Katalog

ÇOCUK SAĞLI Ğl Çocukluk çağı şeker hastalığı korunmaya muhtaç Ülkemizde insülin sosyal güvencesi olmayan diyabetli çocuklar için ücretlidir ve ortalama ayda 2 milyon gibi bir masraf gerektirmektedir. Şükrii Hatun (*)• Tahsın Tezıç (**) Ç ocukluk çağı dıyabetı genellıkle pankreastakı ınsulın salgılayan beta hucrelerının kalıcı bır şekılde harabıyetı sonucu gelışen bır hastalıktır Bu nedenle hastalık ınsulıne bağımlı dıyabet olarak da ısimlendırılmektedır Dıyabet, butun çocukluk çağ boyunca gorulmekle bırlıkte esas olarak okul çağı çocuklarının bır hastalığıdır ve en sık 1014 yaş grubu çocuklarda gorulmektedır (1). Çocukluk çağında (015 yaş) dıyabet gorulme sıklığı ulkeler arasında farklılık gostermektedır Yakın zamanda yayımlanan bır araştırmaya gore her yıl Fınlandıya'da yaşayan 15 yaşından kuçuk 100 000 çocuktan 43'u dıyabete yakalanırken, aynı yaş grubunda olan ve kuzey Yunanıstan'da yaşayan 100 000 çocuktan yalnızca 5 tanesı dıyabete yakalanmaktadır (2). Avrupa Bolgesı'ndekı çeşıtll ulkelerdekı çocukluk çağı dıyabetı sıklığı Tablo l'de gösterılmıştır Çocukluk çağı dıyabetı prevelansı (bır zaman kesıtınde saptanan butun diyabetli çocukların sa yıs) da ulkelere gore farklılık gostermekte, ABD'de yayımlanan çalışmalar 515 yaş grubundakı her 1000 çocuktan 1 52'sının diyabetli olduğunu bıldırmektedır (3). Tablo: I Çeşıtlı Avrupa Ulkelerınde 014 Yaş Grubu Çocuklarda Insulıne Bağımlı Dıyabet Vakası (Her Yıl 100.000'de Olarak) Ulke Vaka Polonya 55 Macarıstan 76 Avusturya 7.7 Fransa 78 Yunanıstan (Atına bolgesı) 9 3 Belçıka 98 Ispanya . 10 6 Ingıltere 16 6 Fınlandıya 42 9 Çocukluk çağı dıyabetı hayat boyu suren bır hastalıktır Bu hastalıkta ınsulın yetersızlığıne bağlı olan vucudun enerjı, proteın ve yağ metabolızması bozulmakta ve kan şekerı yukseklığı nedenıyle başta göz, bobrek ve sınırler olmak uzere bırçok organda hasarlar oluşmaktadır Dıyabet tedavısınde en onemlı rolu oynayan ınsulının 1921'de keşfınden once, hastaların % 40'ından çoğu dıyabet komasından ölurken, gunumuzde bu hastaların normale yakın bır yaşam surmesı ımkânı bulunmaktadır Dıyabet tedavısının başarılı olması hastalara yeterlı ve devamlı bır şekılde ınsulın verılmesıne, beslenme kurallarına uyulmasına ve dısıplınlı takıbe bağlıdır Başarılı tedavı ıle hasta çocukların ortalama yaşam sureleri diyabetli olmayan çocukların yaşam surelerının % 7080'ıne ulaşmaktadır Aksı durumda ıse, hem hastaların ortalama yaşam sureleri kısalmakta (bazıları dıyabetık komaya bağlı olarak erken yaşta olmekte) hem de başta korluk, bobrek yetmezlığı ve sınırlerın harabıyetı olmak uzere bırçok problem ortaya çıkmaktadır Son 30 yıldakı çalışmalar yeterlı tedavı ıle dıyabete bağlı komplıkasyonların % 2550 oranında önlenebıldığını komplıkasyonların erken saptanması ve tedavısı ıle diyabetli çocukların ozurlu olma rıskının azaltılabıldığını gostermektedır (4). Insulın diyabetli çocuğun tedavısınde en onemlı ıhtıyaçtır ve hastalar hayat boyu ınsulıne bağımlıdırlar Bu nedenle ınsulın yaşam kurtarıcı bır ılaç olarak tanımlanmaktadır Uluslararası Dıyabet Federasyonu ve Dunya Sağlık örgutu, ınsulının tum hastalar ıçın ulaşılabılır olması gerektığını bıldırmektedır (4) Benzer şekılde 4 Eylul 1993'te 19'uncu yıllık toplantısını yapan Uluslararası Çocukluk ve Adölesan Çağı Dıyabet Bırlığı KOS Bıldırgesı ıle butun diyabetli çocuklara ınsulın sağlanmasını hedeflen arasına koymuştur (Bu deklarasyonun tam metnı yazının sonuna eklenmıştır) Gelışmekte olan ulkelerde yeterlı ınsulın sağlanması ıle ılgılı bırçok sorun bulunmaktadır Yakın zamanda yapılan bır çalışmada Uluslararası Dıyabet Federasyonu'na uye bırçok ulkede diyabetli hastalara duzensız veya hıç ınsulın sağlanamadığına dıkkat çekılmektedır (5) Bazı Afrıka ve Asya ulkelerınde ıse hastalar ınsulın bulamadıkları ıçın ölmekte, örneğın Tanzanya'da diyabetli hastaların tanı konduktan sonra 5 yıl ıçındekı olum oranı % 40'u bulmaktadır (6). Diyabetli hastaların ınsulıne ulaşmalarının onundekı en buyuk engelı yoksulluk oluşturmaktadır Insulın bırçok ulkede ucretsız değıldır ve diyabetli hastaların onemlı bır kısmı en ucuzunun bır şışesı 9 62 dolar olan ınsulını sureklı alacak gelıre sahıp değıldır (6) Insulın masrafına enjektör ve test materyalının masrafı ek lenınce hastaların ışı daha da zorlaşmak tadır Bu gerçekler nedenıyle Uluslararası Dıyabet Federasyonu, diyabetli hasta Insulin: Diyabetli çocuğun en hayati ihtiyacı "Çocuk Haklarına Daır sözleşme'nın 24'üncu maddesının ılk fıkrası şoyledır "Taraf devletler, çocuğun olabılecek en lyi sağlık duzeyıne kavuşma, tıbbı bakım ve rehabılıtasyon hızmetlerını veren kuruluşlardan yararlanma hakkını tanırlar. Taraf devletler, hıçbır çoculara ücretslz Insulin sağlanmasını bütün ğun bu tur tıbbı bakım hizmetlerınden hukumetlere önermektedır (6) yararlanma hakkından yoksun bırakılmamasını güvence altına almak için Ülkemizdeki durum çaba gösterirler" Gerek bu sozleşmeye Çocukluk çağı dıyabetının ulkemızde gerekse daha Önce belırtılen uluslararası gorulme sıklığını ve prevalansını göstekurulueların bıldırgelenne dayanarak yetren bır araştırma bulunmamaktadır Turkılılerın aşağıdakı önerılerı dıkkate alması kıye ıle benzer ozellıkler gosteren ulkegereklıdır lerdekı (Ispanya, Portekız, Yunanıstan) 1 Insulın, dıyabetı olan butun çocukaraştırmaların sonuçları dıkkate alındılar ıçın ulaşılabılır olmalıdır Bunun ıçın ğında ulkemızde 15 yaş altındakı sosyal güvencesi olmayan diyabetli ço100 000 çocuktan en az 10'unun her yıl cuklara ucretsız ınsulın sağlanmahdır dıyabete yakalandığı söylenebılır Bu du2 Aynı şekılde dıyabet takıbınde kulrumda her yıl 2500 dolayında çocuk dılanılan test materyalı (ıdrarda veya kanda yabete yakalanmaktadır Çocukluk çağı şeker bakılması ıçın gereklı materyal) de dıyabet prevelansı bınde 2 kabul edıldıulaşılabılır olmalıdır ğınde ıse 515 yaş grubundakı 15 milyon 3 Ulkemızdekı sosyal güvencesi olçocuktan 30 000'nın diyabetli olduğunu mayan ve ekonomık yetersızlık ıçınde tahmın edılebılır olan aılelerın diyabetli çocuklarına yukarıUlkemızde ınsulın hemen hemen büdakı ıkı ımkânın sağlanması çocuk başıtun eczanelerde bulunmaktadır Ulkena ayda 2 milyon TL'ye toplam olarak aymızde ınsulın sosyal güvencesi olmayan da ıse yaklaşık 20 mılyar TL'ye (52314 diyabetli çocuklar ıçın ücretlidir ve gunABD Doları) mal olacaktır de ortalama 25 unıte ınsulın kullanan bır 4 Ulkemızde herkesı kapsayan bır hastanın yal^ sosyal guvennızca ınsulın lık mekanızmamasrafı ayda Tablo: II Günde 25 Ünite Insulin Kullanan Bır Disı kuruluncaya 1 milyon yabetli Çocuğun Asgari Aylık Masrafları (26 Aralık kadar ihtiyacı TL'sını bul1994 itibariyle) olan diyabetli maktadır çocukların Buna enjekmasrafları SosInsulın 750 Unlte 498 000 TL 931 260 TL tor ve şeker yal Yardımlaş(1 87 şlşe) (13 dolar) (24 35 dolar) testı materma Fonu'ndan yalının masEnjektör 9 500 TL 570 000 TL 60Adet karşılanabılır rafları eklen(0 24 dolar) (14 90 dolar) Boyle bır yardiğınde diyaIdrardaPeker 120Adet 5 000 TL 600 000 TL dımın yapılmabetli çocuTestı Çubugu (013 dolar) (15 69dol) sı ıçın ılgılı kuğun aylık rumlara talımat Toplam Aylık Masraf 2 161 260 TL masrafı en verilmesı ve (54 96 dolar) az 2 milyon hastanın diyaTL'ye yukbetli olduğunu selmektedır belırten doktor raporunun yeterlı belge (ınsulın ve dıyabet takıp materyalı fıyatlasayılması gereklıdır rı ıle bır hastanın ortalama aylık masrafı 5 Yukandakı onerılerın gerçekleşmesı Tablo ll'de göstenlmıştır) ıçın herkesın çabasına ıhtıyaç vardır Bunun ıçın yazaıia ılışkı kurulması ve onerıUlkemızde toplam nufusun % 35'ı lerın ıletılmesı gereklıdır herhangı bır sosyal guvenceden yoksun(*) Doç. Dr.; (") Prof. Dr.; Dr. Sami dur ve bu kesımın buyuk çoğunluğunun Ulus Çocuk Has. Endokrinoloji Ünitesi yoksullar oluşturmaktadır bu oran dıkkate alındığında 30 000 diyabetli çocuKaynaklar ğun en az 10 bınının herhangı bır sosyal 1 Kandemır N , Açıkgöz E Yordam N The guvenceye sahıp olmadığı ve yoksul aıepıdemıology of |uvenıteonset ınsulın dependent lelere mensup olduğu tahmın edılebılır dıabetes mellıtus in Turkısh Chıldren A vetros Bu çocuklar yeterlı ve sureklı ınsulın bulpectıve analysıs of 477 cases Turk J Pedıatr 1994 36191195 makta ve dıyabet takıbınde kullanılan dı2 Patterson CC Gale EAM Green A Incıdenğer materyalı elde etmekte buyuk guçluk ce of chıld hood onset ınsulın dependent dıabeçekmektedır Dr Samı Ulus Çocuk Hastes mellıtus the EURODIAB ACE STUDY Lancet 1992 339 909 tanesı'ne 1994 yılı ıçınde yatan 27 diya3 Drash AL Dıabetes mellıtus ın the betli çocuğun 24'unun herhangı bır sosChıld Classıfıcatıon dıagnosıs epıdemıology and yal guvenceye sahıp olmadığı ve bunlaretıology In Lıfshıtz F(ed) Pedıatrıc Endocrıno dan buyuk çoğunluğunun ınsulın satın logy Marcel Dekker New York and Basel 1990 pp 663 379 almakta çok buyuk guçluk ıçınde olduk4 World Health Organızatıon Preventıon of dı ları gorulmuştur Aynı yıl ıçınde ıkı hasta abetes mellıtus Report of WHO study Group Geınsulın bulamadıkları ıçın dıyabet komaneva World Health Or 1994 0ech RepSer, sına gırerek hastaneye yatmak duru844) munda kalmıştır Bu bılgıler ve gozlemler 5 Deeb LC Tan MH Albertı KGMM Insulın avaılabılıty among Internatıonal Dıabet Federatıon ulkemızdekı diyabetli çocukların başarılı member assocıatıons Dıabetes Care 1994 tedavı ımkanlarından uzak olduğunu 17 220223 gostermektedır 6 Albertı KGMM Insulın dependent dıabetes mellıtus a lethal dısease ın the developıng world Bu yıl ıçınde Turkıye Buyuk Mıllet BMJ1994 309 754755 Meclısı'nce onaylanarak yururluğe gıren 41212