabuklarından hazırlanmış acı suyu ıçırıyorlar Kısa bır sure sonra hasta lyıleşıyor Bu harıka olay karşısında devrın bılım adamı geçınen bu dalkavuk keşışler bıtkıye Chınthonae adını verıyorlar Bugun kı taplarda hâlâ bu ad geçerlıdır Fakat bu hak, her şeyden once Inkalar'ın olmalıdır ve onların yakıştırdıkları Quına Quına adı geçerlı olmalıdır Rıvayet edılır kı kontun kendısı veya karısı Amerıka'dan bol mıktarda Çınkona kabugu tozu getırıp Avrupalı hastaların tedavısınde kullanmışlar ve kazanç sağlamışlardır Ama Ispanya'da bu toza ılaç nıtelıgı kazandıran ve etkısının kılısenın ılahı bır kuvvetı olduğu ıddıasıyla ınsanları en azından ıkı yuzyıl dolandıranlar Cızvıt ke şışlerıdır Bu somuru duzenı 1820 yılına kadar surmuştur Bu tarıhte unlu bılım adamları Pelletier ve Caventou tozdan Kının maddesını kımyasal olarak ızole ettıler ve tedavı edıcı etkının bu maddeye aıt olduyunu gosterdıler Işte ampırık gozlemlerden deneysel bılıme geçışın tıpık bır ornegı ve bu geçış suresınce ınsanları aldatan somuren etkılıler, yetkılıler, sozde dın adamları ve sah tekarlar Yınp Çınkona kabuğu ıle ılgılı son derece ılgınç bır şarlatanlık Ingıltere'de ol muştur Bu ıngılır bılım şarlatanı 16421681 yılları arasında yaşamış olan Robert Talbor'dur R Talbor 1658 yılında Cambrıdge'de bır eczahanede kalfa olarak çalışırken bır fızık profesoru olan Brady'nın sıtmalı hastaları Cızvıt tozu ıle tedavı ettığını gorur Once Essex'e ora dan da Londra'ya geçen Talbor 1660 yılında ıçerığını açıklamadığı gızlı ılacı ıle ateşlı hastalıkları tedavıye başlar ve 1672'de "A Rational Account of the Cause and Cure of Agues" başlıklı bır kıtapçık yayınlar Kıtapta ılacını, bırı yerlı bırı yabancı ıkı bıtkıden hazırladığını bıldırerek bunların adlarını ve karışım oranlarını gızlı tutmuştur Ateşı duşurmek ıçın kullanılan Cızvıt tozunun son derece zehırlı oldugunu ve bunu alanlarda konvulsıyonlar olabıleceğını ışaretle kendı ılacının tercıh edılmesını kıtabın bır yerınde kaydetmıştır Talbor bu ılaç sayesınde çok buyuk une kavuşur hatta kral Charleb II yı tedavı ederek hem şovalyelık unvanı alır ve hem de kralın doktoru olur lıp tahsılı olmayan Talbor'un bu payelere sahıp olması Londra, Parıs ve Madrıd'tekı doktorların haklı tepkısıne yol açar Unu Ingıltere dı şına kayan Talbor Fransa'da kralıyet aılesınden bırkaç kışıyı ve bu arada Ispanya Kralıçesı'nı tedavı eder Tum bunlardan sonra Fransa Kralı XIV Louıs gızlı ılacın terkıbını satın almak ıster ve Talbor'a 2000 Louıs altını ıle yılda 2000 frank maaş teklıf eder Talbor once satmak ıste medığı ılacını kralın ısrarı uzerıne ıçerığı ancak olumunden sonra açıklanmak ko şulu ıle kabul eder Talbor oldukten sonra ılacın ıçerığının Cızvıt tozu ıle hazırlanmış bır şarap olduğu kralın emrı uzerıne 1682 yılında Nıcolas de Blegny'ın yazdığı sonra Ingılızce'ye çevrılen "English Remedy: or Talbor's VVonderful Secret for Cureıng Agues and Fever" adlı kıtapta açıklanmıştır Kinin'in adı değişmeli!.. Işte ıçınde etken kımyasal maddesı kı nın olan quına quına kabuklarının once şarlatan keşışler ve sonra şarlatan Robert Talbor'dan çektıklerı Bu basımdan bu satırların yazarları quına quına kabuklarının adına en uygun yakıştırmanın Fransız ca olarak "Poudre des Jesuıtes" denılmesını teklıf ederler Bu arada onemlı bır noktayı hatırlatmakta fayda var Savaş alanında barutun keşfı ne denlı onemlı ıse saglık alanında kınının keşfı de o denlı onemlıdır Keşıflerı, şarlatanlar ve emperyalıstler tarafından yuzyıllarca kotuye kullanılmış buyuk ve saygın bır uygarlığın sahıplerı Inkalar'a ınsanlığa yaptıkları bu buyuk hızmet ıçın, 21 yuzyıla gırmek uzere olduğumuz gunumuzde, kendılerıne çok şey borçlu olduğumuzu bıldırmek ısterız 1. W Sneader Drug dıscovery The evalu atıon of modern medıcıns, John Wıley and Sons, 1985 2 B Holmstedt and G Lıl|estrand Readıngs ın Pharmacology. Pergamon Press, 1969 Kaynaklar: . * Prof. Dr. , ** Prof. Dr. Hacettepe Ünıversitesi Tıp Fakultesı Farmakolojı Anabilim Dalı ve Yüksek Oğretim Kurulu Başkan Danışmanı* 50610