Katalog

TV BELG E S E L L E R SORUN YANITLAYALIM şı ıçın bır enerjı kaybı soz konusudur Bu durumda taş potansıyel enerjı kazanmıştır. Aynı şekılde, bır mıknatıs/demır sıstemının potansıyel enerjısı bırı dığerıne yaklaştıkça azalır Potansıyel enerjının eskı konumuna donmesı ancak bır dış etkıyle ıkısının bırbınnden uzaklaştırılmasıyla mumkundur Sonuç olarak, mıknatısın kendısını yerçekimıne karşı tutmasının zayıflamasına neden olmayacağını soyleyebılırız çunku sıstem denge konumundadır Bu durumu bır tahterevallıde dengede duran ıkı kuvvete benzetebılırız, hıçbırı zamanla azalmaz Ve tabıı, dunyadakı yuzbınlerce buzdolabının kapısında yapışık duran mıknatıslar da kendılerını oralarda tutuyorlar dıye yerçekımının azalmasına neden olmazlar Aslında buzdolabının kapısında yapışık duran mıknatısın manyetızması yerde duran bır mıknatısınkınden daha uzun ömurludur çunku metal kapı bır tutucu görevını ustlenmektedır YANIT 3: Demır, nıkel, kobalt gıbı ferromanyetık elementlerın atomları, elektronlarının net donuşlerıne bağlı olan kuçuk manyetık alanlara sahıptırler Bu a tomlar komşu atomlarla da etkıleşıme gırerler ve bunun netıcesınde elektron donuşlerı daha doğrusal bır hal alır Mıknatıslar genellıkle bu elementlerın herhangı bırı veya hepsı kullanılarak uretıhrler Mıknatıslık etkısınden arındırılmış bır ferromanyetık alaşımda atomların alanları "manyetık domen" denılen mıkroskopık bölgelere dızılmışlerdır Bu bolgeler farklı yonlerde manyetıze olmuşlardır ve mak roskopık bır alan ıçın toplam manyetık alanları bırbırını yok eder Bızım gunluk yaşamda karşılaştığımız mıknatıslar bu çeşıt bolgelerın ıçındekı butun atomların bır dış etkıyle bellı bır doğrultuda sıralanmalarıyla uretılmışlerdır Bu ıse toplam manyetık alanda depolanan net bır enerjı gınşıyle mumkundur Bır mıknatıs, bır tel zımbayı yerçekimıne karşı yukarı kaldırdığında mıknatısın alanı tel zımbadakı gelışıguzel atomsal alanları sıraya dızer yanı onu manyetıze eder Bu manyetıkleşmenın önemlı bır kısmı geçıcı olacaktır fakat kalıcı olan bır kısmı da vardır Manyetıze edılen tel zımbanın bu manyetıklığın ne kadarını ıçınde tutacağı maddenın kompozısyonuna bağhdır Sonuç olarak, ılk mıknatısın enerjısının harcandığını soyleyebılırız fakat bu har canma, yerçekimıne karşı yapılmış olan bır ış nedeniyle değıl, tel zımbayı manyetıkleştırmek ıçın yapılan ış nedenıyledır Eğer bır mıknatıs sureklı olarak başka cısımlerı manyetıze etmek ıçın kullanılırsa zayıflar Buzdolabının kapısındakı mıknatısın yaptığı ış, oraya yapışması ıçın kapının başlangıçta manyetıze edılmesı sonucu yapılan ışın otesıne gıtmez Zaman geçtıkçe bu mıknatısın manyetıklığı azalabıiır ama bunun nedenı atomık donuşlerın ısıl etkılerle gelışıguzel bır hal almaya başla masıdır ve buzdolabının tepesınde duran bır dığer mıknatısın manyetızma kaybından daha hızlı bır kayıp değıldır TV 2 14.50 Belgesel "Renkler" Programda desen konusu ışlenecek ve canlı model uzerınde çalışılacak Studyo sunucusu Gulden Özel program danışmanı Esma Cıvcır ve konuklar yer alacak Çalışma karakalem yapılacak TV 2 21.25 Yerii Belgesel "Anadolu'da Evler" Iklımın ve çevre koşullarının konuta etkısı, ınsanın yapıya verdığı şekıl, yapının ınsana verdığı hizmetı analatan bır program TGRT 12.00 Belgesel "Deniz Altındaki Güzellikler" TGRT 13.00 Sağlığımız TV 2 15.20 Belgesel "llginç Tutkular" TV 2 19.20 Bilim Dosyası Orhan Bursalı ve Behıç Ak'ın hazırladıkları, Emel Uygur'un yonettığı programda, bıtkılerın yapraklarını ınceleyerek çevre koşullarından ne kadar etkılendıklerını belırleyen bır cıhaz tanıtılıyor Konuk ömer Saygın Doğan Kuban'ın bılımsel kışılığının tanıtıldığı programda Mujgan Şerefhanoğlu evlerde doğru aydınlatmayı, Ömür Akyüz Ust Kuark konusunu anlatıyor TV 2 20.55 Yerli Belgesel "Akdeniz'de Gezintiler" TV 2 21.25 Cumhuriyefe Kanat Gerenler. TV3 18.00 Belgesel "Tarih Gazetesi" TV 3 23.50 Belgesel "Bir Zamanlar 1994 idi" Fransada ve dunyada 1994'un" kultursanat, sınema ve muzık olayları anlatılıyor Kanal 6 10.40 Belgesel "Yeryüzündeki Cennetler" 11 İLGİNC SORULAR Mıknatıslar hakkında bilgi SORU : Bir mıknatıs, kâğıt zımbalarını veya başka bır mıknatısı çekerken, veya başka bir mıknatısı ıterken ış yapılır. Yerçekımine veya sürtunmeye karşı yapılan tşte enerjı harcanmalıdır. Pekı bu enerjının nereden geldiğini ve örneğın bır buzdolabının kapısına yapışmış olarak duıan bır mıknatısın manyetızmasının yerçekimıne karşı kendini tutması nedeniyle zamanla azalıp azalmayacağını mümkün oldugunca matematiksiz olarak açıklayabılir misıniz? YANIT 1: Aslında bu ışı tam olarak kavrayabılmek ıçın uç ayn bılgıye gerksınımınız vardır 1. (Sızın ıstedığınız yanıt) Duran bır mıknatıs, bır kâğıt zımbasını yukarı çektığınde enerjı korunur çünku yerçekimıne karşı yapılan ış toplam kuresel manyetık alanın potansıyel enerjısının azaltılması yoluyla yapılır 2. Buzdolabının kapısına yapışık olarak duran mıknatıs ış yapmaz (ış, kuvvet ıle mesafenın çarpımına eşıttır) ve dolayısıyla enerjı harcaması yoktur Yuzey duşey olduğunda dışey tutma kuvvetı manyetızma değıl surtunmedır 3. Mıknatısın zamanla zayıfladığı doğrudur, mıknatıslık etkısı zaman ıçınde gelışıguzel bır durum sergılenmeye başlar NOT: Aşağıdakı yanıtlar, yukarıda belırtılen uç oğenın ırdelemelerıdır YANIT 2: Bır mıknatıs herhangı bır şeyı çektığınde veya bır dığer mıknatısı ıttığınde ış yapılır ama enerjının kaynağı tamamen yapılan şeyın ne olduğuna bağhdır Eğer mıknatıs bır tel zımbayı kaldırmak ıçın veya başka bır mıknatısı öteye ıtmek ıçın kullanılıyorsa soz konusu ışl mıknatısın kendısı değıl, mıknatısı hareket ettıren el yapıyordur Eğer mıknatıs buzdolabının kapısında hareketsız olarak bulunuyorsa hıçbır ış yapılmıyor demektır Enerjının kazanılması veya kaybedılmesı ıçın mıknatısın buzdolabının kapısına (mıknatısın urettığı kuvvet ıçın) veya yere (yerçekımının kuvvetı ıçın) gore olan konumunun değışmesı gerekır Eğer mıknatıs bellı bır mesafeden bır cısmı çekıyorsa bu sefer ış mıknatısın kendısı tarafından yapılıyor demektır fakat soz konusu çekım, sıstemın serbest enerjısını azaltır (serbest enerjı evrendekı her şeyın sureklı olarak yapmaya çahştığı bır şey olarak tanımlanır ve sık sık yanlış ırdelenen bır kavramdır) Yanı mıknatıs, kolay manyetıze edılen tel zımba veya demır parçası gıbı cısımlerı çekerek sıstemın toplam serbest enerjısını azaltabılır Kaybedılen serbest enerjı, tel zımbayı mıkna 12ŞubatPazar 13ŞubatPazartesl 14ŞubatSalı TRT Avrasya 16.00 Belgesel" Tren Penceresinden Bu Diyar" TRT INT 16.00 Belgesel" Bilinmeyen Anadolu" 15ŞubatÇapşamba TV 2 19.20 Belgesel "Dağlar ve Yaşam" Çın'dekı Yunnan Dagları anlatılıyor TV 2 19.50 Pariste YaşayanTürk Sanatçıları ömer Uluç ve Parıs'tekı yaşamı anlatılıyor TRT INT 16.40 Belgesel "Anılarla Atatürk Evleri" Artık savaş bıtmış cumhurıyet ılan edılmıştır Bu bölumde Mustafa Kemal'ın yurt gezılerınde konakladığı evlerden pek çoğunu ve buralarda geçen anıları anlatılıyor tısa yaklaştırırken yapılan ışe eşıttır fakat bu enerjı mıknatısın kendısı tarafından değıl sıstem tarafından kaybedılmıştır Eğer bırı tel zımbayı yenıden eskı yerıne koyarsa sıstemın serbest enerjısı yenıden artar Mıknatıs tarafından uretılen kuvvetın şıddetı mesafeyle oldukça hızlı olarak azalır fakat yer yuzeyınden çok yukseklere çıkılmadıkça yerçekımının sabıt kaldığını soyleyebılırız Bunların bır sonucu olarak, mıknatısın zımbayı çekebılmesı ıçın ona yeterı kadar yakın olması gerekır Buzdolabının kapısına yapışık olarak duran mıknatıs zamanla zayıflamaz Fakat bazı metal mıknatıs turlerı manyetık bır yuzeye yapışık değıllerse kendı enerjılerını, kendı ıçlerındekı manyetık alanları ıçın bır donuş yolu gelıştırerek azaltırlar ve bu da dış manyetık alanlarını kaybetmelerıne neden olur YANIT 2: Demırden yapılmış bır cısmın mıknatısın çekımı altında kalması durumunda ış yapıldığı ve enerjının kaybedıldığı (daha doğrusu donuşturulduğu) doğrudur Fakat manyetızma enerjı değıl kuvvettır ve ışın yapılmış olması bunun azalmasına neden olmaz Yerdekı bır delığın ıçıne bır taş duştuğunde yerçekımı hıçbır şekılde azalmaz Iş, taş tarafından yapılmıştır ve bu olayın sonucunda taş potansıyel enerjı kaybetmıştır Eğer taş, delığın ıçınden çıkarılıp yenıden yuksektekı konumuna donduru lurse ış, taşı eskı konumuna gerı donduren kışı tarafından yapılmış olur ve bu kı IBŞubat Perşembe TV 2 19.20 Çevre TV 3 20.00 Spor Bılim ve Sağlık TRT INT 16.40 "Akdeniz'de Gezintiler" TRT Avrasya 16.00 Geleceğe Miras Kayseri Evleri 17ŞubatCuma TV 3 18.00 Spor, Bilim ve Sağlık 19.20 Belgesel "Akdeniz'de Gezintiler" 41214