Katalog

U M üü düşünceler. an beynı yok edıtıyordu esrar eroın, atn, LSD yenı bır ınsancıl çağ mı yaraaktı? iılım artık pek çok ulkede toplumun .teğıni önemlı olçude kaybettı Bılım bır donemıne gırdı Bu krız kullanılan bı3 el yöntemlerle ve kavramlarla ılgılı delır, sadece sosyal ve psıkolojık kokenSosyal kokenlıdır, çunku temel araşlalar yeterınce desteklenmemektedır kolojıktır, çunku artık ozellıkle gençler mın gerçeklen bulmakta ve ınsanlara 1a lyı bır yaşam tarzj saglamakta kulla lığından şuphe etmektedırler Bılım dı taraftan çevre kırlılıgı yonunden de landı sadece yonetıcı sınıfın bır ıdeolo halıne çjeldıgı ıddıa edıldı Bu antıbı ,el hareketler sadece USA da görulmeOn yıl kadar once. 4ü 000 Itdlyan og cı toplanarak "No al lavoro, no alla enza" dıyc bigrıştılar Sevındırıcı ola bu bılım krızının yavdb yavdb bona er ktp olduğunu da ızlıyoruz ..agdaş toplum tamamen bılımsel gplış lere bağlıdır Arabtırmd yapılmadan tek o|ik gelışme olamaz Bu teknolojık ştırmalar da temel araştırmalara bağlı tger ulkemızde uygulamalı araştırma ı onem vermeme donemıne gırılmış ıse isın kı bılımsel gerıleme donemı başla »tır Eğer çağdaş medenıyete erışmek onu surdurmek ıstıyorsak bılım onemımelı ve surdurulmelıdır iılım çağdaş toplumların beynıdır Bu >lumların da gelışebılmesı ıçın bılım ıstır Hıçbır şey bureklı degıldır Enerjı nakları kuruduğu zaman ne yapılacağı şımdıden bılınmesı gerekır Bılım ımları burada da onem kazanıyor An bılım adamları toplumun aptal tdkımı Iildır Bunun lyı bılınmesı ve onların lyı tıvc edılmelen ve yeterınce dosteklpn lerı gerekır Dığer Idraftan bılım adam agaç degıldırler ıstenmeyen ortamlaryptısmezler Bılıme ılgısız kalan bır top ıda yenı nesıller bılımsel ılgılerını kay derler Eger boyle bır doneme gırılırse ıı bır karanlık donpm başlar Eskı Ro da eskı Grek bılımı matematıkçılerı ve zofları dışlanrmya başladığında ımpa Drluk gerılempyp bışladı ve sonunda namen çoktu Burnumuzun dıbınde /le bır şey başlimadan onlemler alın lıdır Cumhuııyotten 70 yıl sonra buyuk ,luklerle kurulabılen Furkıye Bılımler ıdemısı (TUBA) tahrıp edılmemelı, gelışmelıdır Sılımın dışlanmasının nedenlerınden bırı mılıtarıst lıderlerdır Bunlar bılımı sadebavdb teknolojisı ıçın kullanırlar Işa nları da ınsanları bılımden sogutabılır Onlar da bılım adamlarını sadece uruntıın testı VP yenı urunler uretılmesı ıçın ^mserler Bılım adamlarının kendılerı de msel erozyona neden olabılırler Bılımşarlatanlık yaparak yalanlar soyleyerek kı bılımden soğutabılırler ohn Maddox bılım dunyasını en lyı tanıyanlardan bırısıdır Kendısı yırmı yıl boyunca say gın Ingılız dergısı Nature' ı yonettı Bu soyleşıde bılım ıle toplum arasındakı (gergın) ılışkılerden soz edlyor 4 Kasım 1869 yılında yayımlanmaya başlayan bu dergıyı dunyadakı tum bılım adamları tanır ve ondan çekınır Herhangı bır bılımsel araştırmanın sonuçları bu der gıde yayımlandığında bu çalışmayı ger çekleştıren araştırmacı dunyadakı bılım çevrelerı tarafından tanınmaya hak kazanır Yazılar Scotland Yard a layık gerçek bır ınceleme komısyonu tarafından seçılır Bu komısyonun uyelerıne (hakemlpre) en cıddısınden en tuhafına kadar ayda yuzler ce ıstek ulaşır Bu durum goz onune alındıgında once 1966 1973 daha sonra 1980 1995 yılları arasında toplam yırmı ıkı yıl boyunca John Maddox un dblındd teorık fızık ogretmenı ustlendıgı sorumluluğun boyutu daha lyı anlaşılmaktadır Maddox bılım dunyasına gızlı damgasını vurmuş olan kışıdır Ayrıca kendısı çağdaş bılımsel oğretının oluşu munun ozel bır tanıgı olmuştur olmaya da devam etmektedır yı yayımlayamam" Bana şu yanıtı gonderdı "Benı hıle yapmakla mı suçluyorsunuz? Ona hayır de dım, bunun uzerıne kendısını Galıle nın konumuna duşurduğumuzu soyledı Bana kabul ettırınceye kadar da ısrarlarından vazgeçmedı Bu durum karşı sında ona şunları soyledım "Deneyınızı nasıl gerçekleş tırdığınızı bıze gostermenız koşuluyla yazınızı yayımla nrım Onerıme olumlu yanıt verdı Boylece makalesını ya yımladık ancak bır uyarıda bulunmayı da unatmadık Kendı araştırmamızı gerçek leştlrene kadar bu anlatılanlara ınanmayın Hokkabazlığın ve telkının kralı sayılan sıhırbaz James Randı ye başvurduk Gorevı Cochın hastanesınde deney sı rasında olası bır hokkabazlığın yapılıp yapılmadıgını belırle mektı Boylece bır yanlışlık ol duqıı meydana çıktı Benvenıste bıze babtan şunları soylomıştı Bu deney bazen olumlu bazen olumsuz sonuçlar verır Bu du rum sudan kaynaklanabılır An cak bır konuda emınım bu de ney Mlle Davenıs nın varlığında (asıstanı) başarılı sonuçlar verı yor Sankı o başka bır gezegen 4 Kasım 1869'da yayımlanmaya başlayan "Nature" dunyanın en onemlı bılımsel dergısıdır Çalışmalarını tanıtmak ısteyen araştırmacıların zorunlu geçış noktasıdır Bu yazılar yayımlanmadan once çok dıkkatlı davranılır: Makaleler, bılım dunyasının değışık ufuklarından gelmış uzmanlar tarafından seçılır. Nature kadar doğru Nature dergisinin eski şef redaktörü John Maddox ile yapılan bir söyleşi... Aşagıda Scıence et Vıe dergisinin Mad dox'la yaptığı soyleşıyı sunuyoruz Yırmı ıkı yıl boyunca "Nature" dergisinin şef redaktorluk gorevını yuruttunuz. Bu sure ıçınde bılımsel uygulamalarda ne değıştı? Gunumuzde eskıye gore bılım dunya sındakı tekabet arttı Artık herkps t^nın mak para kazdnmak ve nı<, ılckı alanda yukselmek ıçın çalışmalarını yayımlamak zorunda olduğunu bılıyor Hittn araştırma cılar hıleye bıle başvurmayu hazırlar1 Bu tur olaylar tabıı kı çogunlugu oluşturmuyor ancak yıne de bu konuyla ılgılenılmesı qe rekecek kadar onemlı (kıncı belırgın degı şıklık ıse geçmışle karşılaştırıldığrnda daha çok bılım dalının varolmnsıdır Bu durum araştırmaların yapılış bıçımını de degıştırdı Bunu açıklayabılır mısınız? Ornegın gunumuzdc oldukça fazla bı yolo|i yapılıyor Bıyolojı bılım yerı ne donuştu lyı fıkırlerınız varsa bır laboratu vara gıdebılır ve bırkaç gun ya da bırkaç hafta ıçınde lyı sonuçlar ortaya koyabılırsı nız Bunlar hemen yayımlanacaklardır Oy sa fızıkte aynı şey geçerlı ripgıl Gunu muzde kısa vadelı projelere bır egılım go ruluyor Bunun da nıtelıge zarar verdığını duşunuyorum Araştırrnacılar aıaştırma doğrultusunda duşunmeye yeterı kadar zaman ayırmıyorlar Bu açıklamalarınız bıze "suyun belleğı"nı anımsattı. 30 Hazıran 1988de "Nature"da Fransız araştırmacı Jacques Benvenıste'ın, arıtılan suyun bıle daha onceden ıçerdığı maddelerı bellegınde barındırdığını ıddıa eden bır makalesı yayımlandı Daha sonra bu savın yanlış olduğu ortaya çıktı Bu olay sızın sozlerınızı yansıtıyor mu? Hayır Bu olay tektı HıİPİPr oncedpn tasarlanma nıtelığıyle belırgınleşırler işte soğuk fuzyonda (1) boyle bır durumla karşı karşıyaydık Oysa Benvenıste ın ekıbı on Onlar gerçekten bır şeyler bulduklarına ınanıyorlardı Bu bır oyun değıl kendı ken dıne telkındı O zaman nıçın bu çalışma "Nature"da yayımlandı? Sogukkanlılıgımı kaybetmıştım1 Benve nıste e yazdığım nazık bır mektupta ona şoyle dedım "Yazınızın ıkı yıldan berı yanı mızda olduğunu ve sıze belırttıgımız çalış ma yontemımızı de goz onunde bulundur duğunuzu bılıyorum Ancak ortaya koydu gunuz sonuçlara ınanmadıgım ıçın bu yazı den gelıyor1 Fransız bılım adamı bu dene yı hıçbır ziman dogrudan kondısı yapma mibtı Her zaman asıstanının bu konuyla ıl gılenmesını ıstpmıştı Ayrıca deneyın de dogıu bu şekıldp uygulanmadıgını belırledık ancak Benvenibte lyı nıyetlıydı O yal nızri ymılmıştı 23 Mart 1989'da "Nature" başka bır cıddı konuya değındı Bu yazıda koyun dan ınsana geçebılen hastalığın rısklerıne dıkkat çekılıyordu Bu tehlıke daha sonra delı ınek krızını başlattı Yedı yıl boyunca bu konuda hıçbır tepkı gosterılmemesı nasıl açıklanabılır9 Bunun nedenı Ingılız hukumetının aşırı deıecpde kpndınp guvpnmesı butunuyle kendı knndıno yetpbıldıgıne ınanması ve son derece tembel olmasıydı Gerçekte dahn kararlı bır tuturn sergılemelıydı Yedı yıl boyunr ı hu konudı sayısız makaleler yayımlayarak yetkılılerı uyardık Buna rağ IHPII hukumptın hayvansal urunlerı yasak lamaması akıl almaz bır şey Aslında bır duzenlemeye gıdıldı ancak kımse buna uy rmdı Hııkumet Avrupa Komısyonu na gıdıp şoyle demelıydı Ingılız sıgırlarını etkı leyen bır hastalıkla karşı karşıyayız Bu so run yakında tum Avrupa nın gundemını meşgul edebılır N P yazık kı gunumuzde artık çok geç Evet bız de buna değınmek istiyorduk Asıl şımdı ne yapılmalı 9 Bu hastalığı daha lyı anlayabılrnek ıçın malı açıdin Ingıltpre tarafından desteklenen ve tum Avrupa yı kapsayan bır araştır ma programı gelıştırılmelıdır Bu arada hayvansal qıdaları da yasaklamak gerekır Ne yazık kı beş altı yıldan once sonuca varabıleceğımızı sanmıyorum Nıye? Çunku hastalığın nasıl bulaştığını he nuz tarn olarak bılmıyoruz Kuşkular turlerı aşan bır vakayla karşı karşıya bulunduğu muz vdrsayımı uzerınde yogunlaşıyor An cak burada onemlı bır nokta var Inekten danaya hastalık bulaşıp bulaşmadığını kesın olarak belırlemek gerekıyor Durum boyleyse sorun daha da rıddı boyutlara varabılır Çunku hastalığın bulaştıgı hayvan sayısı suratle artabılır Gunumuzde alınan onlemler ıse yetersız kalabılır HuKumetler acıl olarak bu konuya egılmelıdırler Evet Bu nedenle de toplumsal saygın lığından çok şey yıtırdı Bu durum gunu muzde bılımın ıçınde qelıştıgı aşırı rekabet ortamının bır sonucudur Bılım adamları varsayımlarını kanıtlamaya zaman ayırma dan çok şey ve çok prkpn açıklıyorlar Ay rıcd onemlı bır ıletışım soıunu da vaı Bılım son derece uzmanlaşmış nıtelığıyle sıra dan ınsanların gozunde ıçınp qırılemez bır yapıya sahıp Oysa ınsanların açıklamalara gereksınımı var. Tabıı kı İşte bu nedenle de halk bılım dışı olgulara yönelıyor Gerçek olmayana bır donuş yaşandıqı ıçın toplum ıçınde bı lımsel duşuncenın yerlnbmfsı sorunu gun deme gelıyor Ayrıca bu bılım karşıtı tutum anştırmaya ayrılan butçelerı de tehlıkeye bokuyor çunku bılımsel çalışmalara aytılan paranın gerekçesının halkın gozunde dog rulanması zorlaşıyor Bu hutçelpr de gıttık çe kibitlanıyor Bu hem bılım hem de dun ya ıçın buyuk bır tehlıke Odak noktası Beyın Her şeye rağmen yarının bılımı hangı temel dayanaklara sahıp olacaktır? Ikı onemlı dayanak goruyoıum 21 yuzyıl bılımının odak noktası beynın ınoe lenmesı olacaktır Gunumuzde duşun mek" sozcugunun ne anlama geldıgını bıle bılmıyoruz fakat bır gun bılınu AZ çok kav rayacağımıza ınanıyorum Dunyanın kokenı uzerındekı çalışmalar ıse ıkıncı Obimayı oluşturacak Bıg bang yanı başlangıç ta buyuk bır patlama goruşu bence yeterlı değıl çunku bu olay dunyada son derpce çabuk gelışen bır buyume donemı yaşan dıgı anlamına gelıyor Bu durum bılımsel açıdan tartışılabılır Bu arada dunyanın ko kenıyle ılgılı sırrı çozebılmek ıçın once te orık fızık alanındakı bır boşluğu doldurmak gerekıyor Bu eksıklık yerçekımı teorısı ıle kuantum fızığı arasındakı uyuşmazlıktır Bu konu ılerde yayımlanarak olan Keş fedılecek ne kalıyor? (Que reste t ıl a decouvrır?) başlıklı kıtabımda yer alacak Ya dığer projelerınız? Kuçuk şeyler Avrupa Komısyonu ndan bağımsız olarak bır Avrupa bılımsel komıtesı oluştuımak buna şıddetle gerek sınım duydugumuza ınanıyorum Daha sonra ıse Internet uzerınde Nature a ben zeyen bır alan açmak (1) fcnerjıye gerek duyulmadan hıdrojen molekul lerının (uzyonu fı/ıkçıleıın ruyasıydı Hıdrojen dunya uzerınde en yaygın bulıırı m hıl( (ıı olduQu ıt^ın bu ış lem hemen hemen bedava sayılibılpcrk bır enorjlnln uretılmesını sağlayacaktı 23 Mart 1989 da bır goıp HI jştırmacı bu buluşu gerçekleştırdıklerını açıklanıış ıncak d ıh \ sonrı bunun yıııliy olduğu anlaşılnııştı >. Sonuçlar ızıksel ve bıyolojık sınırlara ragmen ın ı bılımsel gelışmeye mahkum olduğunu npk durumundadır Bılımı sınırlayan en nılı etkenler sosyo ekonomık polıtıka kulturel etkenlerdır Içınde bulunduğu z toplum 17ın vprmedıkçe daha hızlı enemeyız ve hıçbır şeyı daha lyı bıle yız Modern bılım ozel teşebbus değıl mılyonlaıca ınsanın katıldıgı ve sayısız ksel kaynagın kullanıldığı sosyal bır ydır ger bır toplum tum bılımsel ılgısını kayJerse tum ınban ve materyel kaynakları ur ve bılım yapılamaz Bılım krızı bızı ıı bır karanlık çaga surukleyebılır Boyle felaketın onlenebılmesı ıçın bılımın ger ( doğasını topluma gostermelıyız, genç eneklerı ozendırmelıyız yanlış sözler meden polıtıkacıların destegını kazan lıyız Bılımın sadece bır ulkenın guç /naklarından bırı olduğunu ıkıde bırde gulamayı durdurmalıyız Bunun yerıne gruyu soylemelı ve neyın ne olduğunu klıkla belırtmelıyız Bılım ınsanın bılmek usundan kaynaklanan ve gprçegı an ıak ıçın yapılan bır çabadır ınsanın tek şunun bır ıfadesıdır Prof Dr , Ataturk Unıversıtesı, Tıp <ultesı, Fızyolojı ABD Başkanı TurkıBılımler Akademısı Asıl Uyesı. Amerın Ulusal Noropsıkoloıı Akademısı )fesyonel Uyesı ceden planlanmamış bır yanılqıya duştu Aşırı rekabet Delı ınek olayı bılımın toplumsal acıları gıderme konusundakı geçsuzluğunu sergılemıyor mu? Çevırı: Anahıd Hazaryan Scıence et VıeEylul 96 504 7